Měrćin Nowak-Njechorński
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Alma Mater | Akademia Sztuk Pięknych w Pradze |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
  | |
Měrćin Nowak-Njechorński (wym. [miɪrtɕin nɔvak nʲekʰorɲski]; ur. 13 czerwca 1900 w Njechorniu jako Martin Sodan, zm. 6 lipca 1990 tamże). Był serbołużyckim malarzem, pisarzem i działaczem narodowym. Studiował w Lipsku, Dreźnie oraz Pradze i w latach 1927–1929 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Pierwszą wystawę swojej twórczości malarskiej miał w Zgorzelcu w 1920 roku. Jako ponad 20-letni człowiek odnalazł swoją przynależność do narodu serbołużyckiego i postanowił poświęcić mu całe swoje życie.
W okresie 20-lecia międzywojennego redaktor czasopism serbołużyckich m.in. "Serbski Student", "Sokołske Listy", "Serbske Nowiny". W latach 1935-39 współpracownik Związku Polaków w Niemczech. Ilustrator i współredaktor czasopisma "Młody Polak w Niemczech". Polonofil i słowianofil. Człowiek bardzo kontrowersyjny. W okresie powojennym zwolennik idei socjalistycznej. Po wojnie redaktor naczelny czasopism: "Nowej Doby" oraz czasopisma kulturalnego "Rozhladu". Autor reportaży, bajek alegorycznych, opowiadań. Publikował pod pseudonimami Njechorński, Wohnjoš, Bobak. Jako pisarz niezwykle płodny. Bardzo czynny i utalentowany jako dziennikarz. Działacz narodowy w okresie przed- i powojennym. W latach 30. za artykuły o treści patriotycznej dwukrotnie więziony. W czasie II wojny światowej wcielony do Wehrmachtu. Odznaczony m.in. Orderem Zasług dla Ojczyzny.
Jego styl artystyczny był inspirowany folklorem serbołużyckim. Tak w malarstwie, jak i w literaturze preferował małe formy. Twórca narodowego stylu serbołużyckiego w malarstwie i rysunku. W jego domu w Njechorniu znajduje się muzeum poświęcone jego życiu i twórczości.
W 1980 roku otrzymał Order Uśmiechu[1].
Dorobek literacki[edytuj | edytuj kod]
- Ruskie byliny. Praha 1927
- Po serbskich pućach. Budyšin 1936
- Wusaty Krjepjel a druhe bajki. Budyšin 1950
- Wuknimy dolnoserbski. Krótki kurs delnjoserbšćiny za hornjołužiskich Serbow. Budyšin 1952
- Zapiski Bobaka. Budyšin 1952
- Serbski Wšudźebył. Budyšin 1954
- Mišter Krabat. Budyšin 1954, wydane w Polsce pod tytułem "Mistrz Krabat. Dobry łużycki czarodziej", Wyd. Śląsk, Katowice 1979
- Kołowokoło Błotow. Budyšin 1957
- Bołharske podlěćo. Budyšin 1958
- Wot wčerawša na jutřiše. Budyšin 1960
- Molerjo, spěwarjo, podróżnicy. Budyšin 1961
- Pod Pamirom a za Kaukazom. Budyšin 1961
- Baćon a žaby a druhe bajki. Budyšin 1967
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ze świata, „Echo Krakowa” (247), 15 listopada 1980, s. 1.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Moler serbskeho luda. Bautzen 1959 (mit Texten von Měrćin Nowak-Njechorński und Alfred Schneider)
- Wubrane spisy, zwjazk 1 (pućowanske wobrazy). Bautzen 2000, ISBN 3-7420-1822-1
- Wubrane spisy, zwjazk 2 (bajki). Bautzen 2000, ISBN 3-7420-1824-8
- Helmut Kaltšmit: Leksikon awtorow serbskich knihow 1945–1978. Bautzen 1979