Marek Halter

Marek Halter
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 stycznia 1936
Warszawa

Narodowość

żydowska

Dziedzina sztuki

literatura piękna, malarstwo

Odznaczenia
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Marek Halter (ur. 27 stycznia 1936 w Warszawie) – polsko-francuski powieściopisarz i malarz żydowskiego pochodzenia, uznany autorytet w dziedzinie obrony praw człowieka[1], orędownik dialogu polsko-żydowskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Warszawie w żydowskiej rodzinie drukarzy[2]. Podczas II wojny światowej, w 1940 roku dzięki pomocy polskiej rodziny, wraz z rodzicami uciekł z warszawskiego getta do Związku Radzieckiego[3], spędzając resztę wojny w Rosji i później w Kokandzie w Uzbekistanie. Tam, aby przeżyć i ocalić chorych rodziców, wkupił się w łaski młodocianych chuliganów, którym w zamian za żywność opowiadał historie zapamiętane z wczesnego dzieciństwa, głównie oparte na Biblii i prozie Aleksandra Dumasa[1].

W 1946 roku wraz z rodziną jako repatriant wrócił do Polski. W 1950 roku Halterowie wyemigrowali do Francji i zamieszkali w Paryżu. Tam podjął studia plastyczne w l’Ecole Nationale des Beaux Arts, po ukończeniu których pracował jako malarz. Jego prace zostały wystawione na kilku międzynarodowych wystawach. Zarobione pieniądze przeznaczył na utworzenie – m.in. z Günterem Grassem, Elie Wieselem i Hannah Arendt – Międzynarodowego Komitetu ds. Pokoju na Bliskim Wschodzie, któremu przewodniczył w latach 1967–1973[1]. W tym czasie wraz z żoną Clarą wydawał periodyk Les Elements, poświęcony problemom Bliskiego Wschodu.

W latach 70. zaczął się angażować w obronę praw człowieka i walkę z przejawami totalitaryzmu[1]. Stanął na czele Instytutu Andrieja Sacharowa oraz Międzynarodowego Instytutu Kultury Żydowskiej; był jednym z założycieli organizacji SOS Rasizm; działa w Fundacji Abbé Pierre’a[1]. Jest orędownikiem dialogu polsko-żydowskiego[2]. Jako pierwszy pokazał światowej opinii publicznej rolę, jaką odegrała Irena Sendlerowa. Wydobył i pokazał postawę polskich zakonnic, ratujących żydowskie dzieci, ocalił też wspomnienia Jana Pawła II dotyczące okresu Holocaustu[1]. Był też jednym z pierwszych, którzy na Zachodzie pomagali powstającej w 1980 roku „Solidarności”. Przemycił wówczas do Gdańska nadajnik radiowy, dzięki któremu Lech Wałęsa wzywał do strajku[4]. W 1991 roku zorganizował francuski college w Moskwie.

Publikuje w licznych gazetach, m.in. w „Libération”, „Paris Match”, „Die Welt”, „El País”, „The Jerusalem Post”, „The Forward”, „La Repubblica”, „Expressen” i innych.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Marek Halter zadebiutował w 1976 roku powieścią Le Fou et les rois. Jest autorem ponad dwudziestu książek, powieści i esejów, których centralnym tematem są historia i przeznaczenie narodu żydowskiego. W każdą ze swych książek wplata wątki polskie, podkreślając rolę, jaką w rozwoju kultury żydowskiej odegrała Polska i jak wielkim heroizmem w ratowaniu Żydów wykazywali się Polacy podczas II wojny światowej[1]. W swoich książkach nawołuje do pojednania między chrześcijanami a wyznawcami judaizmu, Arabami a Żydami, podkreślając fakt, że wszyscy oni są dziećmi Abrahama[2]. Motywem wiodącym jest dla niego pamięć, którą uznaje za źródło wszelkiej nauki i wszelkich ludzkich zachowań[1].

W Polsce dotychczas ukazało się kilka jego pozycji, wydanych głównie przez wydawnictwo Prószyński i S-ka:

  • 2014: Kabalista z Pragi[5]
  • 2011: Królowa Saby[6]
  • 2008: Ewangelia według Marii, matki Jezusa[7]
  • 2007: Lila[8]
  • 2006: Sefora[9]
  • 2005: Sara[10]
  • 2003: Chazarski wiatr[11]
  • 2001: Judaizm – opowieść dla moich chrześniaków[12]
  • 1990: Synowie Abrahama
  • 1986: Pamięć Abrahama

a także: Wariat i Królowie, Mesjasz i Tajemnice Jerozolimy

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

W 2008 roku został odznaczony w Paryżu Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za szerzenie tolerancji między narodami, w tym zwłaszcza pojednania polsko-żydowskiego[2][4]. W 2013 roku został odznaczony w Moskwie nagrodą „Fiddler on the Roof”, przyznaną przez Federację Gmin Żydowskich Rosji[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Marek Halter z wizytą w Polsce. ekai.pl, 11 stycznia 2009. [dostęp 2013-01-23].
  2. ↑ a b c d Anna Rzeczycka: Polski medal dla Marka Haltera. rfi.fr, 31 stycznia 2008. [dostęp 2013-01-23]. (pol.).
  3. ↑ Zdaniem Michała Borwicza, w autobiografii Haltera jest wiele nieścisłości. Po jej opublikowaniu Borwicz zareagował na łamach „Kultury”, pisząc m.in., że Halter nigdy nie widział getta warszawskiego, ponieważ powstało ono już po wyjeździe jego rodziny z miasta, że ojciec Haltera nigdy nie próbował wstąpić do partyzantki, że jego dziad nie współpracował z prasą podziemną getta. – zob. Michal Borwicz, Marek Halter i jego „Księga Abrahama”, „Kultura” 1986/11/470.
  4. ↑ a b Marek Halter odznaczony medalem „Gloria Artis”. wiadomosci.wp.pl, 28 stycznia 2008. [dostęp 2013-01-23].
  5. ↑ Marek Halter, Elżbieta Derelkowska, Kabalista z Pragi, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2014, ISBN 978-83-7506-936-5 [dostęp 2024-01-25].
  6. ↑ Marek Halter, Elżbieta Derelkowska, Królowa Saby, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, ISBN 978-83-7506-714-9 [dostęp 2024-01-25].
  7. ↑ Ewangelia według Marii, matki Jezusa. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2014-03-05].
  8. ↑ Lila. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2014-03-05].
  9. ↑ Sefora. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2014-03-05].
  10. ↑ Sara. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2014-03-05].
  11. ↑ Chazarski wiatr. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2014-03-05].
  12. ↑ Judaizm. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2014-03-05].
  13. ↑ Fiddler on the Roof Prizes Awarded - The Federation of Jewish Communities of the CIS [online], fjc-fsu.org, 3 grudnia 2013 [dostęp 2024-01-25] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marek_Halter&oldid=72852113”