Krynica-Zdrój (gmina)
| gmina miejsko-wiejska | |||||
.jpg) Budynek urzędu miejskiego w Krynicy-Zdroju | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC | 1210073 | ||||
| Siedziba | |||||
| Burmistrz | Piotr Ryba | ||||
| Powierzchnia | 145,3 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 116,1 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy | 18 | ||||
| Tablice rejestracyjne | KNS | ||||
Adres urzędu: ulica Józefa Ignacego Kraszewskiego 733-380 Krynica-Zdrój | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu | |||||
| 49°24′42″N 20°57′18″E/49,411667 20,955000 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Krynica-Zdrój (1973–1976 gmina Tylicz[2]; 1976–2001 gmina Krynica[3]) – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim.
Siedzibą gminy jest miasto Krynica-Zdrój.
Sąsiaduje z gminami Grybów, Łabowa, Muszyna, Uście Gorlickie oraz ze Słowacją.
Gmina zajęła wysokie czwarte miejsce, w rankingu podsumowującym kadencję 2010–2014, w kategorii gmin turystycznych o najwyższych zmianach w potencjale finansowym w latach 2010–2013, opracowanym przez firmę „Curulis”[4].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Gmina położona jest we wschodniej części Beskidu Sądeckiego i na zachodnim skraju Beskidu Niskiego.
Gmina posiada obszar 145,3 km², w tym: użytki rolne 39%, użytki leśne 55%. Stanowi to 9,37% powierzchni powiatu.
Sołectwa[edytuj | edytuj kod]
Berest, Czyrna, Mochnaczka Niżna, Mochnaczka Wyżna, Muszynka, Piorunka, Polany, Tylicz oraz miasto Krynica-Zdrój.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1363 roku król Kazimierz Wielki w miejscu osady Ornawa założył miejscowość Miastko. Nadając prawa miejskie, ufundował tutaj kościół, szkołę parafialną oraz mury obronne. Miastko (przemianowane w 1612 na Tylicz) było aż do XIX wieku najważniejszym ośrodkiem regionu. W 1391 roku król Władysław Jagiełło Miastko i okoliczne ziemie nadaje biskupom krakowskim i włącza do klucza muszyńskiego, który istnieje do I rozbioru Polski.
Po roku 1856 nastąpił gwałtowny rozwój Krynicy dzięki tutejszym zdrojom i działalności prof. Józefa Dietla. W roku 1889 Krynica uzyskała prawa miejskie. Tylicz stracił je w roku 1935.
1 sierpnia 1934 roku w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim utworzono wiejską gminę zbiorową Krynica-Wieś z obszaru dotychczasowej jednostkowej gminy wiejskiej Krynica-Wieś[5]. Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. Gmina Krynica została zniesiona 1 stycznia 1950 roku, a jej obszar włączony do miasta Krynica[6].
Współczesna wiejska gmina Krynica (nie obejmująca Krynicy) powstała 15 stycznia 1976 w związku z przemianowaniem gminy Tylicz na Krynica i przeniesieniem siedziby jednostki do Krynicy[7].
1 stycznia 1992 miasto i gminę Krynica połączono we wspólną miejsko-wiejską gminę Krynica[8].
W latach 1976–1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim. Od 1 stycznia 1999 w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim.
1 stycznia 2002 nazwę gminy (i miasta) przemianowano z Krynica na Krynica-Zdrój[9].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2017 roku[10]
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 16 780 | 100 | 8709 | 51,9 | 8071 | 48,1 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 116 | 60 | 56 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Krynica-Zdrój w 2014 roku[1].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Zabytki Krynicy-Zdroju
- Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Św. Michała Archanioła w Mochnaczce z 1846 roku. Jest trójdzielną świątynią z wieżą konstrukcji słupowej z izbicą. Prezbiterium jest wielokrotnie zamknięte. Wewnątrz ikonostas barokowo-klasycystyczny, dwa ołtarze barokowe i ambona.
- Kaplica w Mochnaczce Niżnej z 1787 roku. Pierwotnie służyła jako cerkiew. Zbudowana jest z drewna, posiada ołtarz i ikonostas.
- Kaplica w Mochnaczce Wyżnej z 1700 roku.
- Cerkiew greckokatolicka pw. Św. Kosmy i św. Damiana w Tyliczu z 1743 roku. Jest trójdzielnym, drewnianym budynkiem z wieżą konstrukcji słupowej. We wnętrzu cerkwi znajduje się ikonostas z XVIII wieku, polichromia z 1938 roku. Znajduje się tu specjalne miejsce dla śpiewaków zwane kriłosami.
- Cerkwie w Bereście, Muszynce, Piorunce, Polanach i Czyrnej.
- Rezerwat historyczny „Okopy konfederatów barskich” w Tyliczu.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Atrakcje turystyczne:
- przejazd kolejką gondolową na Jaworzynę Krynicką (1114 m n.p.m.). Kolejka ma przepustowość do 1600 osób/godz.
- trasy narciarskie na Jaworzynie i Słotwinach. Znajduje się tu kilka sztucznie naśnieżanych i oświetlonych wyciągów narciarskich.
- gęsta sieć szlaków turystycznych. Przy szlaku czerwonym na Jaworzynę Krynicką stoi pomnik przyrody nieożywionej "Diabelski Kamień". Skała ta jest wąska u podstawy i szersza w górnej części. Przez obszary na stokach Szalonego i Góry Parkowej prowadzą ścieżki przyrodnicze. Trzecia jest przygotowywana na wschodnim zboczu Jaworzyny Krynickiej.
- na stokach Runku, Żydówki, Huzarów, Doliny Muszynki i Szczawicznego Potoku można uprawiać kolarstwo górskie.
- stadniny koni w Tyliczu.
Religia[edytuj | edytuj kod]
- Kościół rzymskokatolicki: 9 parafii
- Parafia greckokatolicka św. Apostołów Piotra i Pawła
- Kościół Chrześcijan Baptystów
- Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny: Parafia św. Włodzimierza Wielkiego
- Świadkowie Jehowy: zbór Krynica[11]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gmina Krynica-Zdrój w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ do 15 stycznia 1976 – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
- ↑ do 31 grudnia 2001 – Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241
- ↑ Curulis: Raport - Podsumowanie kadencji 2010-2014. [dostęp 2014-08-10].
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 642
- ↑ Dz.U. z 1949 r. nr 60, poz. 467
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 2
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
- ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241
- ↑ Gmina Krynica-Zdrój w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-08], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14].
- Siedziba gminy: Krynica-Zdrój
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta |
|
| Wsie | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
