Kresy Zachodnie
.png)
1000 r. (Okres Polski wczesnopiastowskiej)
1005 r. (Okres Polski wczesnopiastowskiej)
1619 r. (Okres I Rzeczypospolitej)
Kresy Zachodnie – określenie stosowane w odniesieniu do terytoriów, które w różnych okresach stanowiły zachodnie pogranicze państwa polskiego.
Pochodzenie i znaczenie terminu[edytuj | edytuj kod]
Określenie jest kalką terminu Kresy Wschodnie, jednak nie przyjęło się ono równie powszechnie w świadomości Polaków[1]. Pierwotnie nazwa odnosiła się do obszarów I Rzeczypospolitej, które po 1815 roku znalazły się poza Królestwem Polskim – w zaborze pruskim, tj. Pomorze Gdańskie, Ziemia chełmińska, Poznańskie i Warmia; termin zastał wprowadzony w 1860 roku przez Jana Zachariasiewicza[2].
Kresami Zachodnimi po 1918 roku określano Pomorze Zachodnie, Pomorze Słupskie, Dolny Śląsk i Śląsk Opolski[3]. Czasami określenie to używane było także w odniesieniu do południowo-wschodniej części Górnego Śląska[4]. Według niektórych ówczesnych publicystów były to ziemie sięgające do rzek Odry i Nysy[5]. Przykładem ówczesnego zastosowania pojęcia jest np. Związek Obrony Kresów Zachodnich[6].
W okresie międzywojennym ludność Pomorza i Wielkopolski stanowiła polityczne zaplecze Endecji, która w stosunku do obozu skupionego wokół Józefa Piłsudskiego zachowywała rezerwę bądź niechęć. Przyczyną takiej postawy była wcześniejsza współpraca marszałka z państwami centralnymi, a podczas kształtowania się granic Polski jego większe zainteresowanie włączeniem Kresów Wschodnich niż walką o kształt granicy na zachodzie[7][8].
Po 1945 roku nazwy tej używano również względem Ziem Odzyskanych, gdzie przesiedlono mieszkańców Kresów Wschodnich[9].
-
Jan Zachariasiewicz – twórca pojęcia kresów zachodnich -
Mapa narodowościowa ówczesnych wschodnich Niemczech, w tym ziem zaboru pruskiego (z pominięciem niemieckojęzycznej ludności), na podstawie spisu z 1910 r. -
Niemiecka mapa obszarów polskojęzycznych (na zielono) i niemieckojęzycznych (na pomarańczowo) w ówczesnych wschodnich Niemczech, na postawie spisu ludności z 1910 r. -
Juliusz Trzciński – prezes Rady Naczelnej Związku Obrony Kresów Zachodnich
.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Ostsiedlung
- Kolonizacja w Polsce
- Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego
- Kulturkampf
- Hakata
- Komisja Kolonizacyjna
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Alfred Gall, Kresy w polskiej literaturze [online], www.polska-niemcy-interakcje.pl [dostęp 2021-06-02].
- ↑ Jacek Kolbuszewski, Kresy, Wrocław 2002, s. 57
- ↑ O Kresach [online], web.archive.org, 7 marca 2007 [dostęp 2021-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2007-03-07].
- ↑ Katarzyna Tałuć, Historiozoficzne koncepcje Śląska jako pogranicza w piśmiennictwie ks. Emila Szramka [online], s. 541 [dostęp 2021-06-02].
- ↑ Encyklopedia… ↓, s. 10.
- ↑ Anna Wolff-Powęska, Związek Obrony Kresów Zachodnich [online], s. 207-266 [dostęp 2021-06-02].
- ↑ Józef Piłsudski - życiorys naznaczony Kresami [online], Polskie Radio, PolskieRadio.pl [dostęp 2021-06-02].
- ↑ Kresy Wschodnie [online], web.archive.org, 28 stycznia 2018 [dostęp 2021-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-28].
- ↑ Eugeniusz Guz, Zapomniane Kresy Zachodnie [online], Przegląd, 29 czerwca 2015 [dostęp 2021-06-02] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Łukomski: Kresy Zachodnie. Gospodarcze i społeczne znaczenie polskich kresów. T. 10. Wrocław: Wydawnictwo GAJT, 2015, s. 333, seria: Wrocławskie Spotkania z Historią Gospodarczą, spotkanie X. ISBN 978-83-62584-76-5.
- Tomasz Głowiński: Walka o kresy zachodnie 1918-1921. Książnica Polska, 1991, seria: Szkice Historyczne historia.
- kresy. W: Encyklopedia Gazety Wyborczej. Wyd. 1. T. Tom 9: krema – ludno. Kraków: Mediasat Poland / Mediasat Group S.A., Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Agora S.A., s. 9−10. ISBN 83-89651-44-0. ISBN 84-9789-829-X.