Komicja centurialne
Komicja centurialne (łac. comitia centuriata) – jeden z typów zgromadzenia ludowego (komicjów) w starożytnym Rzymie. Podobnie jak pozostałe mogło występować jako zgromadzenie ustawodawcze, sądowe lub dokonujące wyboru urzędników[1].
Na komicjach tego rodzaju obywatele rzymscy głosowali zgromadzeni w centurie (podobnie jak na wszystkich komicjach, było to więc głosowanie pośrednie). Według starożytnego historyka Liwiusza organizacja komicjów centurialnych została wprowadzona jeszcze przez króla Serwiusza Tuliusza[2]. Podział ludu rzymskiego na 193 centurie wyróżniał pięć klas obywateli według kryterium majątku. Wywodził się on z organizacji wojska w czasach wczesnej republiki rzymskiej. Ekwici mieli w tym systemie 18 centurii, obywatele pierwszej (najzamożniejszej) klasy majątkowej – 80; klasy od drugiej do czwartej tworzyły po 20 centurii, zaś piąta – 30, do czego dochodziła zaledwie jedna centuria proletariuszy oraz cztery centurie trębaczy (tibicines i fabri). Centurie oddawały swój głos po kolei, zaczynając od najbogatszych, którzy zazwyczaj rozstrzygali głosowanie dzięki przewadze liczby swoich centurii. Początkowo miało to oddawać większy wkład bogatych w postaci podatków i zakupu uzbrojenia do służby wojskowej – ponieważ ich centurie liczyły mniej członków, na każdego z nich przypadało więcej obciążeń. U schyłku republiki był to już czysto cywilny system głosowania zapewniający klasom wyższym przewagę[3].
Komicja centurialne zwoływał (i jednocześnie przewodniczył im) urzędnik mający ius agendi cum populo, czyli prawo do zwoływania zgromadzeń ludowych. W tym przypadku mógł to być konsul, pretor, dyktator lub interrex[4].
Komicja centurialne zbierały się na Polu Marsowym (campus Martius) i wybierały wyższych urzędników w republice rzymskiej: konsulów, pretorów i cenzorów[4] oraz decydowały o wojnie i pokoju. Komicja te były również organem prawodawczym, czyli uchwalały ustawy (leges).
W zakresie wymiaru sprawiedliwości były one sądem apelacyjnym w sprawach gardłowych[potrzebny przypis]. W okresie cesarstwa znaczenie dawnych urzędów i zebrań zmalało, toteż cesarz Tyberiusz zlikwidował komicja centurialne[potrzebny przypis].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- comitia curiata (zgromadzenia kurii)
- comitia tributa (zgromadzenia tribus)
- comitia consulatis (wybory konsulów)
- comitia praetoria (wybory pretorów).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Linderski 1966 ↓, s. 6-8.
- ↑ Appel 2019 ↓, s. 35-37.
- ↑ Appel 2019 ↓, s. 38-39.
- ↑ a b Linderski 1966 ↓, s.23.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Halina Appel: Ite in suffragium. O wyborach w republikańskim Rzymie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019. ISBN 978-83-231-4252-2.
- Jerzy Linderski: Rzymskie zgromadzenie wyborcze od Sulli do Cezara. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966.