Lee Miller

Lee Miller
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 kwietnia 1907
Poughkeepsie, USA

Data i miejsce śmierci

21 lipca 1977
Chiddingly, Wielka Brytania

Zawód, zajęcie

fotografka, modelka, dziennikarka

Pracodawca

Vogue

Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Lee Miller (ur. jako Elisabeth Miller 23 kwietnia 1907, zm. 21 lipca 1977) – amerykańska fotografka, dziennikarka i modelka. Urodzona w miasteczku Poughkeepsie w stanie Nowy Jork[1]. W latach 20. rozpoczęła karierę modelki, następnie przeniosła się do Paryża, gdzie zyskała rozgłos jako fotografka mody i sztuki. Od 1927 współpracowała na stałe z miesięcznikiem „Vogue”. Podczas II wojny światowej została korespondentką wojenną tego czasopisma, opisywała i dokumentowała m.in. bombardowania Londynu, wyzwolenie Paryża, a także obozów koncentracyjnych w Buchenwaldzie i Dachau[2]. Po wojnie osiadła w Wielkiej Brytanii, gdzie do końca życia zmagała się z depresją i alkoholizmem, wywołanymi zarówno przez traumatyczne przeżycia podczas wojny, jak i gwałt, którego ofiarą stała się w dzieciństwie[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Elisabeth Miller urodziła się 23 kwietnia 1907 r. w Poughkeepsie w stanie Nowy Jork[3]. W dzieciństwie została zgwałcona przez jednego ze swoich opiekunów, co odcisnęło piętno na jej beztroskim dotychczas życiu. Lee długo zmagała się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi (została zarażona rzeżączką) oraz cierpiała na zespół stresu pourazowego. Jej ojciec, Theodore Miller, przez lata próbował wzbudzić w dziewczynie upodobanie do własnego ciała, fotografując ją nago. Akty 19-letniej Lee wywołują wciąż silne emocje w wyczulonym na kazirodztwo społeczeństwie, jednak według pewnych źródeł ojciec zawsze był dla niej oparciem[1].

Lee Miller w wieku dwudziestu lat, za namową Condé Nasta, rozpoczęła karierę top modelki. Przyjęła wtedy imię Lee, jakim zwracała się do niej rodzina[3]. Fotografowali ją wówczas najsłynniejsi fotografowie z tego okresu[1][4][jacy?]. Jednak niedługo potem rzuciła nowojorską karierę na rzecz Paryża. Chciała być nie tylko „obiektem oglądu”, ale też kreować. We Francji na swojego nauczyciela wybrała eksperymentującego fotografa – artystę Mana Raya. Przez kilka lat była jego uczennicą, współpracowniczką, modelką i kochanką. Podejrzewa się, że część przypisanych jemu zdjęć jest jej autorstwa[1][5]. W tym okresie sześć portretów Miller namalował m.in. Pablo Picasso, pracujący podówczas nad Guernicą[4][6]. Spotkania z francuskim kręgiem artystów surrealistycznych wywarły wpływ na jej prace fotograficzne tworzone w latach 30. i 40[7][8]. W 1927 nawiązała współpracę z amerykańskim pismem „Vogue”, początkowo jako fotomodelka, a od 1930 jako fotografka[9]. Pozostała z nim związana przez niemal całe zawodowe życie, do 1953[9].

Mając 24 lata wróciła do Nowego Jorku i otworzyła własne studio fotograficzne. Wzbudziła duże zainteresowania, amerykańskie gazety nazwały ją m.in. „najsłynniejszym pępkiem Paryża”. Portretowała nowojorską elitę, zarówno artystyczną jak i finansową[1][3]. Klientami Miller byli m.in. wydawca Donald Friede, krytyk literacki Lewis Galantiere, muzealnik Chick Austin, i znani aktorzy: Claire Luce, Selena Royale, Lilian Harvey i Gertrude Lawrence, a także artysta surrealistyczny Joseph Cornell, aktorki Lilian Harvey i Gertrude Lawrence, oraz gwiazdy opery Virgila Thomsona i Gertrude Stein Four Saints in Three Acts (1934)[3]. Bohaterami jej zdjęć byli także Jean Cocteau, Paul Éluard, Georges Braque, Virgil Thomson, Max Ernst, Yves Tanguy, Saul Steinberg, Henry Moore, Oskar Kokoschka, Joan Miró czy Desmond Morris[4]. W „Vogue” ukazały się także jej portrety m.in. Dylana Thomasa, Margot Fonteyn, Gertrude Lawrence czy Dorothei Tanning[4].

Kariera studia, pomimo ogromnych sukcesów i dużej popularności, szybko się skończyła na skutek spotkania dawnych kochanków – Lee i Egipcjanina Aziza Eloui Bey. Uczucie odżyło i poskutkowało ślubem cywilnym, a potem muzułmańskim, w konsulacie egipskim w Nowym Jorku. Następne lata minęły Lee na podróżach pomiędzy Europą a Egiptem. Wypady do Francji, Nowego Jorku, liczne rozrywki, niebezpieczne praktyki, rozwiązłość i wszechobecne w jej życiu ryzyko sprawiają, że zaczęła myśleć o rozwodzie. W czerwcu 1939 Lee opuściła Egipt na zawsze[1].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Lee Miller (druga od prawej) wraz z pięcioma innymi korespondentkami wojennymi relacjonującymi postępy wojsk alianckich w czasie II wojny światowej, 1943 rok. Od lewej: Mary Welch, Dixie Tighe, Kathleen Harriman, Helen Kirkpatrick, Lee Miller i Tania Long.

1 września 1939 dostała się do Anglii, gdzie zamierzała zostać do końca życia i włączyć się w ogólnonarodowy wysiłek wojenny. Powróciła do pracy fotografa w magazynach kobiecych. Londyńskie zdjęcia Miller stały się wkrótce kanonicznymi obrazami barbarzyńskiej zagłady kultury. W czasie swojego pobytu na Wyspach Brytyjskich fotografowała jednak także artystów, ludzi kultury czy nauki, m.in. Grahama Sutherlanda[10]. Z tego okresu zachowało się także m.in. jej zdjęcie przedstawiającą Annę Leską w kokpicie myśliwca Spitfire[11].

Pod koniec 1942 Lee dostała akredytację jako wojenny korespondent „Vogue’a”. 15 września 1944 w gazecie tej opublikowano jej pierwszy reportaż z Francji, napisany wkrótce po lądowaniu w Normandii[12]. Pomimo ważnej misji wciąż znajdowała czas, by dbać o swój image. Już w pierwszych dniach pozowała do zdjęć w ciężkim hełmie, zdjęcie firmowało jej wojenne relacje w „Vogue’u”. Do Paryża wróciła trzeciego dnia po wyzwoleniu z mieszanymi uczuciami[1]. Była pierwszym „żołnierzem alianckim” który odwiedził Picassa w jego pracowni i rozwiała plotki o jego śmierci w czasie wojny[6]. Przez jakiś czas usiłowała godzić zadania korespondenta wojennego i renomowanego fotografa mody. Niedługo potem postanowiła wrócić na wojnę, towarzyszyła oddziałom alianckim podczas m.in. ofensywy w Alzacji czy zdobywaniu Frankfurtu. Jako dziennikarka próbowała rozmawiać z Niemcami. W czasie wyzwalania obozów koncentracyjnych powstały jedne z najbardziej przerażających świadectw hitlerowskich zbrodni – to właśnie Lee była świadkiem dokumentującym te wydarzenia. Po zdobyciu Monachium w 1945. w prywatnym apartamencie dawnej siedziby Hitlera. powstało słynne zdjęcie wykonane przez Davida Schermana pt: Lee Miller w wannie Hitlera[1]. Jest to jedno z najsłynniejszych zdjęć prasowych okresu końca II wojny światowej[11][13].

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Dom Lee Miller, oznaczony tablicą upamiętniającą fotografkę

Po wojnie Lee zaczęła cierpieć na bezsenność oraz depresyjne nastroje. Nadużywała alkoholu i nie przypominała już dawnej, silnej kobiety. Rozwiodła się z egipskim mężem i wyszła za brytyjskiego artystę Rolanda Penrose’a, z którym romansowała już od dekady[4]. W wieku 40 lat urodziła syna[1][4]. Nowożeńcy osiedlili się w posiadłości Farley Farm, która wkrótce stała się miejscem spotkań sławnych przyjaciół. W tym samym czasie Lee oddała się swojej nowej pasji kulinarnej, ukończyła paryską szkołę Cordon Bleu i stała się znana z organizowania biesiad artystów, których jej mąż opisywał, a ona sama fotografowała[14]. Niektórzy autorzy w jej eksperymentalnych potrawach widzą prapoczątki późniejszej o wiele dekad kuchni fusion[1].

Ostatni cykl zdjęć, które wykonała dla „Vogue’a”, był kpiną z sowieckiej propagandy obrazów „radosnej pracy”. Zdjęcia przedstawiały m.in. Picassa, występującego w roli poczciwego dziadziusia małego synka Penrose’ów, Maxa Ernsta na kolanach brukującego ogrodowe schodki[1][6] czy dyrektora Museum of Modern Art Alfreda H. Barra karmiącego świnie[14]. Wkrótce potem „Vogue” zakończył współpracę z Miller ze względu na niedotrzymywanie przez nią terminów[11].

Lee Miller, cierpiąca na depresję i alkoholizm, umarła w 1977 w swojej posiadłości w Anglii[1].

Spuścizna[edytuj | edytuj kod]

Spuścizną artystki zaopiekował się jej syn, Antony Penrose. Na strychu wiejskiej posiadłości rodziców odkrył archiwum ok. 60 tys. negatywów i 20 tys. odbitek i stykówek zdjęć matki. Do lat 70. świat artystyczny praktycznie zapomniał o Lee Miller, a i jej syn za życia matki nie miał pojęcia o jej karierze fotograficznej. Część odnalezionych zdjęć posłużyła do uruchomienia strony internetowej poświęconej artystce, część wykorzystano także do ilustracji kilku jej biografii, m.in. pióra samego Penrose’a (The Lives of Lee Miller; 1988). Za sprawą Antonyego Penrose’a w wielu państwach odbyły się także wystawy retrospektywne dzieł jego matki, m.in. w brytyjskim Imperial War Museum[4][11][14].

Biografia Lee Miller pióra jej syna ma zostać przeniesiona na ekran, w rolę fotografki wcieli się Kate Winslet[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Maria Poprzęcka, Uczta Bogiń, Warszawa 2012, s. 162–178.
  2. ↑ a b Rachel Cooke, Women at war: Lee Miller exhibition includes unseen images of conflict, „The Guardian”, 19 września 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-14] (ang.).
  3. ↑ a b c d Carolyn Burke, Lee Miller: A Life, Knopf Doubleday Publishing Group, 6 października 2010, s. 3, 130, 135, 137-138, 434, ISBN 978-0-307-76663-2 [dostęp 2017-03-17] (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g Blake Morrison, Lee Miller: war, peace and pythons, „The Guardian”, 22 kwietnia 2013, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-15] (ang.).
  5. ↑ Charles Darwent, Man crush: When Man Ray met Lee Miller, „The Independent”, 27 stycznia 2013 [dostęp 2017-03-11] (ang.).
  6. ↑ a b c Sir Roland Penrose, Picasso, His Life and Work, University of California Press, 1981, IX, 311-312, 350-351, ISBN 978-0-520-04207-0 [dostęp 2017-03-12] (ang.).
  7. ↑ Amy J. Lyford, Lee Miller’s photographic impersonations 1930-1945, „History of Photography”, 18 (3), 1994, s. 230–241, DOI: 10.1080/03087298.1994.10442356, ISSN 0308-7298 [dostęp 2017-03-12].
  8. ↑ Paula M. Salvio, Uncanny Exposures: A Study of the Wartime Photojournalism of Lee Miller, „Curriculum Inquiry”, 39 (4), 2009, s. 521–536, DOI: 10.1111/j.1467-873X.2009.00455.x, ISSN 0362-6784 [dostęp 2017-03-12].
  9. ↑ a b Becky E. Conekin, Lee Miller: Model, Photographer, and War Correspondent in Vogue, 1927–1953, „Fashion Theory”, 10 (1-2), 2006, s. 97–126, DOI: 10.2752/136270406778051058, ISSN 1362-704X [dostęp 2017-03-12].
  10. ↑ Peter Stansky, William Miller Abrahams, London’s Burning: Life, Death and Art in the Second World War, Stanford University Press, 1994, X, ISBN 978-0-8047-2340-4 [dostęp 2017-03-12] (ang.).
  11. ↑ a b c d Elizabeth Paton, Lee Miller’s Journey From Model to War Photographer, „The New York Times”, 21 listopada 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-03-15].
  12. ↑ Annalisa Zox-weaver, When the War Was in Vogue: Lee Miller s War Reports, „Women’s Studies”, 32 (2), 2003, s. 131–163, DOI: 10.1080/00497870310062, ISSN 0049-7878 [dostęp 2017-03-12].
  13. ↑ Melody Davis, Lee Miller: Bathing with the enemy, „History of Photography”, 21 (4), 1997, s. 314–318, DOI: 10.1080/03087298.1997.10443853, ISSN 0308-7298 [dostęp 2017-03-12].
  14. ↑ a b c Lee Miller, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-03-15] (ang.).
  15. ↑ Nancy Groves, Kate Winslet in frame to play photographer Lee Miller in biopic, „The Guardian”, 13 października 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-03-15] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lee_Miller&oldid=72964111”