Mników (województwo małopolskie)
| wieś | |
 Chałupa w części wsi Skały | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) | 1554[2] |
| Strefa numeracyjna | 12 |
| Kod pocztowy | 32-084[3] |
| Tablice rejestracyjne | KRA |
| SIMC | 0325529 |
Położenie na mapie gminy Liszki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°03′38″N 19°43′16″E/50,060556 19,721111[1] | |
Mników – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki, u wylotu Doliny Mnikowskiej.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0325618 | Baczyn | przysiółek |
| 0325535 | Bory | część wsi |
| 0325541 | Dziady | część wsi |
| 0325558 | Gaik | część wsi |
| 0325564 | Górka | część wsi |
| 0325570 | Piła | część wsi |
| 0325587 | Skałki | część wsi |
| 0325593 | Skały | część wsi |
| 0325601 | Zarymnie | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1384 roku[6]. Właścicielami byli kolejno: Piotr z Mnikowa, Jan Kożuszek z Mnikowa, Marcin Frykacz z Mnikowa, Piotr Frykacz z Mnikowa, Mikołaj Wolski[7]. Mikołaj Wolski z inspiracji papieża Klemensa VIII, zaproponował kamedułom z eremu Montis Coronae w Italii fundację w Krakowie. 22 lutego 1604 r. aktem w urzędzie grodzkim w Krakowie zapisał na rzecz fundacji wsie Mników i Mnikówek[8].
Murowany folwark wybudowany przez kamedułów w XVIII w. wraz z jedną trzecią areału ziemi (95 ha) wydzierżawiło w 1928 r. zgromadzenie ss. Albertynek[9]. Pozostałą część (200 ha) zakupił Józef Nieniewski[7]. Po upaństwowieniu ziemi w 1950 r., majątkiem zarządzała rolnicza spółdzielnia produkcyjna.
W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].
- Założenie podworskie dwór, zabudowania gospodarcze ułożone w czworobok, park.
Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Pozostałości grodziska zwanego „Góra Zamkowa” lub „Zamczysko” usytuowanego na grzbiecie skalnego wzniesienia nad Doliną Mnikowską. Na jego terenie odnaleziono fragmenty ceramiki kultury łużyckiej[11]. Grodzisko używane było również w okresie wczesnego średniowiecza[9];
- ślady fortyfikacji niemieckich z lat 1944–1945.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
- Dolina Mnikowska
- Rezerwat przyrody Dolina Mnikowska
- Wąwóz Półrzeczki
- Jaskinia na Łopiankach
- Rezerwat przyrody Zimny Dół
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82056
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 789 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rejestr TERYT. Jednostki podziału terytorialnego (TERC). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-07-18].
- ↑ Zinkow 2008 ↓, s. 410.
- ↑ a b Libicki 2012 ↓, s. 289.
- ↑ Wanat 2006 ↓, s. 57.
- ↑ a b Zinkow 2008 ↓, s. 412.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-29].
- ↑ Leńczyk 1983 ↓, s. 24.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Rebis, 2012. ISBN 978-837510-597-1.
- Józef Wanat: Z dziejów zakonnego budownictwa barokowego w Małopolsce. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych, 2006. ISBN 83-7305-210-0.
- Julian Zinkow: Wokół Krzeszowic i Alwerni. Kraków: Verso, 2008. ISBN 978-83-919281-7-2.
- Gabriel Leńczyk: Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 1983.
- Mników. [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Cz. IV. Kraków, s. 596.
- Mników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 553.
- Mników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 344.
