Konstanty Grzybowski

Konstanty Grzybowski

Data i miejsce urodzenia	17 lutego 1901 Zator
Data i miejsce śmierci	19 czerwca 1970 Kraków
Profesor nauk prawnych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1927
Profesura	1946
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Odznaczenia
Cytaty w Wikicytatach

Konstanty Grzybowski (ur. 17 lutego 1901 w Zatorze, zm. 19 czerwca 1970 w Krakowie) – polski prawnik, historyk prawa, historyk idei, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek korespondent PAN.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Stefana (lekarza) i Zofii z Korczyńskich, starszym bratem Stefana (profesora prawa cywilnego i rektora UJ) oraz Anny Mieczysławy, nauczycielki z Kęt k. Oświęcimia, a także Zofii Połtowicz (zm. 2007), matki Jerzego, Stefana i Małgorzaty (artystki malarki, nauczycielki). Ukończył III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie i zdał maturę (1920). W latach 1921–1923 studiował prawo na UJ, m.in. u Stanisława Estreichera i Michała Rostworowskiego, później w latach 1923–1924 prawo i ekonomię w Handelshochschule w Berlinie. W 1927 na UJ obronił doktorat praw na podstawie pracy Unitaryzm i federalizm w Niemczech, przygotowanej pod kierunkiem Władysława Jaworskiego. Wykładał teorię państwa i prawo konstytucyjne w krakowskim Instytucie Administracji Gospodarczej (1928–1929). W latach 1928–1933 pracował w Oddziale Prokuratorii Generalnej w Krakowie, następnie był zatrudniony w zarządzie miejskim Krakowa (jako adwokat-radca prawny).

Od 1928 prowadził wykłady z historii państwa i prawa oraz dziejów doktryn politycznych i prawnych w Szkole Nauk Politycznych przy Uniwersytecie Jagiellońskim; w okresie międzywojennym angażował się w życie polityczne, w latach 1933–1935 należał do BBWR i sympatyzował z polityką Piłsudskiego, potem zbliżył się do ugrupowań lewicowych i działał w Stronnictwie Demokratycznym. Publikował rozprawy, artykuły naukowe i recenzje, najczęściej w krakowskim „Czasopiśmie Prawniczym i Ekonomicznym” i „Przeglądzie Współczesnym”. W latach 1930–1934 był zastępcą redaktora naczelnego „Przeglądu Współczesnego”, a w 1933–1937 członkiem redakcji „Czasu”^[1].

Okres okupacji niemieckiej spędził w Krakowie. W latach 1939–1945 wykonywał zawód adwokata. Działał w konspiracji, współpracował z konspiracyjnym „Dziennikiem Polskim” i prowadził tajne wykłady na wydziale rolniczym podziemnego uniwersytetu^[1].

Z końcem 1945 nawiązał współpracę z krakowskim tygodnikiem „Odrodzenie”. W 1946 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W listopadzie 1945 powrócił do pracy na UJ, w 1946 został mianowany profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Prawa Politycznego; później kierował Katedrami Teorii Państwa i Prawa (1952–1956), Prawa Państwowego (1956–1962), Historii Doktryn Politycznych i Prawnych (od 1962). Był również dziekanem Wydziału Prawa (1948–1952). W 1959 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Poza UJ pozostawał związany z Zakładem Nauk Prawnych PAN (od 1956 pod nazwą Instytut Nauk Prawnych PAN, pracował w Zakładzie Powszechnej Historii Państwa i Prawa, 1956–1961) oraz Instytutem Historii PAN (pracował w Zakładzie Historii Państwa i Prawa, 1961–1968).

W 1969 został powołany w skład Polskiej Akademii Nauk jako członek korespondent^[2]; od 1967 był również prezesem Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, poza tym brał udział w pracach towarzystw i akademii zagranicznych – Institut International de Philosophie Politique, Societe Jean Bodin, Commission Internationale pour l’Histoire des Assembles d’Etat. W 1969 z okazji 500-lecia urodzin Machiavellego organizował specjalną Sesję Makiawelowską. Był laureatem m.in. nagrody „Życia Literackiego” za działalność publicystyczną i popularyzatorską (1961), nagrody miesięcznika „Problemy” za popularyzację nauk historycznych i politycznych (1969)^[3]. Otrzymał również wyróżnienie „Ekranu” za cykl programów telewizyjnych Gawędy o współczesności (1969)^[4]. Już po jego śmierci ukazała się Księga pamiątkowa ku czci Konstantego Grzybowskiego (1971).

15 stycznia 1955 na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego został odznaczony Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[5].

Zmarł tragicznie 19 czerwca 1970, w wyniku potrącenia przez samochód na ulicy Karmelickiej w Krakowie^[6], pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera BA-7-4)^[7][8].

Archiwum osobiste Konstantego Grzybowskiego zostało przekazane do Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie^[9].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1927 zawarł związek małżeński z Krystyną^[10], córką swojego nauczyciela Stanisława Estreichera, pisarką, autorką książek dla młodzieży oraz Kroniki rodzinnej poświęconej Estreicherom. Ich córka Teresa wyszła za mąż za Macieja Słomczyńskiego^[11], tłumacza literatury angielskiej, autora książek sensacyjnych (znanego jako „Joe Alex”).

Syn Stanisław Grzybowski (1930–2022) był historykiem XVI i XVII wieku, profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie.

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

• Kilka uwag o teorii prawa prof. Władysława Leopolda Jaworskiego (1925)
• Powstanie Republiki Niemieckiej (1929)
• Od dyktatury ku kompromisowi konstytucyjnemu (1930)
• Dyktatura prezydenta Rzeszy (1934)
• Zasady konstytucji kwietniowej (1937)
• Demokracja angielska (1946)
• Demokracja francuska (1947)
• Demokracja Stanów Zjednoczonych (1947)
• Ustrój Polski współczesnej, 1944–1948 (1948)
• Nauka o państwie (1949)
• Z zagadnień współczesnego parlamentaryzmu burżuazyjnego (1955)
• O miejsce niemieckiej szkoły historycznej w rozwoju nauki prawa (1956)
• Stalinizm w socjalistycznym prawie konstytucyjnym (1957)
• Galicja 1848–1915. Historia ustroju politycznego na tle historii ustroju Austrii (1959)
• Teoria reprezentacji w Polsce epoki Odrodzenia (1959)
• Państwo obszarniczo-burżuazyjne. Ustrój polityczny (1966)
• Historia doktryn politycznych i prawnych od państwa niewolniczego do rewolucyj burżuazyjnych (1967)
• Rzeczy odległe a bliskie (1969)
• Ojczyzna, naród, państwo (1970)
• zbiór rozpraw i artykułów Refleksje sceptyczne (1970, 2 tomy)
• wspomnienia Pięćdziesiąt lat (1977)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Biogramy uczonych polskich, część I Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.