Marian Walczak
| Data i miejsce urodzenia | 25 października 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 29 marca 2020 |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: historia pedagogiki | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | 1989 |
| nauczyciel akademicki | |
| uczelnia | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, |
| Odznaczenia | |
            | |
Marian Wojciech Walczak (ur. 25 października 1923 w Biniewie, zm. 29 marca 2020 w Warszawie[1]) – polski pedagog, profesor nauk humanistycznych, poseł na Sejm PRL IV i V kadencji (1965–1972), w latach 1964–1972 prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego, członek Polskiej Akademii Nauk (dyrektor generalny w okresie 1972–1984).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
_01.jpg)
Urodził się w Biniewie – wielkopolskiej wsi w powiecie ostrowskim[2]. Matka Katarzyna z domu Skowronek, ojciec Wojciech – rolnik, powstaniec wielkopolski, długoletni wójt gminy Biniew.
Podczas okupacji niemieckiej pracował jako robotnik w powiecie ostrowskim, tam też w latach 1941–1945 był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej (pseudonim okupacyjny „Piotr Wildecki”)[2]. Zatrudnienie w skupie niektórych płodów rolnych pozwalało na swobodne poruszanie się w obrębie kilku gmin, co było przydatne dla organizacji. Równocześnie z przynależnością do ZWZ-AK prowadził tajne nauczanie dla około dziesięciorga dzieci w zakresie szkoły powszechnej w rodzinnym Biniewie[2].
Wraz z zakończeniem wojny kontynuował pracę nauczycielską w publicznych szkołach powszechnych i w Państwowym Zakładzie Kształcenia Administracyjno-Handlowego w Poznaniu[2]. W 1946 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, z którą w 1948 przystąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[3]. Od 1951, po ukończeniu studiów z pedagogiki w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu[4], wykonywał czynności wizytatora, a od 1952 pełnił funkcję dyrektora Technikum Ekonomicznego w Poznaniu. W latach 1959–1964, obok pracy zawodowej, działał społecznie w samorządzie i ruchu nauczycielskim, m.in. pełnił funkcję prezesa zarządu Okręgu Wielkopolskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego[2].
W latach 1964–1972 pełnił przez dwie kadencje funkcję prezesa Zarządu Głównego ZNP w Warszawie[2]. Jako prezes ZNP uczestniczył w pracach Komitetu Administracyjnego FISE, Komitetu Wykonawczego Światowej Federacji Pracowników Nauki oraz Krajowego Komitetu UNESCO[2]. Jednocześnie funkcjonował w aparacie PZPR, jako członek Centralnej Komisji Rewizyjnej (1964–1968) oraz Komitetu Centralnego (1968–1971). Był delegatem na IV i V Zjazd partii. Także od 1964 do 1971 zasiadał w prezydium Centralnej Rady Związków Zawodowych[3].
Przez wiele lat był członkiem Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, Rady Głównej Przyjaciół Harcerstwa oraz Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Równocześnie był posłem na Sejm PRL IV i V kadencji (1965–1972) oraz wiceprzewodniczącym sejmowej Komisji Oświaty i Nauki. Od 1972 do 1984 był dyrektorem generalnym Polskiej Akademii Nauk. Równocześnie z pracą w PAN społecznie kierował Pracownią Warszawską poznańskiego Instytutu Zachodniego jako docent i profesor w tymże Instytucie oraz okresowo w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie[4].
W pracy badawczej zajmował się historią oświaty, wychowania i zawodu nauczycielskiego, edukacją Polaków w latach 1939–1945, sprawami organizacji oświaty i nauki[2]. Tej problematyce poświęcił dwadzieścia książek i liczne artykuły naukowe[2]. Stopień doktora i doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki uzyskał w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a tytuł profesora nauk humanistycznych w Polskiej Akademii Nauk (w 1989[4])[2]. W latach 1998–2014 wykładał w Wyższej Szkole Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie, Mazowieckiej Wyższej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu oraz w Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej Curie. Był też wykładowcą Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi[4].
Społecznie pełnił funkcję sekretarza generalnego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego[4] oraz redaktora naczelnego „Przeglądu Historyczno-Oświatowego”[2]. Ponadto był członkiem redakcji „Forum Oświatowego”[2].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji (wyd. 1978, Zakład Narodowy im. Ossolińskich)
- Straty osobowe środowiska nauczycielskiego w okresie wojny i okupacji hitlerowskiej (wyd. 1984)
- Ludzie nauki i nauczycieli polscy podczas II wojny światowej. Księga strat osobowych (wyd. 1995, ISBN 83-86148-23-3)
- Szkolnictwo polskie po drugiej wojnie światowej (1944–1956) (wyd. 2005, wraz ze Stanisławem Mauersbergiem, ISBN 83-7204-441-4)
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Został odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym (1954)[5] i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Orderem Sztandaru Pracy II klasy, odznaką tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, Brązowym, Srebrnym i Złotym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”, Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”, Krzyżem Armii Krajowej, Odznaką Honorową Miasta Poznania i Odznaką Honorową Miasta Krakowa oraz patentem i odznaką „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”[2].
Był członkiem Światowego Związku Żołnierzy AK[2].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 1402
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pożegnanie. Zmarł prof. Marian Walczak (1923–2020), były prezes ZG ZNP. glos.pl, 2020-03-30. [dostęp 2020-03-30].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Marian Walczak. znp.edu.pl. [dostęp 2018-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-30)].
- ↑ a b Informacje w BIP IPN. [dostęp 2018-07-30].
- ↑ a b c d e Prof. dr hab. Marian Walczak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2015-11-20].[martwy link]
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 98, poz. 1172
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Marian Walczak – archiwalna strona prywatna. walczak.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-28)].