Minuskuł 33

Minuskuł 33
Ilustracja
Folio 100 verso (facsimile Alandów)
Data powstania

IX wiek

Rodzaj

Kodeks minuskułowy

Numer

33

Zawartość

Nowy Testament

Język

grecki

Rozmiary

37,5 × 24,8 cm

Typ tekstu

aleksandryjski

Kategoria

I/II

Miejsce przechowywania

Biblioteka Narodowa Francji

Multimedia w Wikimedia Commons

Minuskuł 33 (wedle numeracji Gregory–Aland), δ 48 (von Soden)[1] – rękopis Nowego Testamentu pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim z IX wieku. Zawiera marginalia (podział tekstu). Dawniej był znany jako Codex Colbertinus 2844[2]. Reprezentuje aleksandryjską tradycję tekstualną, z naleciałościami tradycji bizantyńskiej. Od końca XVIII wieku cieszy się zainteresowaniem krytyków tekstu. Jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego tekstu Nowego Testamentu. Rękopis został zniszczony przez wilgoć i jest trudny do odczytania. Przechowywany jest w Paryżu.

Opis rękopisu[edytuj | edytuj kod]

Kodeks zawiera tekst Nowego Testamentu, z wyjątkiem Apokalipsy, na 143 pergaminowych kartach (37,5 cm na 24,8 cm)[3], z kilkoma lukami (Ewangelia Marka 9,31–11,11; 13,11–14,60; Łukasz 21,38-23,26)[2]. Zawiera też nieco materiału z ksiąg proroczych Starego Testamentu. Kolejność ksiąg jest typowa dla greckich rękopisów NT: cztery Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy powszechne i Listy Pawła (List do Hebrajczyków umieszczony przed 1. Listem do Tymoteusza)[2].

Tekst rękopisu pisany jest jedną kolumną na stronę, 48–52 linijek w kolumnie[3]. Według Scrivenera litery są okrągłe i piękne. Skryba zasadniczo stosuje akcenty, choć czasem pomija je. Litera eta przypomina literę „h”. Skryba popełnia błędy itacyzmu[4]. Tregelles zauważył, że niemal każda karta kodeksu została uszkodzona przez wilgoć. Na skutek wilgoci karty skleiły się, a później po ich oddzieleniu znaczna część atramentu pozostała na przeciwległej stronie. Jest tak zwłaszcza w tekście Dziejów Apostolskich[5].

Tekst rękopisu dzielony jest według κεφαλαια (rozdziałów), których numery umieszczono na marginesie tekstu. W górnym marginesie zawiera τιτλοι (tytuły) owych rozdziałów. Ponadto przed każdą z ksiąg umieszczone zostały listy κεφαλαια (spis treści)[4][2].

Zawiera Aparat Eutaliusza do Listów powszechnych i Listów Pawła oraz Prolegomenę do Listów powszechnych[2].

Tekst[edytuj | edytuj kod]

Charakter tekstualny[edytuj | edytuj kod]

Grecki tekst Ewangelii reprezentuje tekst aleksandryjski, z niewielką liczbą bizantyńskich naleciałości. Aland zaklasyfikował go do Kategorii II w Ewangeliach oraz do Kategorii I w pozostałych księgach[6]. Według Claremont Profile Method jest słabym reprezentantem tekstu aleksandryjskiego w Łk 1. Metodą tą przebadano trzy rozdziały Ewangelii Łukasza (1; 10; 20)[7]. Według Metzgera jest doskonałym reprezentantem tekstu aleksandryjskiego, jakkolwiek ma nieco bizantyńskich naleciałości, zwłaszcza w Dziejach i Listach Pawła[8].

W Dziejach Apostolskich reprezentuje dwie tradycje tekstualne. Najpierw w rozdziałach 1–10 rękopis jest w 55% zgodny z Kodeksem Watykańskim, a w 78% z tekstem bizantyńskim, natomiast tekst rozdziałów 11-28 zgodny jest z Kodeksem Watykańskim w około 80%, a z tekstem bizantyńskim w około 60%. A więc w rozdziałach 1–10 jest przewaga elementu aleksandryjskiego, natomiast w rozdziałach 11–28 – przewaga elementu bizantyńskiego[9]. Jest bliski dla minuskułu 2344, do tego stopnia, że oba rękopisy musiały mieć wspólnego przodka[10]. W Liście do Rzymian przeważa element bizantyński, w pozostałych Listach Pawła – element aleksandryjski, przy niemal zupełnym braku elementu bizantyńskiego. W Listach powszechnych jest bliski dla Kodeksu Aleksandryjskiego i jest doskonałym reprezentantem tekstu aleksandryjskiego[10].

Warianty tekstualne[edytuj | edytuj kod]

Nie zawiera tekstu Pericope adulterae (Jan 7,53–8,11)[4]. Zawiera natomiast sporny tekst Mt 16,2b-3 (znaki czasu) jednak w nieco innym brzmieniu[11][12].

W Mt 8,13 zawiera dodatek (gr.) και υποστρεψας ο εκατονταρχος εις τον οικον αυτου εν αυτη τη ωρα ευρεν τον παιδα υγιαινοντα (a kiedy setnik wrócił do domu swego tej godziny, znalazł sługę zdrowego; por. Łk 7,10), dodatek ten zawierają również Sinaiticus, C, (N), Θ, (0250), f1, 1241), g1, syrh[13].

W Mt 16,12 zawiera unikalny wariant της ζυμης των Φαρισαιων (kwasu faryzeuszy). Zbliżony wariant ma Kodeks Synajski (chlebów faryzeuszy i saduceuszy)[14].

W Mt 27,9 w zwrocie επληρωθη το ρηθεν δια Ιερεμιου του προφητου (wypełniło się słowo powiedziane przez Jeremiasz proroka) ominięte zostało słowo Ιερεμιου (Jeremiasza). Opuszczenie wspierane jest przez rękopisy: Codex Beratinus, minuskuł 157, 1579, starołacińskie Codex Vercellensis (a) i Codex Veronensis (b), ponadto przez syrs, syrp oraz copbo. Wariant wynika prawdopodobnie stąd, że w Księdze Jeremiasza nie znajdzie się tego „słowa”, lecz w Księdze Zachariasza[15].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Scholz i Martin datowali rękopis na XI wiek, Gregory datował na IX lub X wiek[2]. Obecnie datowany jest na wiek IX przez INTF[3][16]. Miejsce powstania rękopisu, jak i jego wczesna historia rękopisu są nieznane. Na liście rękopisów Nowego Testamentu umieścił go Wettstein pod numerem 33[17]. Griesbach dał mu numer 17[18]. Obecnie figuruje pod numerem 33[3][16].

John Mill wykorzystał go w swoim wydaniu greckiego tekstu Nowego Testamentu (1709) – jako Colbertinus 8 – w którym wyliczył niektóre jego warianty. Wykaz wariantów sporządził dlań Larroque, który jednak nie był dokładny[19]. Rękopis badali Griesbach[18], Birch, Scholz, Tregelles, Paulin Martin[20] i wielu innych. Griesbach skolacjonował tekst Mt 1–18. Scholz sporządził wybiórczy wykaz wariantów rękopisu. Tregelles skolacjonował cały rękopis i ocenił, że spośród wszystkich rękopisów, których tekst miał okazję kolacjonować, ten był najtrudniejszy do odczytania[21].

J.G. Eichhorn (1752–1827) nazwał go „królową minuskułów”[22][23]. Dzisiaj jednak „królowa” ma kilka rywalek (81, 892, 1175, 1739)[10]. Jest jednym z nielicznych minuskułów, którym Brooke Foss Westcott i Fenton John Anthony Hort poświęcili uwagę. Ich zdaniem rękopis przekazuje wiele przedbizantyjskich lekcji[24].

Rękopis został włączony do aparatu krytycznego przez Kurta Alanda w jego 25 wydaniu Novum Testamentum Graece (1963)[25]. Jest cytowany w naukowych wydaniach greckiego Novum Testamentum Nestle-Alanda (NA26, NA27). NA27 cytuje go jako świadka I rzędu[26].

Tekst Łk 1,8-11 (facsimile Scrivenera)

Fotograficzne facsimile kodeksu opublikował Dean Burgon, którego fragment wykorzystał Scrivener w swoim „A Plain Introduction”[27]. Kolejne facsimile opublikował William Hatch w 1951 i Alandowie w 1982[28].

Obecnie przechowywany jest we Francuskiej Bibliotece Narodowej w Paryżu, pod numerem katalogowym Gr. 14[3][16].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Caspar René Gregory: Die griechischen Handschriften des Neuen Testament. Leipzig: J.C.Hinrichs'sche Buchhandlung, 1908, s. 49. (niem.).
  2. ↑ a b c d e f C.R. Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs, 1900, s. 136. (niem.).
  3. ↑ a b c d e Aland i in. 1994 ↓, s. 48.
  4. ↑ a b c F.H.A. Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. T. 1. London: 1894, s. 195.
  5. ↑ S.P. Tregelles: An Introduction to the Critical study and Knowledge of the Holy Scriptures. London: 1856, s. 210.
  6. ↑ K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 129, 138. ISBN 978-0-8028-4098-1. (ang.).
  7. ↑ Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1982, s. 53. ISBN 0-8028-1918-4. (ang.).
  8. ↑ Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 88. ISBN 978-0-19-516122-9. (ang.).
  9. ↑ T.C. Geer, The two Faces of Codex 33 in Acts, Novum Testamentum XXXI, 1 (1989), s. 41.
  10. ↑ a b c R. Waltz, Minuscule 33 at the Encyclopedia of Textual Criticism
  11. ↑ B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993, s. 60. ISBN 978-3-438-05110-3. (gr.). [UBS4]
  12. ↑ Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: K. Aland, M. Black, C. M. Martini, B. M. Metzger, A. Wikgren. Wyd. 26. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 44. ISBN 3-438-05100-1. (gr.).
  13. ↑ E. Nestle, K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece. Wyd. 26. Stuttgart. s. 18. (gr.).
  14. ↑ B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993, s. 61. ISBN 978-3-438-05110-3. (gr.). [UBS4]
  15. ↑ Bruce M. Metzger: A Textual Commentary on the Greek New Testament: A Companion Volume to the United Bible Societies' Greek New Testament. London & New York: Deutsche Bibelgesellschaft & United Bible Societies, 1994, s. 55. ISBN 3-438-06010-8. (ang.).
  16. ↑ a b c INTF: Kodeks 33 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2013-05-20]. (niem.).
  17. ↑ J.J. Wettstein: Novum Testamentum Graecum editionis receptae cum lectionibus variantibus codicum manuscripts. Amsterdam: Ex Officina Dommeriana, 1751, s. 48. (łac.).
  18. ↑ a b J.J. Griesbach: Symbolae criticae ad supplendas et corrigendas variarum N. T. lectionum collectiones. Halle: 1793, s. 87-148. (łac.).
  19. ↑ S.P. Tregelles, An account of the printed text of the Greek New Testament : with remarks on its revision upon critical principles : together with a collation of the critical texts of Griesbach, Scholz, Lachmann, and Tischendorf, with that in common use (London, 1854), s. 161.
  20. ↑ Jean-Pierre-Paul Martin: Description technique des manuscrits grecs, relatif au Nouveau Testament, conservé dans les bibliothèques des Paris. Paris: 1883, s. 42–43. (fr.).
  21. ↑ S.P. Tregelles: An account of the printed text of the Greek New Testament : with remarks on its revision upon critical principles : together with a collation of the critical texts of Griesbach, Scholz, Lachmann, and Tischendorf, with that in common use. London: 1854, s. 161-162. (ang.).
  22. ↑ Die Königin unter den Cursiv geschriebenen Handschriften (J.G. Eichhorn, Einleitung in das NT, Bd. IV, Weidmannsche Buchhandlung, Leipzig 1827, s. 217.)
  23. ↑ Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 87. ISBN 978-0-19-516122-9. (ang.).
  24. ↑ Brooke Foss Westcott & Fenton John Anthony Hort: Introductino to the New Testament in the Original Greek with Notes on Selected Readings. Harper and Brothers, 1882, s. 154. (ang.).
  25. ↑ Michael W. Holmes: From Nestle to the 'Editio Critica Maior'. W: The Bible as Book: The Transmission of the Greek Text. London: 2003, s. 128. ISBN 0-7123-4727-5. (ang.).
  26. ↑ Introduction. W: Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 58*-59*. ISBN 978-3-438-05100-4. (ang.).
  27. ↑ F.H.A. Scrivener: A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament. T. 1. London: 1894, s. XVII. (ang.).
  28. ↑ James Keith Elliott: A Bibliography of Greek New Testament Manuscripts. Cambridge: Cambridge University Press, 1989, s. 86. ISBN 0-521-35479-X. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • K. Aland, M. Welte, B. Köster, K. Junack: Kurzgefasste Liste der griechischen Handschriften des Neues Testaments. Wyd. 2. Berlin, New York: Walter de Gruyter, 1994, s. 48. (niem.).
  • S.P. Tregelles: Latin and Greek New Testament. London: 1857–1879. (ang.).
  • T.C. Geer. The two Faces of Codex 33 in Acts. „Novum Testamentum”. XXXI, 1, 1989. (ang.). 
  • Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. Wyd. 4. New York, Oxford: Oxford University Press, 2005, s. 87–88. ISBN 978-0-19-516122-9. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Grec 14 BnF
  • Minuscule 33, [w:] R. Waltz, Minuscule 33, [w:] Encyclopedia of Textual Criticism, skypoint, 2007 (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Minuskuł_33&oldid=71927309”