Mieczysław Widaj
 | |
 pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 11 stycznia 2008 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1939–1956 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska | zastępca przewodniczącego Najwyższego Sądu Wojskowego |
| Główne wojny i bitwy | |
Mieczysław Józef Widaj (ur. 12 września 1912 w Mościskach, zm. 11 stycznia 2008 w Warszawie) – pułkownik Ludowego Wojska Polskiego, zastępca przewodniczącego Najwyższego Sądu Wojskowego, w latach 1945–1953 odpowiedzialny za skazanie na śmierć ponad 100 żołnierzy podziemia niepodległościowego, zbrodniarz komunistyczny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny żydowskiej.[1] W 1934 ukończył prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, po czym odbył obowiązkową jednoroczną służbę wojskową w Wołyńskiej Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego we Włodzimierzu Wołyńskim. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 241. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[2]. Do 1939 odbył praktykę w sądzie grodzkim w Mościskach i sądzie okręgowym w Przemyślu.
W czasie kampanii wrześniowej dowodził plutonem w 60 dywizjonie artylerii ciężkiej. Do 1945 był oficerem Armii Krajowej Okręgu Lwowskiego.
15 marca 1945 został zmobilizowany do Ludowego Wojska Polskiego. W maju tego roku został sędzią Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie, później mianowany sędzią Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi[3]. W 1948 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[3]. W 1949 został awansowany na zastępcę przewodniczącego Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie[3]. Od 1952 był przewodniczącym tego sądu. W okresie od sierpnia 1954 do grudnia 1956 był zastępcą przewodniczącego Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie[3]. W 1955 otrzymał awans na stopień pułkownika[3]. 18 grudnia 1956 został przeniesiony do rezerwy[3].
W latach 1945–1953 skazał na karę śmierci ponad 100 żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego, w tym:
- 7 kwietnia 1950 roku asa polskiego lotnictwa Stanisława Skalskiego – w więzieniu mokotowskim, w tzw. procesie kiblowym,
- 31 maja 1950 roku por. Zygmunta Szymanowskiego,
- 3 lipca 1950 roku por. Stefana Bronarskiego ps. „Roman” i pięciu innych członków sztabu 11 Grupy Operacyjnej XXIII Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego[4]
- 2 listopada 1950 roku Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka” i jego podkomendnych,
- 21 grudnia 1950 Tadeusza Cieślę,
- w lutym 1951 roku na wniosek Heleny Wolińskiej zatrzymał w więzieniu Augusta Emila Fieldorfa ps. „Nil”,
- 25 kwietnia 1952 roku ława sędziowska WSR pod jego przewodnictwem skazała na karę śmierci członków Stronnictwa Narodowego Mieczysława Gągorowskiego, Adama Mireckiego oraz Władysława Lisieckiego,
- w dniach 14–21 września 1953 roku przewodniczył składowi sędziowskiemu WSR w Warszawie, który skazał biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka w sfingowanym procesie pokazowym, tzw. procesie biskupa Kaczmarka,
- 30 kwietnia 1953 roku skazał pod zarzutem szpiegostwa na karę śmieci, utratę praw publicznych i utratę mienia kawalera Orderu Virtuti Militari mjr. Andrzeja Rudolfa Czaykowskiego[5][6],
- 16 listopada 1953 roku skazał na karę dożywotniego więzienia ppłk. Jana Mazurkiewicza ps. „Radosław”.
Po zwolnieniu ze służby zaczął pracę w roli radcy prawnego, którą wykonywał do emerytury[7]. Od 1958 do 1964 pracował w Centralnym Laboratorium Chemicznym. Od 1958 równocześnie był zatrudniony w Centralnym Zarządzie Konsumów Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, a od 1964 w Komendzie Garnizonu m.st. Warszawy[3].
Mieczysław Widaj miał zostać pochowany na starym cmentarzu na Służewie w Warszawie koło kościoła św. Katarzyny, oraz na należącym do tej samej parafii pobliskim nowym cmentarzu na Służewie przy ulicy Wałbrzyskiej, na którym bezimiennie zostało pochowanych 2 tysiące osób, głównie żołnierzy podziemia, zamordowanych przez UB w latach 1945–1955. Przeciwko pochowaniu sędziego na tym cmentarzu, zaprotestowały rodziny ofiar i kilku polityków PiS, w tym wicemarszałek Senatu – Zbigniew Romaszewski. Żona M. Widaja wycofała się z pomysłu pogrzebania męża na służewskim cmentarzu. Został pochowany na cmentarzu w Grabowie[8]. Po aktach profanacji grobu bez pomnika, prawdopodobnie w 2009, szczątki zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz w okolicach Grodziska Mazowieckiego.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Za późno na sprawiedliwość. Rzeczpospolita. [dostęp 2024-03-02]. (pol.).
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 210.
- ↑ a b c d e f g Michał Kamiński, Pogodzony z historią. Recepcja i adaptacja sędziego Mieczysława Widaja, [w:] „Adaptacje III Implementacje, konwergencje. dziedziczenie” (red. Wioletta Hajduk-Gawron, Karolina Pospiszil), Katowice 2018, s. 117-132
- ↑ Mord na oficerach 11 Grupy Operacyjnej NSZ – ŻOŁNIERZE WYKLĘCI – Zapomniani Bohaterowie [online] [dostęp 2020-01-19] (pol.).
- ↑ T. Krok, Z. Łagosz, Major Andrzej Czaykowski i „Szpiegowska Siatka Teozofów” w dokumentacji Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, „Hermaion”, nr. 5, Wydawnictwo Okultura, Warszawa 2019.
- ↑ T. Krok, Kulisy dekonspiracji siatki wywiadowczej mjr. Andrzeja "Gardy" Czaykowskiego, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, nr. 3(281), Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 2022.
- ↑ Piotr Gabryel, Katyń w pół drogi, DSW Omnibus, 1989 (ISBN 83-85072-24-1).
- ↑ Stalinowski sędzia nie spocznie wśród swych ofiar. dziennik.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-24)]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Stalinowski sędzia nie spocznie wśród swych ofiar (Dziennik.pl, 17.01.2008). dziennik.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-24)].
- Czy stalinowski sędzia będzie miał uroczysty pogrzeb?