Manifest 22 stycznia
Manifest 22 stycznia – manifest wydany 22 stycznia 1863 w Warszawie przez Komitet Centralny Narodowy, ogłaszający wybuch powstania styczniowego, uwłaszczenie chłopów oraz zniesienie pańszczyzny. Autorką Manifestu była Maria Ilnicka.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Manifest przekształcał Komitet Centralny w Tymczasowy Rząd Narodowy. Do walki przeciw Imperium Rosyjskiemu zostali wezwani wszyscy mieszkańcy przedrozbiorowej Rzeczypospolitej – Polacy, Litwini, Rusini i Żydzi. Ogłoszony w dniu wybuchu powstania styczniowego, manifest nadawał prawa obywatelskie wszystkim mieszkańcom Polski, bez względu na wyznanie, narodowość i pochodzenie społeczne. Dokument znosił pańszczyznę i przyznawał chłopom na własność uprawianą przez nich ziemię, uwłaszczał chłopów. Manifest był kluczowym dokumentem dla procesu emancypacji społecznej i politycznej w Polsce[1].
Zakładał on powstanie niepodległego państwa i równe prawa dla wszystkich obywateli oraz uwłaszczenie chłopów, cytat[2]:
Ziemia, którą Lud rolniczy posiadał dotąd na prawach czynszu lub pańszczyzny, staje się od tej chwili bezwarunkową jego własnością.
Wcielenie w życie postulatów manifestu nadzorowała Żandarmeria Narodowa, np. surowo karząc szlachtę i oficjalistów, wymuszających na chłopach odrabianie zniesionej pańszczyzny lub płacenie czynszu[3]. Z powodu nieufności do szlachty polskiej, podsycanej przez ziemian, przez większość chłopów manifest z 22 stycznia 1863 został przyjęty z obojętnością a uwłaszczenie z niego wynikające przyjęto z wiarą dopiero od cara Aleksandra II Romanowa, i to jego społeczność wiejska uznała za dobroczyńcę[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanowisko na 155. rocznicę powstania styczniowego – Partia Razem – Inna polityka jest możliwa!, „Partia Razem – Inna polityka jest możliwa!”, 1 grudnia 2017 [dostęp 2018-01-22] (pol.).
- ↑ Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego i 22 stycznia 1863 ↓.
- ↑ Pacek i Suliński 2013 ↓, s. 37.
- ↑ Korczyński 2022 ↓, s. 32.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Kieniewicz: Powstanie styczniowe. Warszawa: 1972. ISBN 83-01-03652-4.
- Piotr Korczyński: Zapomniani. Chłopi w Wojsku Polskim. Wyd. 1. Kraków: Znak Horyzont, 2022. ISBN 978-83-240-8535-4.
- Bogusław Pacek, Jan Suliński: Od Napoleona do III RP. Szkice z dziejów 200 lat żandarmerii Wojska Polskiego. Warszawa: 2013. ISBN 978-83-11-12807-1.
| Korpusy |
|
|---|---|
| Dywizje | |
| Pułki | |
| Partie powstańcze |
|
| Formacje powstańcze | |
| Broń opracowana dla powstańców 1863 |
