Ludwik Urstein
 Ludwik Urstein (1899) | |
| Data i miejsce urodzenia | 17 lutego 1871 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 października 1939 |
| Zawód | muzyk |
| Odznaczenia | |
 | |
Ludwik Urstein (ur. 17 lutego 1871 w Warszawie, zm. 5 października 1939 tamże) – polski pianista, akompaniator, kameralista i pedagog, profesor fortepianu Instytutu Muzycznego Warszawskiego żydowskiego pochodzenia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 17 lutego 1871 roku[1] (inne źródła podają też daty 1870[2][3], 1873[4][5] i 1874[6]) w Warszawie, w rodzinie żydowskiej, jako syn Stanisława (1832–1914) i Balbiny z domu Przedborskiej (1851–1934)[7]. Miał dziewięcioro rodzeństwa. Jego braćmi byli warszawski psychiatra Maurycy Urstein (1872–1940) oraz piosenkarz i aktor Józef „Pikuś” Urstein (1884–1923)[3].
W 1889 roku ukończył Instytut Muzyczny w Warszawie, prawdopodobnie w klasie Aleksandra Michałowskiego[3][8]. Debiutował w 1883 roku w Łodzi[2]. Od 1892 do 1912 profesor gry na fortepianie w Instytucie Muzycznym. W 1912 roku podał się do dymisji z powodu nieuzasadnionego odebrania mu wyższego kursu fortepianu[9][10].
Nagrywał dla Parlophone, Odeonu, Syreny Record i innych wytwórni płytowych. W 1912 otworzył prywatną żeńską szkołę muzyczną przy ul. Foksal 11, prowadził ją do 1920 roku. Wieloletni muzyk orkiestry Filharmonii Warszawskiej (od 1901). Od 1925 stały współpracownik Polskiego Radia.
Nazywany był „królem akompaniatorów”[11][12]. Grał m.in. z Mieczysławem Foggiem, Janem Kiepurą, Umberto Macnezem, Pawłem Kochańskim, Grigorijem Piatigorskim, Aleksandrem Myszugą, Fritzem Kreislerem, Adą Sari[3].
Na jego cześć organizowano jubileusze – pierwszy w 1905 roku z okazji 20-lecia działalności artystycznej, kolejne w 1911[13], 1918, 1927[14], 1930 i 1934 roku. Z tej ostatniej okazji został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[15].
Brał udział w pracach rozgłośni Polskiego Radia podczas obrony Warszawy w 1939[16].
Antoni Jaroszewicz w swojej autobiograficznej książce Libretto finansisty opisał poważne uzależnienie Ursteina od hazardu[17]. Podobne relacje pozostawili też inni autorzy[18][19].
Zmarł wkrótce po wkroczeniu Niemców do Warszawy. Lekarzem stwierdzającym zgon Ludwika był jego brat Maurycy[20][4]. Miejsce pochówku Ludwika Ursteina pozostaje nieznane[21]. Wspomnienie poświęcił mu Władysław Szpilman[22].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1933)[23]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Who′s who in central and east-Europe. S. Taylor (ed.). Zurich: Central European Times Publ., 1937 s. 1020.
- ↑ a b ANeu (Adam Neuer), Urstein, Ludwik, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.) Encyklopedia muzyczna PWM: część biograficzna. T. 11, T–V. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997 s. 198, ISBN 83-224-0112-4.
- ↑ a b c d Stanisław Dybowski, Słownik pianistów polskich. Warszawa: Selene, 2003, s. 708–709, ISBN 83-910515-5-2.
- ↑ a b None - Centralna Biblioteka Judaistyczna [online], cbj.jhi.pl [dostęp 2018-02-23].
- ↑ Rocznik Naukowo-Literacko-Artystyczny (encyklopedyczny) na rok 1905. Warszawa: Wydawnictwo Władysława Okręta, 1905, s. 361.
- ↑ Śledziński S. (red.): Mała encyklopedia muzyki. Warszawa: PWN, 1981, s. 1025, ISBN 83-01-00958-6.
- ↑ Grób Stanisława Ursteina i Grób Balbiny Urstein w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
- ↑ Popis uczniów i uczennic Warszaw. Instytutu Muzycznego. Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne 6 (300), 1889, s. 310.
- ↑ Zatarg prof. L. Ursteina z Instytutem Muzycznym. List otwarty. Kurjer Warszawski nr 91 (31.3.1912), s. 15.
- ↑ Historia katedry fortepianu 1810–1944
- ↑ Fuks M, Żydzi polscy: dzieje i kultura. Warszawa: „Interpress”, 1982, s. 67.
- ↑ Fuks M, Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego, Poznań-Warszawa: Sorus, 2003, s. 356–359.
- ↑ Ludwik Urstein (Sylwetka jubileuszowa). Nowa Gazeta R. 6, nr 132 (21 marca 1911), s. 6.
- ↑ Cent M, Jubileusz prof. Ursteina, Nasz Przegląd 5 nr 142 (25.5.1927), s. 9.
- ↑ Rocznice i jubileusze. Muzyka nr 6–7 (116–117), 1934, s. 291.
- ↑ Kwiatkowski M., Wrzesień 1939 w Warszawskiej Rozgłośni Polskiego Radia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1984, s. 353.
- ↑ Antoni Jaroszewicz: Libretto finansisty. Czytelnik, 1968, s. 242–244.
- ↑ Ryszard Teofil Michalczyk, Z Włocławka do Wrocławia: 1900–1950, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976 s. 127–128.
- ↑ Henryk Comte, Zwierzenia adiutanta, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1975, s. 182.
- ↑ F. Marcinowski. Maurycy Urstein: zapomniany polski współtwórca niemieckiej psychiatrii. „Psychiatria Polska”. 48 (1), s. 195–204, 2014. PMID: 24946445.
- ↑ Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 63. ISBN 83-90-66296-5.
- ↑ Szpilman W., Prof. Ludwik Ursztein, Radio i Świat 2 nr 22 (46), 26.5.1946, s. 5.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu artystyczno-społecznem”.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biblioteka Polskiej Piosenki. [dostęp 2010-01-20].
- Utwory muzyczne w opracowaniu Ursteina w bibliotece Polona