Michał Gnoiński
.jpg) | |
 pułkownik artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia | 11 września 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 11 listopada 1965 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | komendant szkoły |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
       | |
.png){kind=small}
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Wojewoda krakowski | |
| Okres | od 22 kwietnia 1936 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Senator V kadencji (II RP) | |
| Okres | od 28 listopada 1938 |
Michał Roch Gnoiński (ur. 11 września 1886 w Krzyżanowicach, zm. 11 listopada 1965 w Warszawie) – polski inżynier górnik, pułkownik artylerii Wojska Polskiego, senator II Rzeczypospolitej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Michał Roch Gnoiński urodził się 11 września 1886 roku w Krzyżanowicach, w rodzinie Józefa i Józefy z Popielarskich[1][2]. Uczył się w szkole realnej w Sosnowcu i szkole handlowej w Będzinie. W 1912 roku zdał eksternistycznie maturę we Lwowie, po czym studiował na Wydziale Górniczym Politechniki Lwowskiej (gdzie uzyskał absolutorium).
Przed wyjazdem do Lwowa w 1912 roku pracował jako sekretarz zawiadowcy stacji kolejowej w Grodźcu. W tym czasie zajmował się również przeprowadzaniem przez granicę uciekinierów z Królestwa Polskiego. W czasie studiów we Lwowie należał do Związku Strzeleckiego. W czasie I wojny światowej w latach 1914–1917 służył jako podoficer i oficer zwiadowczy w 1 pułku artylerii Legionów Polskich. Odbył kampanię w Karpatach i na Wołyniu w szeregach II Brygady Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie, gdzie przebywał od lipca do października 1917 roku.
Należał do POW w Dąbrowie Górniczej. Od listopada 1918 roku służył w Wojsku Polskim m.in. na stanowiskach: kierownika Wydziału w Departamencie III Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów uzbrojenia[3]. W latach 1923– 1924 pełnił służbę w Oddziale I Sztabu Generalnego na stanowisku kierownika referatu, pozostając oficerem nadetatowym Okręgowego Zakładu Uzbrojenia Nr I[4][5]. 31 marca 1924 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów uzbrojenia[6]. Później został przeniesiony z korpusu oficerów uzbrojenia do korpusu oficerów artylerii. W 1925 roku został przeniesiony do 1 pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie. 23 maja 1927 roku został wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy tego pułku[7]. W lipcu 1928 roku otrzymał przeniesienie do 29 pułku artylerii lekkiej w Grodnie na stanowisko dowódcy pułku[8][9]. 24 grudnia 1929 roku awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów artylerii[10]. We wrześniu 1930 roku został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu na stanowisko komendanta Szkoły Podchorążych Artylerii[11][12]. W 1936 został przeniesiony w stan nieczynny, a w grudniu 1938 w stan spoczynku.
22 kwietnia 1936 przyjechał z Warszawy do Krakowa i rozpoczął urzędowanie na stanowisku wojewody krakowskiego[13][14]. Od września 1937 do listopada 1938 był naczelnym dyrektorem Funduszu Pracy[15].
Był członkiem Obozu Zjednoczenia Narodowego. W 1938 roku został senatorem V kadencji (1938–1939) powołanym przez Prezydenta RP, pracował w komisjach: administracyjno-samorządowej (w której był zastępcą przewodniczącego), budżetowej i wojskowej.
Po wybuchu II wojny światowej, w czasie kampanii wrześniowe został mianowany przez dowódcę Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” komisarzem cywilnym na powiat włodawski. Został aresztowany przez Niemców na przełomie października i listopada 1939 roku i przewieziony do więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie, potem był więziony w Radomiu i Wiśniczu. Po zwolnieniu z więzienia w czerwcu 1940 wrócił do Warszawy.
Ponownie został aresztowany 10 listopada 1942 roku, osadzony na Pawiaku, następnie od 17 stycznia 1943 roku w obozie koncentracyjnym na Majdanku, prawdopodobnie od 9 kwietnia 1944 roku w obozie Auschwitz-Birkenau, od października w KL Gross-Rosen[15] (filia Deutsch Lissa w Leśnicy[16]) i od 10 lutego 1945 roku w KL Buchenwald (w tym od 22 marca w Komando Ohrdurf)[15].
Po wojnie zamieszkał we Francji, pod koniec życia wrócił do Warszawy. Zmarł 16 listopada 1965 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 183-5-11,12)[17].
Pułkownik Gnoiński ożenił się w 1940 roku z Aliną Budzińską. Nie mieli dzieci[15].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7509 (1922)
- Krzyż Niepodległości (6 czerwca 1931)[18][19]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)[20]
- Krzyż Walecznych (1922)
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[21]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykaz Legionistów ↓.
- ↑ Natomiast na stronie Biblioteki Sejmowej jako Józefa „Popielska”.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 343.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 8, 1233, 1244.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 8, 1351, 1363.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 168.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 145.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 222.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 403, 449.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z 24 grudnia 1929 roku, s. 438.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 299
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 176, 813.
- ↑ Wojewoda płk M. Gnoiński objął urzędowanie. „Polska Zbrojna”. 111, s. 1, 1936-04-23. Warszawa..
- ↑ Płk. Gnoiński –wojewodą krakowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 92 z 23 kwietnia 1936.
- ↑ a b c d Sylwetka Michała Gnoińskiego na stronie Biblioteki Sejmowej – Parlamentarzyści RP. [dostęp 2012-12-31].
- ↑ Marcin Rybak, Pomnik ku czci ofiar filii niemieckiego obozu Gross Rosen stanął we wrocławskiej Leśnicy [online], wroclaw.wyborcza.pl, 24 października 2023 [dostęp 2023-10-25] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: STEFAN BUDZIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-05].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Gnoiński Michał. W: Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 210. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Michał Roch Gnoiński. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-28)].
|
