Krystyna Prońko

Krystyna Prońko
Ilustracja
Krystyna Prońko (2023)
Data i miejsce urodzenia

14 stycznia 1947
Gorzów Wielkopolski

Instrumenty

śpiew

Gatunki

jazz, rock

Zawód

wokalistka, kompozytorka, pedagożka, publicystka, producent muzyczny

Aktywność

od 1966

Wydawnictwo

Polskie Nagrania „Muza”, Pronit, Tonpress, Wifon

Powiązania

Antoni Kopff, Czesław Niemen, Marek Gaszyński, Ernest Bryll, Andrzej Mogielnicki, Skaldowie, Czerwone Gitary

Zespoły
Reflex, Respekt, Pokolenie, Koman Band, Prońko Band
Odznaczenia
Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka honorowa za Zasługi dla Województwa Lubuskiego
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Krystyna Prońko (2016)

Krystyna Prońko (ur. 14 stycznia 1947 w Gorzowie Wielkopolskim) – polska piosenkarka i wokalistka jazzowa, kompozytorka, wydawca i pedagog muzyczny. Honorowy Obywatel Gorzowa Wielkopolskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jej rodzina wywodzi się z Łemkowszczyzny, przed II wojną światową mieszkała na Kresach wschodnich (teren obecnej Białorusi), a po wojnie osiedliła się w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie urodziła się Krystyna[1]. Ukończyła technikum chemiczne w Gorzowie Wielkopolskim[2], a następnie rozpoczęła pracę w jednym z gorzowskich laboratoriów jako chemik-analityk[3]. Studiowała na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach[2].

Pracę artystyczną rozpoczęła w listopadzie 1966 roku jako organistka i wokalistka w rodzinnym zespole „Reflex” wraz z braćmi, Piotrem (saksofonistą) i Wojciechem (kontrabasistą, gitarzystą basowym) oraz z kolegami[4][5]. Razem z grupą zadebiutowała w listopadzie 1969 występem na 1. Ogólnopolskim Festiwalu Awangardy Beatowej w Kaliszu, gdzie otrzymała indywidualne wyróżnienie eliminacyjne[6]. Z końcem 1969 weszła w skład zespołu pod kierownictwem Antoniego Kopffa, który rozpoczął działalność w Rzeszowie i niebawem przyjął nazwę Respekt[7][5]. Z grupą dokonała nagrań dla Programu III Polskiego Radia, rejestrując własne kompozycje z tekstami Jana Tomasza: „Daleko przed siebie”[5] i „Cały maj”, która w maju 1970 była notowana na Liście Przebojów Programu III[5].

Na początku lat 70. współtworzyła żeńskie trio wokalne, które współpracowało z Czesławem Niemenem[1][8] oraz z zespołami Skaldowie i Czerwone Gitary (podczas tras koncertowych), a także w zespołach prowadzonych przez Janusza Komana: Pokolenie (w sierpniu 1972 zespół zarejestrował w Polskim Radiu Lublin piosenki „Dwa anioły” i „Ziemi puls”[9][10]) i Koman Band[5].

W 1973 wystąpiła na Festiwalu Wokalistów Jazzowych w Lublinie oraz zaśpiewała utwory „Po co ci to, chłopcze?” i „Umarłe krajobrazy” na 11. Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu[11]. W 1974 za utwór „Papierowe ptaki” otrzymała nagrodę za najlepszą aranżację podczas 12. KFPP w Opolu[11], a rok później za numer „Niech moje serce kołysze ciebie do snu” zdobyła główną nagrodę na 13. edycji festiwalu[1]. Również w 1975 została uznana za najpopularniejszą wokalistkę w Polsce w plebiscycie magazynu muzycznego „Non Stop”, który okrzyknął także jej utwór „Niech moje serce…” piosenką roku[12]. W 1976 wystąpiła na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[13], a w następnym roku została ponownie okrzyknięta najpopularniejszą wokalistką w Polsce w plebiscycie „Non Stop”. W 1978 z utworem „Modlitwa o miłość prawdziwą” zajęła czwarte miejsce na 16. KFPP w Opolu[11]. W następnym roku z utworem „Wspomnienie tych dni”, wykonanym w duecie ze Zbigniewem Wodeckim, zwyciężyła w konkursie „Premier” na 17. edycji festiwalu[11].

W latach 1979–1981 prowadziła klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Katowicach. Przez rok pracowała również z młodymi piosenkarzami w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W 1980 została okrzyknięta piosenkarką roku, a w 1981 wystąpiła z utworem „Psalm stojących w kolejce” na 19. KFPP w Opolu[11]. Utwór był częścią oratorium Ernesta Brylla do muzyki Wojciecha Trzcińskiego Kolęda Nocka, w którym występowała Prońko[14]. Po wprowadzeniu stanu wojennego przedstawienie zostało zdjęte z afisza[15]. Kilkakrotnie śpiewała na festiwalu jazzowym Jazz Jamboree, a także na Praskim Festiwalu Jazzowym i Festiwalu w Castlebar[16]. W 1986 za wykonanie utworu „Wielki szary nikt” otrzymała wyróżnienie na 23. KFPP w Opolu[11].

W 1991 założyła własne wydawnictwo płytowe Power Music[1]. W latach 1992–1995 zajmowała się dziennikarstwem muzycznym, prowadziła wiele autorskich programów radiowych[5]. Wielokrotnie prowadziła warsztaty bluesowe dla wokalistów w Bolesławcu. Od października 2001 prowadziła klasę śpiewu na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej na Wydziale Artystycznym w Instytucie Muzyki w Lublinie[16].

Wraz z Markiem Kościkiewiczem i Markiem Tysperem wiosną 2010 zasiadała w jury pierwszej edycji programu TVP1 Śpiewaj i walcz[17]. W 2013 wystąpiła na gali jubileuszowej – Opole! Kocham Cię! podczas 50. KFPP w Opolu.

W latach 2014–2018 była radną Rady m.st. Warszawy; mandat uzyskała z listy Platformy Obywatelskiej[18].

W 2015 wystąpiła gościnnie na płycie Albo Inaczej z interpretacją utworów „Oszuści” i „Dyskretny chłód”, a rok później zaśpiewała utwór „Jesteś lekiem na całe zło” w koncercie „Grand Prix Publiczności – Złote Opole” podczas 53. KFPP w Opolu[11]. 10 listopada 2018 wystąpiła podczas Koncertu dla Niepodległej, na którym z chórem Sound’n’Grace wykonała utwór „Mury” Jacka Kaczmarskiego. W 2024 z utworem „Tempus fugit” zajęła 11. miejsce w wewnętrznych eliminacjach wyłaniających reprezentanta Polski w 68. Konkursie Piosenki Eurowizji[19].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia[edytuj | edytuj kod]

Albumy solowe[edytuj | edytuj kod]

Albumy koncertowe[edytuj | edytuj kod]

Kompilacje[edytuj | edytuj kod]

DVD[edytuj | edytuj kod]

Single winylowe 45 obr./min.[edytuj | edytuj kod]

Płyty zawierające nagrania Krystyny Prońko (lub z jej udziałem)[edytuj | edytuj kod]

  • 1970 – EP Respekt: „Cały maj”; „Górnik gola” / „Dziura”; „Daleko przed siebie” (PN Pronit N 0611)
  • 1970 – LP różni wykonawcy Discorama m.in. Respekt: „Oboje” (PN Pronit XL 0673)
  • 1971 – LP Czesław Niemen: Niemen (1. płyta; chórek z Z. Borcą i E. Linkowską) (PN Muza XL 0710)
  • 1974 – LP różni wykonawcy: Opole ’74 – Premiery (Polskie Nagrania „Muza” SXL 1131)
  • 1975 – LP różni wykonawcy Dyskoteka Polskich Nagrań 8 m.in. Krystyna Prońko: „Biedna” (PN Muza SX 1213)
  • 1976 – LP różni wykonawcy Opole ’76 – Premiery (Polskie Nagrania Muza SX 1357)
  • 1976 – LP różni wykonawcy Zapraszamy do Trójki 1 m.in. Krystyna Prońko: „Niech moje serce kołysze ciebie do snu” (PN Muza SX 1379)
  • 1977 – LP różni wykonawcy Zbudujemy nową Polskę m.in. Krystyna Prońko: „Deszcz w Cisnej” (PN Muza SX 1517)
  • 1978 – 3 x SP różni wykonawcy: „Interkosmos 1978” S 114, strona A: Krystyna Prońko – „Homokosmos” (Tonpress S 113, 114, 115)
  • 1978 – LP różni wykonawcy: Lato Muminków (bajka muzyczna) (Pronit SLP 4001–4002)
  • 1979 – LP różni wykonawcy Zapraszamy do Trójki 2 m.in. Krystyna Prońko: „Zaprzęgnę słońce, osiodłam chmury” (PN Muza SX 1738)
  • 1980 – LP różni wykonawcy Zapraszamy do Trójki 3 m.in. Krystyna Prońko: „Poranne łzy” (PN Muza SX 1869)
  • 1981 – LP różni wykonawcy: Kolęda Nocka (Wifon / Pronit SLP 4017, złota płyta)
  • 1983 – LP Halina Frąckowiak: Serca gwiazd (duet w utworze „Tam, gdzie lekki wieje wiatr”) (Wifon LP 051)
  • 1988 – LP Big Warsaw Band: Summertime – The Best of George Gershwin (Wifon LP 129)
  • 1993 – CD różni wykonawcy Nie zadzieraj nosa – Piosenki Marka Gaszyńskiego m.in. Respekt: „Cały maj” (PN Muza PNCD 248)
  • 2005 – DVD różni wykonawcy: Honor jest Wasz – Solidarni
  • 2007 – Album CD Różni Wykonawcy – Moje Miasto Gorzów Wielkopolski (utwór „Schody Donikąd”) z okazji obchodów 750-lecia miasta
  • 2013 – CD różni wykonawcy: REFlekcje o miłości
  • 2015 – CD różni wykonawcy: Albo Inaczej

Notowane utwory na Liście Przebojów Trójki[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Najwyższa pozycja liczba tygodni
1983
 Jesteś lekiem na całe zło[26]
7
7
1983
 Bożek gorzelny[27]
18
4
1983
 Może pisać to palcem na wodzie[28]
28
2
1985
 Firma: Ja i Ty (& Janusz Panasewicz)[29]
14
8
1997
 Złość (nieprzytomny mix)[30]
23
7
1998
 Opadają mi ręce[31]
46
4

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Wywiad Izy Michalewicz z Krystyną Prońko: Są Kryśki i jest Prońko, „Wysokie Obcasy” nr 49(808)/2014, 20 grudnia 2014, s. 29–33.
  2. ↑ a b Paweł Gzyl, Mimo upływu lat, jej głos nadal zachwyca swą mocą, „Dziennik Bałtycki” (199), 2022, s. 7, ISSN 2353-6160.
  3. ↑ Hanna Halek, Moje małe szczęście [online], Weranda, grudzień 2010 [zarchiwizowane z adresu 2014-08-30].
  4. ↑ Marek Truszkowski, Ryszard Bieniecki, Folder I Ogólnopolskiego Festiwalu Awangardy Beatowej, Kalisz 1969.
  5. ↑ a b c d e f Krystyna Prońko, Ewa Kahl: Krystyna Prońko – Biograficzne Kalendarium. pronko.pl. [dostęp 2022-03-24]. (pol.).
  6. ↑ Andrzej Dąbrowski: „Antologia Muzyki rozrywkowej w Kaliszu, część 4". opinia.co.uk, 2014-02-27. [dostęp 2022-03-24]. (pol.).
  7. ↑ Jan Kawecki, Wojciech Zajac: Encyklopedia Polskiej Muzyki Rockowej – Rock ’n’ roll 1959–1973. Kraków: Rock Serwis, 1995. ISBN 83-85335-25-0.
  8. ↑ Marian Butrym: Dola idola. Młodzieżowa Agenja Wydawnicza, 1985, s. 99. ISBN 83-203-2029-1.
  9. ↑ Piosenki bez granic 6 marca godz. 09:07. trojka.polskieradio.pl, 2016-03-06. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  10. ↑ Piosenki bez granic 17 czerwca godz. 11:07. trojka.polskieradio.pl, 2018-06-17. [dostęp 2022-04-15]. (pol.).
  11. ↑ a b c d e f g Sylwia Gawłowska: Festiwalowe podium. Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu 1963–2017 we wspomnieniach artystów. 2018, s. 48–50. ISBN 978-83-938344-7-1.
  12. ↑ J. Kawecki, J. Sadłowski, M. Ćwikła, W. Zając: Encyklopedia polskiej muzyki rockowej. Kraków: Rock-Serwis, 1995, s. 303–304. ISBN 83-85335-25-0.
  13. ↑ XII Festiwal Piosenki Radzieckiej, Zielona Góra, 9–12 czerwca 1976, b.n.s.
  14. ↑ Marian Butrym: Dola idola. Młodzieżowa Agenja Wydawnicza, 1985, s. 94, 96. ISBN 83-203-2029-1.
  15. ↑ Krystyna Prońko: Nie sądziliśmy, że .... polskieradio.pl. [dostęp 2014-05-01].
  16. ↑ a b Krystyna Prońko – oficjalny serwis internetowy.
  17. ↑ Śpiewaj i walcz [online], TVP [dostęp 2010-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-23] (pol.).
  18. ↑ Wybory 2014: Rada Warszawy: pełna lista radnych nowej kadencji [online], warszawa.wyborcza.pl, 21 listopada 2014 [dostęp 2022-01-16].
  19. ↑ sgk: Eurowizja 2024. TVP ujawniła, jak głosowali polscy jurorzy. Jeden mocno oberwał w sieci. plejada.pl, 2024-02-22. [dostęp 2024-02-22]. (pol.).
  20. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  21. ↑ Warszawa. Złoty medal Gloria Artis dla Beaty Tyszkiewicz. e-teatr.pl, 15 października 2008. [dostęp 2011-06-29].
  22. ↑ Uchwała Nr XI/98/2007 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 9 lipca 2007 roku w sprawie nadania „Odznaki Honorowej za Zasługi dla Województwa Lubuskiego” [online], BIP UM Województwa Lubuskiego, 9 lipca 2007 [dostęp 2012-07-24].
  23. ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Osoby zasłużone dla kultury odznaczone przez Prezydenta [online], prezydent.pl [dostęp 2019-10-23].
  24. ↑ Prezydent wręczył Medale 100-lecia Odzyskanej Niepodległości [online], tvp.info [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  25. ↑ Krystyna Prońko – Krystyna Prońko [online], discogs.com, 17 lipca 2012.
  26. ↑ Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego [online], lp3.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  27. ↑ Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego [online], lp3.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06] (pol.).
  28. ↑ Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego [online], lp3.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  29. ↑ Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego [online], lp3.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-28] (pol.).
  30. ↑ Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego.
  31. ↑ Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego [online], lp3.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krystyna_Prońko&oldid=73384800”