Ludwik Fleck
| Data i miejsce urodzenia | 11 lipca 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 czerwca 1961 |
| Zawód, zajęcie | biolog, filozof |
| Narodowość | polsko-żydowska |
| Tytuł naukowy | doktor wszech nauk lekarskich |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
  | |
Ludwik Fleck (ur. 11 lipca 1896 we Lwowie, zm. 5 czerwca 1961 w Nes Cijjona[1]) – polsko-izraelski biolog i filozof; pracownik między innymi Uniwersytetu Lwowskiego, UMCS w Lublinie i Akademii Medycznej tamże.
Fleck specjalizował się w mikrobiologii, zwłaszcza bakteriologii, immunologii i hematologii. Pisał także o filozofii nauki.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w żydowskiej rodzinie Maurycego i Sabiny z Herschdorferów[2]. We Lwowie ukończył polskie gimnazjum, następnie medycynę na tamtejszym Uniwersytecie Jana Kazimierza, gdzie uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich.
Pracował w laboratorium badawczym Rudolfa Weigla w Przemyślu (1920–1921)[2], jako asystent prof. Rudolfa Weigla, kierującego Katedrą Biologii Ogólnej UJK (1921–1923). W roku 1923 odszedł z uczelni. Specjalizację z bakteriologii ukończył w Wiedniu, po czym w latach 1928–1935 kierował laboratorium bakteriologicznym i chemicznym w nowoczesnym szpitalu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych we Lwowie. Był znanym ekspertem w dziedzinie immunologii i serologii.
Podczas okupacji sowieckiej Lwowa (wrzesień 1939 – czerwiec 1941) pracował jako docent na wydzielonym z uniwersytetu lwowskiego Wydziale Medycznym. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (od czerwca 1941) wraz z innymi żydowskimi naukowcami (małżeństwo Meislów) był zatrudniony w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla, co pozwoliło mu uniknąć śmierci (codziennie doprowadzano ich z getta do instytutu pod wojskową eskortą). Mimo aresztowania w styczniu 1943 żydowskich naukowców zatrudnionych w tym instytucie i osadzenia ich w niemieckich obozach koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald uniknął śmierci.
Po wojnie kierował Zakładem Mikrobiologii Medycznej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a potem Akademii Medycznej w Lublinie. Od 1952 pracował w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie. Prowadził rozległe badania nad mechanizmami odpornościowymi. Uczestniczył w międzynarodowych kongresach, wykładał w Brazylii, Francji, Stanach Zjednoczonych i Związku Radzieckim. Od 1954 roku był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk[3]. W 1957, w ślad za jedynym synem Ryszardem (ur. 1924), wyjechał z żoną Ernestyną z Waldmanów[2] do Izraela. Kontynuował tam badania nad zjawiskiem leukergii w Instytucie Bakteriologicznym w Nes Syjonie. Kierował Departamentem Patologii Eksperymentalnej i Izraelskim Instytutem Badań Biologicznych[4].
W 1935 wydał książkę z zakresu filozofii nauki Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv a także dwa artykuły filozoficzne napisane po niemiecku, oraz dwa ogłoszone po polsku w „Przeglądzie Filozoficznym”. Nie wzbudziły one jednak wówczas prawie żadnego zainteresowania.
W 1946 ogłosił jeszcze jeden artykuł filozoficzny, Problemy naukoznawstwa, zaś w 1947 opublikował w miesięczniku „Problemy” artykuł na temat filozofii nauki zatytułowany Patrzeć, widzieć, wiedzieć.
Do roku 1957 skupił się przede wszystkim na swoich badaniach z zakresu medycyny publikując około osiemdziesięciu artykułów naukowych głównie w języku polskim, angielskim i francuskim.
Do 1977 jego filozoficzne prace były zupełnie nieznane. Dopiero przekład na angielski monografii Powstanie i rozwój faktu naukowego (Genesis and Development of a Scientific Fact) spowodowało podjęcie systematycznych badań jego twórczości z tej dziedziny. Część idei Flecka wykorzystał Thomas Kuhn w swojej książce Struktura rewolucji naukowych. O możliwym wpływie Flecka na Kuhna zobacz[5].
Zajmował się także filozofią medycyny i bywa zaliczany do polskiej szkoły filozofii medycyny[6].
Dziś uważa się Ludwika Flecka za prekursora programu socjologii wiedzy rozwijanego przez szkołę edynburską od połowy lat siedemdziesiątych. Dzięki niemu rozwinęły się też studia nad nauką i techniką.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (13 stycznia 1955)[7]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Fleck Ludwik, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-03-09].
- ↑ a b c Ludwik Fleck (1896–1962) - Leksykon - Teatr NN [online], teatrnn.pl [dostęp 2024-04-19] (pol.).
- ↑ FLECK, Ludwik [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ R.S. Cohen, Thomas Schnelle: Cognition and Fact – Materials on Ludwik Fleck, Springer, 1986, s. 32. W 1956 zdiagnozowano u niego chłoniaka.
- ↑ Paweł Jarnicki, Hajo Greif, The ‘Aristotle Experience’ Revisited : Thomas Kuhn Meets Ludwik Fleck on the Road to Structure, „Archiv für Geschichte der Philosophie”, 0 (0), 2022, DOI: 10.1515/agph-2020-0160, ISSN 0003-9101 [dostęp 2024-04-05] (ang.).
- ↑ Michał Musielak, Jana Zamojski (red.): Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 - Uchwała Rady Państwa z dnia 13 stycznia 1955 r. nr 0/113 - na wniosek Ministra Zdrowia.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sabina Magierska, Ewa Tuszkiewicz: Ludwik Fleck (1896–1961)
- Maria Ciesielska: Ludwik Fleck – profesor mikrobiologii i filozof (1896–1961)
- Wojciech Sady: Ludwik Fleck. 2016-04-01.
- Jarnicki, Paweł, Hajo Greif, 2022, The ‘Aristotle Experience’ Revisited: Thomas Kuhn Meets Ludwik Fleck on the Road to Structure, "Archiv für Geschichte der Philosophie".