Lot międzygwiezdny

Trajektorie sond Voyager i Pioneer na tle orbit planet Układu Słonecznego; zaznaczono położenie w roku 2007
Plakietka umieszczona na sondach Pioneer

Lot międzygwiezdny albo międzygwiazdowy – lot statku kosmicznego w przestrzeni międzygwiazdowej, zwłaszcza z Układu Słonecznego (z Ziemi) w okolice innych gwiazd niż Słońce.

Warunkiem koniecznym do zrealizowania lotu międzygwiezdnego z Ziemi jest nadanie pojazdowi kosmicznemu trzeciej prędkości kosmicznej (przy starcie z Ziemi jest to minimum 16,7 km/s) i skierowanie go na trajektorię ucieczkową z Układu Słonecznego.

Prędkość w locie międzygwiezdnym[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na odległości do najbliższych gwiazd, rzędu kilku do kilkunastu lat świetlnych, do odbycia użytecznego lotu międzygwiezdnego wskazane jest użycie pojazdu kosmicznego zdolnego do osiągnięcia prędkości zbliżonych do prędkości światła w próżni. W historii dotychczasowej eksploracji przestrzeni kosmicznej największą prędkość w czasie swojej misji uzyskała Parker Solar Probe wystrzelona w 2018. W czasie przejścia przez dziesiąte peryhelium osiągnęła (mierzoną względem Słońca) prędkość 163 km/s (586 800 km/h)[1]. Pomimo tego, że prędkość ta może wydawać się znaczna, jest to zaledwie 0,054% prędkości światła w próżni.

Proxima Centauri jest gwiazdą położoną najbliżej Układu Słonecznego. Odległość do niej wynosi 4,22 lat świetlnych, czyli około 40 bilionów kilometrów.

Czas lotu w okolice Proximy Centauri z wybranymi prędkościami byłby następujący:

Prędkość
(km/s)[2] 		Prędkość
(km/h)[2] 		% prędkości światła w próżni Czas lotu w jedną stronę
(lat ziemskich)
17 61 200 0,006 74 tys.
70 252 000 0,023 18 tys.
3 000 10,8 mln 1 422
100 tys. 360 mln 33 13
150 tys. 540 mln 50 8
278 tys. 1 mld 92,6 5

Dla rzeczywistej misji czas ten byłby dłuższy, ze względu na konieczność przyspieszania i zmniejszania prędkości przed celem lotu.

Utrudnienia w locie międzygwiezdnym[edytuj | edytuj kod]

Zagrożeniem dla statku kosmicznego poruszającego z prędkością zbliżoną do prędkości światła w próżni jest niebezpieczeństwo jego zniszczenia ze względu na występowanie niełatwych do wykrycia obłoków pyłu, plazmy albo ciemnej materii. Przemieszczanie się statku kosmicznego z olbrzymimi prędkościami wiąże się także z utrudnieniami w nawigacji i utrudnia zmiany trajektorii. Poważny problem stanowi zagadnienie komunikacji załogi statku kosmicznego z Ziemią. Praktyczna realizacja efektywnych lotów międzygwiezdnych, choćby bezzałogowych sond – nawet w momencie dysponowania odpowiednim napędem – będzie trafiać na duże trudności. W przypadku lotu międzygwiezdnego z udziałem człowieka dochodzi także ograniczona wytrzymałość organizmu ludzkiego w skrajnie trudnych warunkach. Szczególnie niekorzystne jest promieniowanie kosmiczne, długotrwała izolacja, zakłócenie rytmu dobowego.

Pojazdy kosmiczne odbywające lot międzygwiezdny[edytuj | edytuj kod]

W chwili obecnej pięć pojazdów kosmicznych jest na trajektorii ucieczkowej i bezpowrotnie opuści Układ Słoneczny.

Nazwa pojazdu kosmicznego Data startu
z Ziemi 		Przerwanie kontaktu
z Ziemią 		Prędkość[2] Położenie na niebie Przeloty w pobliżu gwiazd
Pioneer 10 3 marca 1972 23 stycznia 2003 12,1 km/s (2,55 au/rok)[3] Gwiazdozbiór Byka, niedaleko Elnath[4] HIP 117795 za ok. 90 tysięcy lat, odległość 0,75 r.św.[5]
Pioneer 11 6 kwietnia 1973 24 listopada 1995 11,4 km/s (2,42 au/rok)[3] Gwiazdozbiór Tarczy[4] TYC 992-192-1 za ok. 930 tysięcy lat, odległość 0,8 r.św.[5]
Lambda Aquilae za ok. 4 mln lat[6][7]
Voyager 2 20 sierpnia 1977 sonda aktywna 15,5 km/s (3,27 au/rok)[3] Gwiazdozbiór Pawia, niedaleko Peacock[4] Ross 248 za ok. 42 tys. lat, odległość 1,72 r. św.[5]
Syriusz za ok. 296 tys. lat, odl. 4,3 r.św.[8][9]
Voyager 1 5 września 1977 sonda aktywna 17,1 km/s (3,60 au/rok)[3] Gwiazdozbiór Wężownika, pomiędzy Rasalgethi, Rasalhague i Kappa Ophiuchi[4] Gliese 445 za ok. 40 tys. lat, odległość 1,6 r.św.[9];
TYC 3135-52-1 za ok. 306 tys. lat, odległość ~1 r.św.[5]
New Horizons 19 stycznia 2006 sonda aktywna 16,6 km/s (3,50 au/rok)[3][10] Gwiazdozbiór Strzelca, blisko Pi Sagittarii[4] ?

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ JHUAPL, Parker Solar Probe Completes a Record-Setting Swing by the Sun [online], Parker Solar Probe [dostęp 2022-03-10] (ang.).
  2. ↑ a b c Prędkość statku kosmicznego względem Słońca; podane wartości zaktualizowano w grudniu 2009 r.
  3. ↑ a b c d e Spacecraft escaping the Solar System; Heavens-Above GmbH.
  4. ↑ a b c d e Daniel Johnson: How to “See” Interstellar Space Probes. Sky & Telescope, 2019-01-21. [dostęp 2020-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-18)]. (ang.).
  5. ↑ a b c d Krzysztof Kanawka: Dokąd dotrze Voyager 1 i 2 oraz Pioneer 10 i 11?. Kosmonauta.net, 2020-01-15. [dostęp 2020-05-18]. (pol.).
  6. ↑ Don Savage, Ann Hutchison: Pioneer 11 to End Operations after Epic Career. [w:] Release: 95-163 [on-line]. NASA, 1995-09-25. [dostęp 2012-09-14]. (ang.).
  7. ↑ NASA - The Pioneer Missions. [dostęp 2009-12-27]. (ang.).
  8. ↑ The Voyager Neptune travel guide. NASA, JPL, 1989-06-01. (ang.). (s. 175).
  9. ↑ a b NASA: Voyager -Interstellar Mission. [dostęp 2009-12-26]. (ang.).
  10. ↑ Jest to obecna prędkość sondy, która w trakcie opuszczania Układu Słonecznego ulegnie zmniejszeniu ze względu na grawitację Słońca do około 13 km/s.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Kopernik, astronomia, astronautyka. Przewodnik encyklopedyczny. pod red. Włodzimierza Zonna, Warszawa, PWN, 1973.
  • 1000 słów o rakiecie i kosmosie pod red. J. Domański, Wyd. MON, Warszawa 1976

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lot_międzygwiezdny&oldid=70473377”