Marc Chagall

Marc Chagall
Ilustracja
Marc Chagall (1921)
Imię i nazwisko

Mojsza Zacharowicz Szagałow

Data i miejsce urodzenia

7 lipca 1887
Łoźna

Data i miejsce śmierci

28 marca 1985
Saint-Paul-de-Vence

Narodowość

żydowska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

sztuka współczesna, awangarda

Muzeum artysty

Muzeum Chagalla w Nicei

Ważne dzieła

Upadek Ikara

Nagrody

1981 Nagroda Wolfa w sztuce

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Urodziny (1915), Museum of Modern Art w Nowym Jorku

Marc Chagall (jid. מאַרק שאַגאַל; ros. Марк Захарович Шагал, Mark Zacharowicz Szagal, urodzony jako Мойша Захарович Шагалов, Mojsza Zacharowicz Szagałow; biał. Мойшa Хацкелевіч Шагалаў, Mojsza Chackielewicz Szahałau; ur. 25 czerwca?/7 lipca 1887 w Łoźnie, zm. 28 marca 1985 w Saint-Paul-de-Vence) – malarz i grafik żydowskiego pochodzenia posiadający obywatelstwo rosyjskie i francuskie; czołowy przedstawiciel kubizmu i internacjonalizmu w malarstwie.

Nazwisko[edytuj | edytuj kod]

Pierwotna pisownia nazwiska artysty brzmiała Segal (hebr. סג"ל). Jest to tzw. nazwisko lewickie, akronim od hebrajskiego Segan Levi (hebr. סגן לוי) – przełożony lewitów[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w ubogiej rodzinie chasydzkich Żydów w Łoźnie (obecnie Białoruś). Był najstarszym z dziewięciorga dzieci. Ojciec przyszłego artysty, Chaskiel (Zachar) Szagal, był sprzedawcą śledzi. Matka, Feige-Ite, była analfabetką zajmującą się rodziną. Sam Chagall w swojej twórczości wracał do sielankowego okresu dzieciństwa, kiedy, pomimo biedy, dobrze czuł się w swoim rodzinnym witebskim domu (zob. Muzeum Marka Chagalla w Witebsku; por. m.in. czarno-biały obraz Synagoga w Wilnie).

Wstępne lekcje malarstwa pobierał u miejscowego nauczyciela Jehudy Pena. W wieku 19 lat wyjechał do Petersburga, gdzie rozpoczął naukę w Szkole Carskiego Towarzystwa Upowszechniania Sztuki u Nikołaja Roericha, a następnie w latach 1908–1910 w prywatnej szkole Jelizawiety Zwancewej u Leona Baksta.

Był to dosyć trudny okres w życiu malarza; w tym czasie obywatele żydowskiego pochodzenia mogli mieszkać w Sankt Petersburgu tylko po uzyskaniu specjalnego pozwolenia. Chagall trafił nawet na krótko do więzienia za złamanie prawa w tej materii. Pomimo tego artysta do roku 1910 związany był z petersburskimi szkołami, regularnie odwiedzając rodzinny Łozin, gdzie w 1909 spotkał swą przyszłą żonę, córkę witebskiego jubilera Bellę Rosenfeld.

Latem 1908 stworzył swoje pierwsze znaczące dzieło, Śmierć, w którym zaznaczyły się pewne wpływy Gauguina.

W 1910 r. Chagall otrzymał stypendium umożliwiające mu wyjazd do Paryża. W tym okresie Chagall związał się z grupą malarzy skupioną wokół Montparnasse, spotykając się z awangardystami (m.in. Guillaume Apollinaire, Robert Delaunay, Fernand Léger). Za sprawą Apollinaire’a wiosną 1914 roku miał pierwszą wystawę indywidualną w sławnej berlińskiej galerii „Der Sturm”. W tym samym roku wrócił do Imperium Rosyjskiego, gdzie przebywał do 1922. W 1915 poślubił Bellę Rosenfeld, z którą miał córkę Idę. Podczas rewolucji 1917 został komisarzem sztuk pięknych w obwodzie witebskim. Założył Akademię Sztuk Pięknych w Witebsku. W 1922 wyjechał z Rosji, zatrzymując się na krótko w Berlinie. Powodem wyjazdu było żydowskie pochodzenie Chagalla i tematyka jego prac, która nie gloryfikowała heroizmu czynu sowieckiego[2].

W 1935 przybył do Polski. Dwa lata później otrzymał obywatelstwo francuskie. Z tego okresu pochodzi seria artykułów, poezji i pamiętników pisanych w języku jidysz, które ukazywały się głównie w prasie. Dopiero po śmierci artysty wydano je w formie książkowej.

W 1941 wyjechał wraz z rodziną do USA. W ucieczce z Marsylii pomógł mu amerykański dziennikarz Varian Fry. Chagall osiedlił się w Nowym Jorku, gdzie mieszkał do 1948.

Małżeństwa[edytuj | edytuj kod]

2 września 1944 zmarła żona malarza Bella, która pojawiała się na wielu jego obrazach. Również jego córka z tego małżeństwa – Ida – została przedstawiona na wielu wczesnych znanych obrazach mistrza. Rok później Chagall związał się z gospodynią Virginią Haggard McNeil, z którą miał syna Davida. W latach 50. XX wieku przenieśli się do willi w Prowansji. Virginia opuściła konkubenta w 1952. 12 czerwca tego samego roku ożenił się po raz drugi, z Valentine Brodsky, którą zwykł nazywać Vava. W 1966 małżeństwo przeniosło się do Saint-Paul de Vence.

Wpływy żydowskie[edytuj | edytuj kod]

W sztuce Chagalla łatwo zauważalne są wpływy judaizmu. Motywy żydowskie stanowiły często tło dla wypowiedzi artystycznej malarza. Chociaż trudno jednoznacznie mówić o żydowskiej religijności dojrzałego Chagalla, nie bał się on nigdy przedstawiać w swych obrazach elementów chasydzkiego świata, który był jego rzeczywistością w latach dzieciństwa. Jako dorosły nie był praktykującym żydem. Uniwersalne przesłanie jego obrazów i witraży staje się czytelne tylko dla znających oba europejskie kręgi kulturowe: żydowski i chrześcijański[2].

Późniejsze życie[edytuj | edytuj kod]

Chagall kilkakrotnie odwiedził Grecję. W 1957 gościł w Izraelu. Podczas tych podróży odkrył na nowo możliwości jakie daje kolorystyka, jej zdolność ożywiania obrazu. Malarstwo tego okresu dotyczy tematów takich jak miłość i radość życia. Postacie często są wykrzywione i powykręcane. Wtedy również artysta zaczął tworzyć rzeźby, ceramikę i witraże. W 1973 założone zostało muzeum Chagalla w Nicei (Musée national Marc Chagall). Malarz zmarł 28 marca 1985 w Saint-Paul-de-Vence we Francji. Został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ed Cohler: Abbreviations as Surnames. [dostęp 2008-12-29]. (ang.).
  2. ↑ a b Elinor and Robert Slater: Great Jewish Men. New York: Jonathan David Publ. Inc., 1996, s. 84–87. ISBN 978-0824603816.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Artyści związani z École de Paris
Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie sztuki
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Erazma
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marc_Chagall&oldid=73428774”