Matka Boża z Pilar (obraz Goi)
.jpg) | |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania | 1771–1774[1] |
| Medium | olej na płótnie |
| Wymiary | 56 × 42,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Matka Boża z Pilar (hiszp. La Virgen del Pilar) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828). Dzieło o tematyce religijnej stanowi parę ze Śmiercią świętego Franciszka Ksawerego[2][3]. Oba obrazy o niewielkich rozmiarach Goya namalował dla swojej rodziny[4][5].
Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]
Obraz powstał prawdopodobnie w Saragossie, po powrocie Goi z Włoch w 1771, ale przed wyjazdem do Madrytu w 1775[6][7]. Na ten okres wskazuje także podobieństwo do powstałego w 1772 fresku Anioły adorujące Imię Boże w chórze Bazyliki Nuestra Señora del Pilar[8]. Obraz ma wymiary 56 × 42,5 cm, niektóre źródła błędnie podają większe 78 × 52 cm[6].
W tym samym czasie Goya namalował także Śmierć świętego Franciszka Ksawerego, świadczą o tym m.in. rysunki przygotowawcze na sąsiednich stronach we włoskim szkicowniku Goi. Oba obrazy namalował dla swoich rodziców. Rodzina Goi pochodziła z Saragossy, dlatego kult patronki miasta, Matki Bożej z Pilar, był ważny także dla malarza. Goya wspomina o niej w jednym z listów do przyjaciela[a][7].
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Matka Boża z Pilar znajduje się w centrum kompozycji, jej sylwetka odcina się na tle światła, którym sama emanuje[4][6]. Madonna stoi na świętej kolumnie, trzymając dzieciątko Jezus, podczas gdy drugą ręką przytrzymuje żółty płaszcz[8]. Jest otoczona przez grupę latających wokół niej aniołków[6]. Dwa z nich również trzymają kolorowe płaszcze – czerwony, symbolizujący wieczność i niebieski, oznaczający męczeństwo[8]. W tle widać także głowy aniołów, niektóre z nich zlewają się z szarymi chmurami[6]. Dominują pastelowe tony, które łagodzą scenę i nadają jej rokokowy charakter[4][6].
Jest to kanoniczne przedstawienie Matki Bożej z Pilar, czczonej w kaplicy bazyliki Nuestra Señora del Pilar w Saragossie. Malarz dokonał niewielkich zmian w stosunku do pierwotnego szkicu, m.in. zmniejszył liczbę aniołów w dolnej części kompozycji[9]. Obecność szkiców przygotowawczych ułatwiła atrybucję dzieła. Sam obraz również ma charakter szkicu, niektóre postaci są ledwie zarysowane[6], malarz stosuje szybkie pociągnięcia pędzlem[8]. Z tym efektem kontrastuje szczegółowo oddany płaszcz Matki Bożej i realistyczne przedstawienie dzieciątka Jezus[4]. W przedstawieniu aniołków widoczny jest wpływ Murilla[8].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
Śmierć Franciszka Ksawerego oraz Matka Boża z Pilar należały do rodziny malarza. Odziedziczyła je Manuela (lub Francisca[6][9]) Lucientes, potomkini wuja malarza, brata jego matki, Miguela Lucientes. W 1925 spadkobierczyni zaproponowała obrazy Akademii Sztuk Pięknych św. Łukasza w Saragossie. W 1926 poprzez akademię nabyło je Museo de Zaragoza, za cenę 6000 peset[7].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W liście do Martína Zapatera: Para mi casa no necesito muchos muebles, pues me parece que con una estampa de Nuestra Señora del Pilar, una mesa, cinco sillas, una sartén, una bota y un tiple y asador y candil todo lo demás es superfluo – Do mojego domu nie potrzebuję wielu mebli, wydaje mi się, że mając obrazek Matki Bożej z Pilar, stół, pięć krzeseł, patelnię, bukłak i gitarę, rożen i lampkę, wszystko pozostałe jest zbyteczne.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Teresa Grasa, Carlos Barboza: Goya, en el camino. Zaragoza: Heraldo de Aragón, 1992, s. 13–14. ISBN 84-7610-055-8.
- ↑ Goya. María Jesús Díaz (red.). Madrid: Susaeta Ediciones, 2010, s. 9–10. ISBN 978-84-9928-021-9.
- ↑ Pierre Gassier, Juliet Wilson Bareau: Vida y obra de Francisco Goya: reproducción de su obra completa, pinturas, dibujos y grabados. Barcelona: Juventud, 1974, s. 91. ISBN 84-261-5682-7.
- ↑ a b c d Miguel Beltrán Lloris, Juan Ángel Paz Peralta: Guía del Museo de Zaragoza. Zaragoza: Gobierno de Aragón, 2003, s. 336–337. ISBN 84-7753-960-X.
- ↑ Patricia Wright: Świadectwa sztuki: Goya. Wrocław: Wydawnictwo dolnośląskie, 1993, s. 9. ISBN 83-7023-300-7.
- ↑ a b c d e f g h Virgen del Pilar. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-08-22]. (hiszp.).
- ↑ a b c María Luisa Cancela Ramírez de Arellano: La virgen del Pilar. W: Praca zbiorowa: Realidad e imagen. Goya 1746–1828. Zaragoza: Electa, 1996, s. 68–69. ISBN 84-8156-130-4.
- ↑ a b c d e Virgen del Pilar. artehistoria.com. [dostęp 2020-08-22]. (hiszp.).
- ↑ a b Manuela Mena: Cuadernos italianos en el Museo del Prado: de Goya, José del Castillo, Mariano Salvador Maella. Madrid: Museo Nacional del Prado, 2013, s. 730.