Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu

KFPP Opole
Ilustracja
Amfiteatr Tysiąclecia
Pełna nazwa

Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu

Lata aktywności

1963–1981, od 1983

Państwo

 Polska

Miejscowość

Amfiteatr Tysiąclecia w Opolu

Organizator

Polskie Radio, Telewizja Polska

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu (KFPP Opole) – polski festiwal muzyczny organizowany od 1963 roku, corocznie w Opolu, najczęściej w czerwcu. Stanowi podsumowanie sezonu artystycznego (od Opola do Opola) polskiego środowiska twórców i wykonawców piosenek. Najpopularniejszy festiwal muzyczny organizowany w Polsce (wraz z posiadającym formułę festiwalu międzynarodowego festiwalem w Sopocie).

Miejscem organizacji festiwalu jest Amfiteatr Tysiąclecia (w 2010 roku na błoniach Politechniki Opolskiej). Festiwal tylko raz się nie odbył – w 1982 roku nie odbył się z powodu wprowadzenia w Polsce stanu wojennego[1]. Natomiast w 1986, 2017, 2020 i 2021 roku odbyły się w późniejszym terminie, niż pierwotnie planowano. Podczas festiwalu dokonywane są prezentacje utworów premierowych (konkurs Premiery), debiutów estradowych (konkurs Debiuty), a w przeszłości przegląd osiągnięć mijającego sezonu (koncert Superjedynki) oraz kabaretów (Kabareton).

W latach 2005–2010, 2012–2015, w 2017 roku oraz 2023 roku festiwal był organizowany w formule trzydniowej (piątek, sobota, niedziela), w 2012 roku w formule dwudniowej (piątek, sobota), natomiast w 2016 roku, 2018 roku oraz w 2022 roku w formule czterodniowej (piątek, sobota, niedziela, poniedziałek – organizowany przez TVP Kultura, poświęcony tzw. muzyce alternatywnej).

Festiwal ma swój sygnał, skomponowany przez Bogusława Klimczuka, który otwiera festiwal oraz rozpoczyna każdy jego koncert.

Festiwal poprzedzają okołofestiwalowe, takie jak m.in.: Hip-Hop Opole, Kawiarenka z Gwiazdami, Rajd Festiwalowy. Jest to impreza sztandarowa miasta Opole i produkt, z którym to miasto jest kojarzone w Polsce. Opole zostało określone przez Jerzego Waldorffa podczas 1. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej jako Stolica Polskiej Piosenki, co jest mottem rozpoznawczym miasta[2].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Głównymi nagrodami festiwalu są obecnie:

Karolinka – Nagroda im. Anny Jantar – nagroda za zajęcie 1. miejsca w konkursie Debiuty, przyznawana przez jury:

Grand Prix – nagroda Prezesa TVP dla zasłużonych wykonawców, autorów tekstu, kompozytorów, przyznawana zazwyczaj za całokształt twórczości:

Super Premiera – Nagroda im. Karola Musioła – nagroda za zajęcie 1. miejsca w konkursie Premiery, dawniej przyznawana przez jury, obecnie wybierana podczas głosowania telewidzów:

Superjedynka – nagroda przyznawana od 2000 roku do 2016 roku, w różnych kategoriach (m.in. najlepszy wokalista, wokalistka, zespół, piosenka, płyta pop, płyta rock, płyta hip-hop, płyta alternatywna, płyta z muzyką literacką, płyta z muzyką taneczną, teledysk, wydarzenie muzyczne roku).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pomnik poświęcony pomysłodawcom festiwalu

Festiwal powstał w 1963 z inicjatywy dziennikarzy i redaktorów Programu III Polskiego Radia: Jerzego Grygolunasa i Mateusza Święcickiego oraz ówczesnego burmistrza Opola – Karola Musioła w odpowiedzi na konserwatyzm w Polskim Radiu[16]. Celem stworzenia festiwalu były: promocja nowych wykonawców w Polsce, promocja bardziej zróżnicowanych stylów artystycznych niż w Polskim Radiu, konfrontacja nowych piosenek z publicznością i zmiana polityki repertuarowej radiowych redakcji muzycznych[2][16]. Jerzy Grygolunas zauroczony Opolem, kojarzonym w tamtym okresie z ziemiami odzyskanymi oraz pyłem cementowni, postanowił zrealizować ideę festiwalu w tym mieście. Pomimo braku ukończonego budynku amfiteatru (jeszcze na dzień przed rozpoczęciem wydarzenia kończono budowę sceny[16]), Karol Musioł zapewnił prasę, że festiwal się odbędzie. Musioł codziennie o godz. 5:00 i pilnował prac. Architekt obiektu Florian Jesionowski wspominał, że potem co rok przed festiwalem odwiedzała go milicja i kazała podpisywać oświadczenie, że płoty i ściany wokół się nie zawalą[2]. Amfiteatr został na tyle ukończony, by móc pomieścić publiczność[16].

1. edycja festiwalu odbyła się 19 czerwca 1963, w 15 koncertach wzięło udział 102 wykonawców oraz ponad 100 dziennikarzy i fotoreporterów, a także nagrodzono 37 piosenek[16]. Podczas 1. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej padły historyczne słowa, używane dzisiaj jako motto miasta Opole, wypowiedziane przez Jerzego Waldorffa, który stwierdził:

„Muszę powiedzieć jako muzyk i jako krytyk, że dawno nie miałem do czynienia z audytorium, które by reagowało na muzykę tak trafnie, tak celnie, z takim smakiem i jednocześnie z taką kulturą, jak Opole. Wszystko to, plus wasze miasto, które samo jest jak jedna piosenka, nakłania do tego, abym przede wszystkim namawiał wszystkich, (…) do wspólnego wysiłku o to, żeby Opole było stale miejscem festiwalu, corocznym miejscem festiwalu. Każde miasto ma jakiś swój tytuł, który zazwyczaj dodaje się do nazwy, żeby je scharakteryzować. Chciałbym, żeby Opole miało tytuł: Opole – stolica piosenki polskiej”[2][16].

Do niezwykłych wydarzeń doszło w czasie VII KFPP, w trakcie którego odbył się zlot hipisów w Opolu. Reakcja władz była natychmiastowa, uczestnicy zlotu byli represjonowani, złapanym obcinano włosy, a następnie koleją odsyłano z Opola[17].

Jerzy Połomski w trakcie występu podczas XII Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (1974)

Organizatorami następnych edycji festiwalu zostali: Komitet „Polskie Radio i Telewizja” oraz Towarzystwo Przyjaciół Opola, natomiast główne koncerty (nie licząc amfiteatru) odbyły się w szkole muzycznej i teatrze im. Jana Kochanowskiego, jako towarzyszące festiwalowi w różnych salach klubowych miasta Opola. 12. edycja festiwalu, rozpoczynająca się 26 czerwca 1974, została opóźniona z powodu meczu piłkarskiej reprezentacji Polski z reprezentacją Szwecji w ramach drugiej rundy mistrzostw świata 1974 w RFN (1:0)[18]. XIV KFPP odbył się w cieniu robotniczych protestów w Radomiu i Ursusie. Władze rozważały nawet odwołanie festiwalu. W jego trakcie główni uczestnicy m.in. Jan Pietrzak i Olga Lipińska byli wzywani na rozmowy ostrzegawcze do Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Opolu. W trakcie zmieniono program koncertów, by zwolnić amfiteatr, po południu 27 czerwca 1976, kiedy to odbył się wiec poparcia dla ekipy Edwarda Gierka[19]. W 1982 festiwal nie odbył się z powodu wprowadzenia w Polsce stanu wojennego[1]. Inauguracja 23. edycji festiwalu została przesunięta na 22 lipca 1986 z powodu trwających piłkarskich mistrzostw świata 1986 w Meksyku, by nie stawiać Polaków przed dylematem: piłka nożna czy muzyka[20].

Do 1989 program festiwalu, zwłaszcza występy kabaretowe, był kontrolowany przez komunistycznych cenzorów z GUKPPiW. Zabezpieczeniem festiwalu, przeciw ewentualnym niepożądanym wystąpieniom politycznym, zajmowała się lokalna SB w ramach sprawy obiektowej kryptonim „Amfiteatr”[21]. Kontrola tekstów piosenek i scenariuszy programów kabaretowych przebiegała dwustopniowo, najpierw wszystkie teksty były przedstawiane do akceptacji w Warszawie w GUKPPiW, a następnie występy artystów w Opolu nadzorowali lokalni cenzorzy, którzy obecni byli zarówno na próbach, jak i podczas festiwalowych koncertów[22]. W 1992 organizatorem była firma Brawo, znana z piractwa fonograficznego, jak również promocji disco polo. Ze względu na kontrowersje z tym związane kilkoro wykonawców (m.in. Armia, Ireneusz Dudek czy Formacja Nieżywych Schabuff) odmówiło udziału[23].

W 2010 roku z powodu modernizacji amfiteatru, inauguracja 47. edycji festiwalu odbyła się 10 września 2010 roku na błoniach Politechniki Opolskiej. 14 czerwca 2013 roku odbyła się inauguracja jubileuszowej – 50. edycji festiwalu, podczas której zamiast tradycyjnego Grand Prix nagrody Prezesa TVP, wręczono nagrody ponad 100 osobom związanym z festiwalem: wokalistom, muzykom, kompozytorom, autorom tekstów podczas gali jubileuszowej pt. Opole! Kocham Cię!, która odbyła się w dwóch częściach i prowadziły je dwie pary: Joanna Moro i Piotr Polk oraz Maria Szabłowska i Paweł Sztompke. Wykonawcom towarzyszyła Polska Orkiestra Radiowa pod kierownictwem Tomasza Szymusia. Koncert otworzyła Irena Santor z piosenką Powrócisz tu. Następnie zebranych powitał Jacek Fedorowicz – prowadzący 1. edycji festiwalu oraz minister kultury – Bogdan Zdrojewski. Na koncercie przeplatały się ze sobą wykonania oryginalne gwiazd polskiej muzyki, piosenki z występami gwiazd młodszego pokolenia śpiewających utwory nieobecnych lub nieżyjących już twórców, a także komentarze, anegdoty, wspomnienia i materiały archiwalne. Koncert trwał ponad 5 godzin. Według danych Nielsen Media Research koncerty oglądało średnio ponad 3,7 mln widzów jednakże pierwsza część w grupie 4+ przyciągnęła aż 5,616 mln widzów (udziały 39,4 proc.), a w grupie młodych widzów – 1,735 mln osób (udziały 28,8 proc.). Także w TVP Polonia koncert oglądało 761 tys.[24]

W 2017 roku z powodu konfliktu władz miasta Opola z Telewizją Polską oraz bojkotu wielu artystów, inauguracja 54. edycji festiwalu, odbyła się 15 września 2017 roku[1]. W 2020 roku z powodu pandemii COVID-19 władze miasta Opola z Telewizją Polską podjęły decyzję o przeniesieniu inauguracji 57. edycji festiwalu z 5 czerwca 2020 roku na 3 września 2020 roku[25].

Muzeum[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu.

W 2007 roku powstało Muzeum Polskiej Piosenki w celu przechowywania informacji i pamiątek dotyczących kolejnych edycji opolskiego festiwalu. Po kilku lata rozszerzono formułę o archiwizowanie informacji o całym nurcie polskiej piosenki. Muzeum wchodzi w skład Narodowe Centrum Polskiej Piosenki i od sierpnia 2016 roku można zwiedzać muzeum, mieszczące pod Amfiteatrem Tysiąclecia[26].

Lista edycji[edytuj | edytuj kod]

Nr Rok Data
1 1963 19–23 czerwca 1963
2 1964 24–28 czerwca 1964
3 1965 17–20 czerwca 1965
4 1966 23–26 czerwca 1966
5 1967 22–25 czerwca 1967
6 1968 27–30 czerwca 1968
7 1969 26–29 czerwca 1969
8 1970 25–28 czerwca 1970
9 1971 24–26 czerwca 1971
10 1972 21–24 czerwca 1972
11 1973 20–23 czerwca 1973
12 1974 26–29 czerwca 1974
13 1975 25–29 czerwca 1975
14 1976 23–27 czerwca 1976
15 1977 21–25 czerwca 1977
16 1978 19–23 czerwca 1978
17 1979 23–30 czerwca 1979
18 1980 25–29 czerwca 1980
19 1981 25–28 czerwca 1981
20 1983 30 czerwca–3 lipca 1983
21 1984 21–24 czerwca 1984
22 1985 26–29 czerwca 1985
23 1986 22–25 lipca 1986
24 1987 25–26 czerwca 1987
25 1988 23–26 czerwca 1988
26 1989 22–25 czerwca 1989
27 1990 20–24 czerwca 1990
28 1991 27–30 czerwca 1991
29 1992 19–20 czerwca 1992
30 1993 24–26 czerwca 1993
31 1994 22–25 czerwca 1994
32 1995 22–24 czerwca 1995
33 1996 28–29 czerwca 1996
34 1997 26–30 czerwca 1997
35 1998 25–27 czerwca 1998
36 1999 25–26 czerwca 1999
37 2000 22–23 czerwca 2000
38 2001 8–9 czerwca 2001
39 2002 28–29 maja 2002
40 2003 30–31 maja 2003
41 2004 29–30 maja 2004
42 2005 10–12 czerwca 2005
43 2006 2–4 czerwca 2006
44 2007 15–17 czerwca 2007
45 2008 13–15 czerwca 2008
46 2009 12–14 czerwca 2009
47 2010 10–12 września 2010
48 2011 10–11 czerwca 2011
49 2012 1–3 czerwca 2012
50 2013 14–16 czerwca 2013
51 2014 6–8 czerwca 2014
52 2015 12–14 czerwca 2015
53 2016 3–6 czerwca 2016
54 2017 15–17 września 2017
55 2018 8–11 czerwca 2018
56 2019 14–17 czerwca 2019
57 2020 4–7 września 2020
58 2021 3–6 września 2021
59 2022 17–20 czerwca 2022
60 2023 9–11 czerwca 2023
61 2024 31 maja–2 czerwca 2024

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Bartek Chaciński, Opole minowe, „Polityka” nr 21(3111)/2017, 24.05 – 30.05.2017, s. 100–101.
  2. ↑ a b c d Festiwal w Opolu. Historia sukcesu na wariackich papierach [online], opole.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-28] (pol.).
  3. ↑ 2003 – XXXX KFPP [online], Urząd Miasta Opola, 24 lipca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-27] (pol.).
  4. ↑ 2004 – XLI KFPP [online], Urząd Miasta Opola, 24 lipca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-26] (pol.).
  5. ↑ 2005 – XLII KFPP [online], Urząd Miasta Opola, 24 lipca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2015-07-05] (pol.).
  6. ↑ Laureaci XLIII KFPP 2006 [online], Urząd Miasta Opola [dostęp 2009-07-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-25] (pol.).
  7. ↑ Laureaci XLV KFPP 2008 [online], Urząd Miasta Opola, 24 lipca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12] (pol.).
  8. ↑ 2009 – XLVI KFPP [online], Urząd Miasta Opola, 24 lipca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2015-02-23] (pol.).
  9. ↑ 2010 – XLVII KFPP [online], Urząd Miasta Opola, 14 września 2010 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-26] (pol.).
  10. ↑ 2011 – XLVIII KFPP [online], Urząd Miasta Opola, 26 sierpnia 2011 [zarchiwizowane z adresu 2015-02-23] (pol.).
  11. ↑ Grand Prix 49. KFPP w Opolu [online], TVP [zarchiwizowane z adresu 2016-08-12] (pol.).
  12. ↑ Zamiast tradycyjnego Grand Prix nagrody Prezesa TVP dla osób od lat związanych z festiwalem – najwybitniejsze osobowości zostały wyróżnione przez Telewizję Polską i miasto Opole; nagrody otrzymało ponad 100: wokaliści, muzycy, kompozytorzy, autorzy tekstów.
  13. ↑ Laureaci 51. KFPP 2014 [online], Urząd Miasta Opola, 16 lipca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-01-24] (pol.).
  14. ↑ Laureaci 52. KFPP 2015 [online], Urząd Miasta Opola, 15 lipca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-01-23] (pol.).
  15. ↑ Nagroda „Grand Prix Publiczności” została przyznana przez widzów w konkursie.
  16. ↑ a b c d e f Michał Ostrowski, Młynarski. Światowe życie, Wydawnictwo Szelest, 2022, s. 71, ISBN 978-83-65381-34-7.
  17. ↑ M. Patelski, Czujni strażnicy Demokracji Ludowej. Urząd cenzury w województwie opolskim 1950-1990, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2019,
  18. ↑ Opole i mundial 1974 [data dostępu: 2013-04-18].
  19. ↑ M. Patelski, Czujni strażnicy Demokracji Ludowej. Urząd cenzury w województwie opolskim 1950-1990, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2019,
  20. ↑ XXIII KFPP – 1986 [data dostępu: 2013-04-29].
  21. ↑ Mariusz Patelski, Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu w świetle dokumentów cenzury i Służby Bezpieczeństwa, „Kwartalnik Opolski” 2017, nr 2/3, s. 211–230.
  22. ↑ Mariusz Patelski, Mariusz Patelski, Czujni strażnicy demokracji ludowej. Urząd cenzury w województwie opolskim 1950-1990, Opole 2019.
  23. ↑ Rafał Księżyk, Dzika rzecz. Polska muzyka i transformacja 1989–1993, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2020, s. 358, ISBN 978-83-8191-076-7.
  24. ↑ Opole 2013 wygrało z TopTredny – 3,7 mln widzów [online], Media2.pl [dostęp 2019-04-28] (pol.).
  25. ↑ w, Festiwal w Opolu przeniesiony na wrzesień. „Troska o zdrowie i bezpieczeństwo” [online], wirtualnemedia.pl, 15 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-15].
  26. ↑ Historia. Muzeum piosenki. [dostęp 2019-05-05]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krajowy_Festiwal_Piosenki_Polskiej_w_Opolu&oldid=73409240”