Leszek Prorok
| Data i miejsce urodzenia | 28 kwietnia 1919 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 9 grudnia 1984 |
| Alma Mater | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |
| Dziedzina sztuki | literatura |
| Ważne dzieła | |
| Tamta jesień | |
| Odznaczenia | |
 | |
Leszek Prorok, ps. „Modrzew” (ur. 28 kwietnia 1919 w Warszawie, zm. 9 grudnia 1984 tamże) – polski pisarz, eseista, dramaturg.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Józefa (urzędnik i bankowy księgowy) oraz Wandy Miłkowskiej (krewna Teodora Tomasza Jeża). Miał młodszą o 5 lat siostrę Zofię. Jego dziadek ze strony ojca - Wincenty - miał chłopskie pochodzenie i był uczestnikiem powstania styczniowego pod dowództwem Mariana Langiewicza[1]. Rodzina mieszkała w Grodzisku Mazowieckim, skąd ojciec Leszka codziennie jeździł do pracy do Warszawy. W połowie lat 20. przeprowadzili się do stolicy, najpierw na ul. Rozbrat, a dwa lata przed wybuchem wojny na Mokotów na ul. Asfaltową 14. Od 1929 Leszek uczęszczał do Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie[2], które ukończył w 1937[3]. W trakcie nauki w gimnazjum, zagrożony oceną niedostateczną z języka niemieckiego, został wysłany przez rodziców do Gdańska[4]. W trakcie nauki w szkole zbliżył się do ONR-ABC. Z tym środowiskiem politycznym związał się na wiele lat[5].
Początkowo podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, jednak po roku przeniósł się na Wydział Ekonomiczno-Prawny Uniwersytetu Poznańskiego[6]. Debiutował w Poznaniu utworem Dzień nad Motławą w roku 1939[4]. Oprócz studiów był organizatorem Grup Szkolnych ONR, zaś jego przełożonym w organizacji politycznej został Stanisław Kasznica[6].
Po wybuchu wojny w 1939 musiał opuścić Wielkopolskę. Dzięki znajomości języka niemieckiego otrzymał pracę w Jabłonnej w majątku Potockich. W 1941 zmarł ojciec, co spowodowało konieczność utrzymania rodziny (matki i siostry)[7]. Studia kontynuował na Uniwersytecie Ziem Zachodnich w latach 1941-1943, jednak ich nie ukończył z powodu trudności materialnych[8].
Podczas okupacji niemieckiej działacz Związku Jaszczurczego i tajnego ONR (w Organizacji Wewnętrznej był członkiem na poziomie „C”). Szef sztabu Armii Podziemnej (organizacja wojskowa kierowana przez Stanisława Kasznicę i Lecha Neymana) oraz kierownik Okręgu Poznańskiego AP i Obszaru Zachód NSZ[9]. Studiował na tajnym Uniwersytecie Warszawskim, współpracował z pismem Szaniec. Należał do Armii Krajowej, walczył w powstaniu warszawskim jako starszy strzelec z cenzusem w pułku NSZ im. Władysława Sikorskiego, a następnie w 1. kompanii batalionu „Ruczaj” w ramach VII Zgrupowania 2 Rejonu Obwodu I Śródmieście AK[10]. Po zakończeniu wojny przebywał w Poznaniu, gdzie został dwukrotnie aresztowany przez UB – w 1945 i 1949; współpracował ze szczecińskim tygodnikiem kulturalno-społecznym „Ziemia i Morze”, był dyrektorem Teatru Lalki i Aktora „Marcinek”, uczył na UAM. Od 1964 mieszkał w Warszawie.
W roku 1974 otrzymał nagrodę marynistyczną im. M. Zaruskiego.
Odznaczony Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego[11]. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 18-6-5)[12].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- 1944 – Dziedzictwo Piastów
- 1961 – Wyspiarze
- 1964 – Grzechy dobrych ludzi (zbiór opowiadań)
- 1966 – Okno dziwów
- 1967 – Tamta jesień (nagrodzony za nią w międzynarodowym konkursie literackim w Tokio)
- 1967 – Lądy nieuniknione
- 1969 – Wielkie wody
- 1969 – Powrót taty (sztuka teatralna)
- 1969 – Poeci i morze (antologia)
- 1970 – Czas stworzenia
- 1970 – Letni sztorm i inne opowiadania
- 1971 – Felix culpa
- 1972 – Wielki zgiełk (powieść satyryczna)
- 1973 – Kepi wojska francuskiego (wspomnienia z czasów szkolnych (w tym opowiadanie tytułowe), dziennik powstańczy i eseje o tematyce warszawskiej)
- 1975 – Zapiski psubrata
- 1976 – Jak liść
- 1977 – Tsunami
- 1988 – Smutne pół rycerzy żywych. Wspomnienia
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Żaryn 1999 ↓, s. 9.
- ↑ Żaryn 1999 ↓, s. 10.
- ↑ Żaryn 1999 ↓, s. 11.
- ↑ a b Żaryn 1999 ↓, s. 12.
- ↑ Żaryn 1999 ↓, s. 13.
- ↑ a b Żaryn 1999 ↓, s. 19.
- ↑ Żaryn 1999 ↓, s. 21.
- ↑ Żaryn 1999 ↓, s. 23.
- ↑ Jan Żaryn: Leszek Prorok. Człowiek i twórca. Warszawa: DiG, 1999, s. 50.
- ↑ Leszek Prorok. [w:] Powstańcze biogramy [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-09-22].
- ↑ Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. nsz.com.pl. [dostęp 2014-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: EWELINA CIECHANOWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-24].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Wyd. Nauk. PWN. ISBN 83-01-11593-9.
- Jan Żaryn: Leszek Prorok. Człowiek i twórca. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999.