Lewis Bernstein Namier

Lewis Bernstein Namier
Ilustracja
Lewis Bernstein Namier (1915)
Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1888
Wola Okrzejska

Data śmierci

19 sierpnia 1960

Zawód, zajęcie

urzędnik

Multimedia w Wikimedia Commons

Lewis Bernstein Namier, pierwotnie Ludwik Bernstein Niemirowski (ur. 27 czerwca 1888 w Woli Okrzejskiej, zm. 19 sierpnia 1960) – brytyjski historyk[1], urzędnik, a także działacz syjonistyczny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w bogatej, zlaicyzowanej i spolonizowanej rodzinie żydowskiej jako Ludwik Bernstein[2], syn Józefa Bernsteina (1858–1922) i Anny z Sommersteinów (1868–1945). Rodzina zmieniła później nazwisko na Niemirowski[3]. Studiował we Lwowie, Lozannie, gdzie wywarły na niego znaczny wpływ wykłady Vilfredo Pareto.

W roku 1906 Bernstein wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie w 1913 uzyskał brytyjskie obywatelstwo. Wszedł w środowisko fabian. Za ich namową i poparciem rozpoczął studia w London School of Economics oraz w Balliol College w Oksfordzie (1908–1912). W 1912 roku, jako student studiów podyplomowych w Oksfordzie, rozpoczął badania nad problemem imperialnym podczas Rewolucji Amerykańskiej. Badania te kontynuował w latach 1913–1914 w Nowym Jorku, dokąd wysłał go Walter Rothschild.

W latach 1914–1915 walczył w jednostce strzelców brytyjskich na froncie I wojny światowej, został jednak zdemobilizowany z powodu wady wzroku. Po zmianie nazwiska na Namier służył w Departamencie Propagandy (1915–1917), Departamencie Informacji (1917–1918) i Wydziale Wywiadu Politycznego Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1918–1920).

W 1920 roku powrócił do Balliol College, gdzie zaczął współpracować z Leonardem Steinem – przyszłym sekretarzem Światowej Organizacji Syjonistycznej, prezesem Stowarzyszenia Anglo-Żydowskiego (ang. Anglo-Jewish Association) i czołowym politykiem brytyjskiej Partii Liberalnej (ang. Liberal Party).

Wraz z Arnoldem J. Toynbeem był jednym z głównych doradców premiera Davida Lloyda George’a, który reprezentował interesy brytyjskie w sprawach dotyczących dawnego imperium habsburskiego, Polski i ogólnie Europy Wschodniej podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W tym okresie był głównym antagonistą Romana Dmowskiego[4]. Namier popierał natomiast Piłsudskiego jako jedynego człowieka, który może rządzić Polską. W 1919 popierał przyznanie Polsce Gdańska. Nie mógł jednak w tej sprawie wywrzeć wpływu na politykę angielską, ponieważ w tym wypadku poglądy jego nie odpowiadały jej założeniom. Swoje stanowisko względem Polski zmienił zasadniczo w 1939 roku. Zarzuca mu się manipulowanie statystykami etnograficznymi na Kresach Wschodnich i w Galicji[5].

Po zakończeniu pracy w Foreign Office w 1920 r. pracował krótko jako przedsiębiorca, a także wykładał historię na uniwersytetach w Oxfordzie i Manchesterze[6].

Jako aktywny działacz syjonistyczny pełnił funkcję sekretarza politycznego Agencji Żydowskiej w Palestynie (1929–1931) i współpracownika Chaima Weizmana. W Agencji Żydowskiej współpracował z syjonistką Blanche Elizabeth Campbell „Baffy” Dugdale, siostrzenicą Arthura Balfoura. Przez pewien czas był zastępcą Chaima Weizmana w Anglo-Żydowskim Komitecie dla Uchodźców z Niemiec. Pomimo późniejszej konwersji na anglikanizm Namier do końca życia pozostawał cennym sprzymierzeńcem ruchu syjonistycznego. Był projektodawcą stworzenia przez rząd brytyjski Żydowskiej Siły Zbrojnej w Palestynie oraz organizatorem pomocy Żydom. W przededniu wybuchu II wojny światowej powrócił do pełnoetatowej aktywnej pracy syjonistycznej.

Syjonizm Namiera miał charakter przede wszystkim polityczny, a nie religijny czy kulturowy[7]. Namier wychowany w zlaicyzowanej i spolonizowanej rodzinie, słabo znał zasady judaizmu oraz zwyczaje żydowskie. Rozumiał syjonizm przede wszystkim jako ideę stworzenia siedziby narodowej dla Żydów.

W 1931 roku objął katedrę Historii Nowoczesnej w Uniwersytecie w Manchesterze, którą kierował do 1953 r. Wykładał sporadycznie w Oksfordzie. Dzięki jego zabiegom Oksford przyznał Żydom dużą liczbę najważniejszych stanowisk profesorskich, mimo że wielu z nich przybyło do Anglii w wieku średnim. Wśród nich byli: Isaiah Berlin (historia idei i filozofia), David Daube (prawo cywilne), Francis Simon (chemia i fizyka), Hans Adolf Krebs (laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny), Herbert Max Fraenkel (ekonomia kolonialna), Edgar Wind (sztuka), Arthur Lehman Goodhart (prawo). W 1953 roku Namier wygłosił wykład w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Londynie pt. Jerzy III: studium osobowości.

Lewis Bernstein Namier był najbardziej znany jako historyk osiemnastowiecznej monarchii brytyjskiej, brytyjskiego systemu partyjnego i parlamentarnego. Specjalizował się również w historii dyplomacji, gdzie jako admirator Sigmunda Freuda zajmował się „psychohistorią”, czyli zastosowaniem metod psychoanalizy do badania wpływu aspektów psychologicznych na decyzje dyplomatyczne i zachowania dyplomatów oraz polityków. Uważany był za historyka „reakcyjnego”, a jego metody badawcze uznawano za kontrowersyjne. Wszystkie pisma Namiera są wariacjami na ten sam temat: spójność kontra dezintegracja[8]. Uważano go również za czołowego germanofoba w brytyjskich sferach intelektualnych[9].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Wychowywany w całkowicie zlaicyzowanej rodzinie żydowskiej, o swoim pochodzeniu dowiedział się dopiero w wieku 9 lat. Pod wpływem antysemickiej dyskryminacji postanowił jako dorosły powrócić do judaizmu[3]. Przed poślubieniem drugiej żony przeszedł na anglikanizm. W 1952 otrzymał tytuł rycerski (knight), nadany przez królową Elżbietę[10][11].

Jego pierwszą żoną była poślubiona w 1917 Clara Sophie Poniatowski Edeleff (1891–1945). W 1947 poślubił Julię Kazarinę, primo voto de Beausobre (1893–1977), emigrantkę z ZSRR, więźniarkę łagrów.

Miał jedną siostrę: Teodorę Modzelewską, która była matką Anny Kurskiej oraz babką Jarosława Kurskiego i Jacka Kurskiego.

Dzieła i prace[edytuj | edytuj kod]

  • The Structure of Politics at the Accession of George III, 1929
  • England in The Age of the American Revolution, 1930
  • Skyscrapers and other Essays, 1931. Contains his essays on Austrian Galicia
  • In the Margin of History, 1939
  • Conflicts: Studies in Contemporary History, 1942
  • 1848: The Revolution of the Intellectuals, 1944
  • Facing East: essays on Germany, the Balkans and Russia in the twentieth century, 1947
  • Diplomatic prelude, 1938–1939, 1948
  • Europe in Decay: A Study in Disintegration 1936–40, 1950
  • Avenues of History, 1952
  • In the Nazi era, 1952
  • Basic Factors in Nineteenth-Century European History, 1953
  • Monarchy and the party system: the Romanes Lecture delivered in the Sheldonian Theatre 15 May 1952, 1952
  • Personalities and powers, 1955
  • Vanished Supremacies; essays on European history 1812–1918, 1958
  • Crossroads of Power: essays on eighteenth-century England, 1962
  • The House of Commons 1754–1790, 1966, 1964, edited by John Brooke & Sir Lewis Namier

Przekłady w języku polskim[edytuj | edytuj kod]

  • „Monarchia i partie polityczne”, przeł. Marian Kukiel, [w:] Współcześni historycy brytyjscy. Wybór z pism, oprac. i przedmową zaopatrzył Jerzy Z. Kędzierski, słowo wstępne G.P. Gooch, Londyn: B. Świderski 1963, s. 283–304.
  • 1848 – rewolucja intelektualistów, przekł. Andrzej Ehrlich, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” 2013.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Sir Lewis Bernstein Namier, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. ↑ Andrzej A.Zięba, Historyk jako produkt historii, czyli o tym, jak Ludwik Bernstein przekształcał się w Lewisa Namiera, [w:] Historyk i historia. Studia dedykowane pamięci Prof. Mirosława Frančicia, red. Adam Walaszek, Krzysztof Zamorski, Kraków 2005, s. 149–174.
  3. ↑ a b Adam Kożuchowski, Lewis Namier nie chciał Polski na wschodzie. Kim był ten „mały żydek” i szowinista globalnego mocarstwa?, wyborcza.pl, 2019-11-09.
  4. ↑ Bartłomiej Rusin: Lewis Namier a kwestia „linii Curzona” i kształtowania się polskiej granicy wschodniej po I wojnie światowej, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, s. 100–103.
  5. ↑ Według Anny Cienciały Namier nie był inicjatorem tych mistyfikacji, jedynie dostarczał argumenty, które były wykorzystywane wśród antypolskiego lobby pośród członków Ententy, zob. Anna Cienciała, Polityka brytyjska wobec odrodzenia Polski, „Zeszyty Historyczne” 1969, z. 16, s. 77–80.
  6. ↑ Bartłomiej Rusin: Lewis Namier a kwestia „linii Curzona” i kształtowania się polskiej granicy wschodniej po I wojnie światowej, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej.
  7. ↑ Tj. świecki syjonizm głoszony przez Achada ha-Ama.
  8. ↑ Sir Lewis Bernstein Namier, Encyclopedia of World Biography[1].
  9. ↑ Isaiah Berlin, L.B. Namier, [w:] 1848 – rewolucja intelektualistów, przekł. Andrzej Ehrlich, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” 2013, s. 269–300.
  10. ↑ Centra Chancery of the Orders of Knighthood. „The London Gazette”. Nr 39555, s. 3008, 5 czerwca 1952. (ang.). 
  11. ↑ Whitehall, July 11, 1952. „The London Gazette”. Nr 39594, s. 3748, 11 lipca 1952. (ang.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Colley, Linda: Lewis Namier (Historians on Historians), Published by St. Martin’s Press, 1989, ISBN 978-0-312-02854-1.
  • Colley, Linda: Namier, Published by Weidenfeld & Nicolson, London, 1989, ISBN 978-0-297-79587-2.
  • Hayton, David: Conservative Revolutionary. The Lives of Lewis Namier, Manchester: Manchester University Press, 2019, ISBN 978-0-7190-8603-8.
  • Ng, Amy: Nationalism and political liberty. Redlich, Namier, and the crisis of empire., Oxford: Clarendon Press, 2004, ISBN 978-0-19-170631-8.
  • Rose, Norman: Lewis Namier & Zionism, Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press, 1980, ISBN 978-0-19-822621-5.
  • Rowse, Alfred Lestie: Historians I Have Known, Bristol Classical Press; 1st Edition, November 13, 2002, ISBN 978-0-7156-2649-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lewis_Bernstein_Namier&oldid=71962260”