Kwalifikacja (edukacja)

Kwalifikacja (ang. qualifications) – zestaw efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, nabytych w edukacji formalnej, edukacji pozaformalnej lub poprzez uczenie się nieformalne, zgodnych z ustalonymi dla danej kwalifikacji wymaganiami, których osiągnięcie zostało sprawdzone w walidacji oraz formalnie potwierdzone przez uprawniony podmiot certyfikujący^[1][2].

Definicja kwalifikacji odnosi się do projektu Polskiej Ramy Kwalifikacji, realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych i jest zgodna z definicją podaną w załączniku do zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 kwietnia 2008 roku w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie^[3].

Formalne potwierdzenie osiągnięcia określonych efektów uczenia się polega na wydaniu odpowiedniego dokumentu (dyplomu, świadectwa, certyfikatu itp.) przez uprawnioną instytucję, po dokonaniu oceny efektów uczenia się i stwierdzeniu, że efekty te odpowiadają wymaganiom dla danej kwalifikacji (po walidacji).

Kwalifikacje możliwe do uzyskania w systemie oświaty^[4]

Kwalifikacje możliwe do uzyskania w szkolnictwie wyższym

Kwalifikacje poza oświatą i szkolnictwem wyższym

W celu przygotowania projektu modernizacji krajowego systemu kwalifikacji przeprowadzono analizę istniejących w polskim prawie rozwiązań dotyczących kwalifikacji nadawanych poza systemami oświaty oraz szkolnictwa wyższego. Analiza wykazała dużą różnorodność, a niekiedy niespójność podejść i terminologii, co wynika z różnorodności aktów prawnych, w których te kwalifikacje zostały opisane. Dyplomy, certyfikaty i świadectwa uzyskiwane poza systemami oświaty oraz szkolnictwa wyższego są tworzone, nadawane, a nawet nazywane według różnych standardów. Jest to szczególnie widoczne w wypadku korporacji zawodowych. Różny jest też charakter nadzoru organów państwa nad nadawaniem tego rodzaju kwalifikacji, niekiedy takiego nadzoru nie ma w ogóle.

Z dokonanego przeglądu wynika, że niektóre dokumenty mówiące o kwalifikacji nie odnoszą się bezpośrednio do efektów uczenia się uzyskanych przez uczących się. Są certyfikaty, dyplomy i świadectwa, które poświadczają uczestnictwo w określonym cyklu kształcenia; niekiedy uzyskanie kwalifikacji wiąże się także ze spełnieniem innych warunków (np. staż pracy). Zdobywanie kolejnych kwalifikacji po ukończeniu kształcenia szkolnego i akademickiego w wielu dziedzinach w Polsce jest normalną drogą rozwoju zawodowego. Dodatkowe kwalifikacje wiążą się także z uzyskiwaniem określonych uprawnień zawodowych. Dotyczy to między innymi służby zdrowia (specjalizacje lekarskie i pielęgniarskie), zawodów prawniczych (radca prawny, adwokat, prokurator, sędzia), służb finansowych (księgowy, samodzielny księgowy, biegły rewident, makler giełdowy), branży budowlanej, elektrycznej i energetycznej, obsługi maszyn i urządzeń, komunikacji lądowej, lotnictwa, żeglugi itd. Również w systemie szkolnictwa wojskowego istnieje około 300 specjalności niezwiązanych z systemami oświaty i szkolnictwa wyższego. Własny system kwalifikacji ma także rzemiosło (czeladnicy, mistrzowie)^[5].

• certyfikowanie
• krajowy system kwalifikacji