Kluczewsko (gmina)

Kluczewsko
	gmina wiejska
	; Kluczewsko, neogotycki spichlerz dworski z XIX w. - jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów na terenie gminy
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	włoszczowski
TERC	2613012
Wójt	Rafał Pałka
Powierzchnia	137,05 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5231
• gęstość	38,2 os./km²
Urbanizacja	ð%
Nr kierunkowy	44
Kod pocztowy	29-120
Tablice rejestracyjne	TLW
	Adres urzędu:ul. Spółdzielcza 12; 29-120 Kluczewsko
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	26
Liczba miejscowości	32
	Położenie na mapie powiatu;
	50°55′38″N 19°55′16″E/50,927222 19,921111
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Kluczewsko – gmina wiejska w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim. W latach 1975–1998 gmina należała do województwa piotrkowskiego.

Siedzibą gminy jest miejscowość Kluczewsko.

Według danych z 30 czerwca 2004^[3] gminę zamieszkiwało 5196 osób.

Historia[edytuj | edytuj kod]

1867, Komitet Urządzający w Królestwie Polskiem w imieniu cara Aleksandra II przeprowadza nowy podział administracyjny – powstaje gmina wiejska Kluczewsko, w powiecie włoszczowskim, guberni kieleckiej^[4] oraz gmina Dobromierz, w powiecie koneckim, guberni radomskiej – tereny obu gmin należą obecnie do gminy Kluczewsko^[5].
1954–1972 gromada Kluczewsko
1 stycznia 1973 reaktywowano gminę Kluczewsko^[6]

1990–1998 roku gmina Kluczewsko należała do Makroregionu Środkowego, województwa piotrkowskiego i znajdowała się w granicach Urzędu Rejonowego w Radomsku.

od 1999 roku gmina Kluczewsko należy do województwa świętokrzyskiego oraz powiatu włoszczowskiego

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Gmina Kluczewsko położona jest w północno-zachodniej części województwa świętokrzyskiego, równocześnie będąc najbardziej wysuniętą na północ gminą w powiecie włoszczowski. Przez teren gminy południkowo przebiega droga wojewódzka nr 742 łącząca Przygłów z Nagłowicami. Droga ta łączy również dwa najbliższe miasta regionu Włoszczowę oraz Przedbórz.

Największymi rzekami gminy Kluczewsko są Pilica, której przebieg jest zbliżony do zachodniej granicy gminy, oraz jej dopływ Czarna Włoszczowska. Teren w dolinach rzek jest równinny, natomiast w pozostałej części dominują wzgórza Pasma Przedborsko-Małogoskiego, najwyższe z nich to Bukowa Góra (335 m n.p.m.) oraz Krzemycza Góra (334 m n.p.m.).

Północno-wschodnia część gminy znajduje się na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego.

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Profil turystyczny[edytuj | edytuj kod]

Duża lesistość (43%), bliskość dwóch rzek (Pilica, Czarna Włoszczowska) oraz różnorodność rzeźby tereny spowodowały rozwój turystyki kajakowej, rowerowej oraz pieszej.

Baza noclegowa[edytuj | edytuj kod]

W miejscowościach Ciemiętniki, Praczka, Kluczewsko oraz Rączki działają gospodarstwa agroturystyczne.

Na terenie gminy znajduje się Stanica Harcerska Hufca ZHP Radomsko - Biały Brzeg^[7].

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Niebieski szlak turystyczny Biały Brzeg - Mrowina (5 km)
Czarny szlak turystyczny Biały Brzeg - Mrowina (11 km)
Lasami dookoła Włoszczowy -szlak rowerowy^[8]

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[9] gmina Kluczewsko ma obszar 137,05 km², w tym:

użytki rolne: 56%
użytki leśne: 38%

Gmina stanowi 15,12% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5196	100	2554	49,2	2642	50,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	37,9		18,6		19,3

50°30'59"N 20°49'46"E

Miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości podstawowe oraz ich części w administracji gminy Kluczewsko.
SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0541902	Januszewice	wieś		50°56′33″N 19°57′54″E/50,942500 19,965000
0542126	Nowiny	wieś		50°57′12″N 19°59′10″E/50,953333 19,986111
0542103	Kolonia Mrowina	wieś		50°59′05″N 19°52′43″E/50,984722 19,878611
0542072	Miedziana Góra	wieś		50°57′45″N 19°53′30″E/50,962500 19,891667
0542050	Łapczyna Wola	wieś		50°59′06″N 19°53′55″E/50,985000 19,898611
0542132	Krogulec	wieś		50°57′53″N 20°00′20″E/50,964722 20,005556
0542020	Komorniki	wieś		50°56′22″N 19°58′48″E/50,939444 19,980000
0541983	Kluczewsko	wieś		50°55′38″N 19°55′20″E/50,927222 19,922222
0542149	Pilczyca	wieś		50°56′25″N 19°54′18″E/50,940278 19,905000
0541948	Jeżowiec	wieś		50°59′48″N 19°55′20″E/50,996667 19,922222
0542089	Mrowina	wieś		50°59′50″N 19°52′25″E/50,997222 19,873611
0541865	Jakubowice	wieś		50°56′48″N 19°55′39″E/50,946667 19,927500
0541836	Dobromierz	wieś		51°00′19″N 19°53′44″E/51,005278 19,895556
0541782	Ciemiętniki	wieś		50°56′57″N 19°51′39″E/50,949167 19,860833
0541776	Brzeście	wieś		50°53′55″N 19°55′47″E/50,898611 19,929722
0541747	Boża Wola	wieś		50°59′56″N 19°56′56″E/50,998889 19,948889
0541990	Kolonia Bobrowska Wola	wieś		50°57′33″N 19°52′28″E/50,959167 19,874444
0541730	Bobrowska Wola	wieś		50°58′18″N 19°53′11″E/50,971667 19,886389
0541718	Bobrowniki	wieś		50°58′16″N 19°50′28″E/50,971111 19,841111
0541977	Komparzów	wieś		50°54′45″N 19°53′18″E/50,912500 19,888333
0542340	Zabrodzie	wieś		50°54′45″N 19°59′14″E/50,912500 19,987222
0542014	Kolonia Łapczyna Wola	wieś		50°59′46″N 19°53′08″E/50,996111 19,885556
0542356	Zalesie	wieś		50°59′07″N 19°57′47″E/50,985278 19,963056
0542304	Stanowiska	wieś		50°58′35″N 19°55′14″E/50,976389 19,920556
0542244	Rzewuszyce	wieś		50°55′52″N 19°57′55″E/50,931111 19,965278
0542190	Rączki	wieś		51°01′03″N 19°53′44″E/51,017500 19,895556
1043750	Pagory	przysiółek wsi	Bobrowniki	50°57′41″N 19°51′03″E/50,961389 19,850833
0541760	Lubicz	przysiółek wsi	Boża Wola	50°59′23″N 19°55′00″E/50,989722 19,916667
0541807	Za Rzeką	część wsi	Ciemiętniki	50°56′38″N 19°51′12″E/50,943889 19,853333
0541799	Kresy	część wsi	Ciemiętniki	50°57′12″N 19°50′43″E/50,953333 19,845278
0541813	Praczka	przysiółek wsi	Ciemiętniki	50°55′28″N 19°52′19″E/50,924444 19,871944
0541842	Kopalina	przysiółek wsi	Dobromierz	51°00′19″N 19°52′16″E/51,005278 19,871111
0541859	Stoczyska	przysiółek wsi	Dobromierz	51°00′08″N 19°51′58″E/51,002222 19,866111
0541894	Eliaszówka	wieś	Jakubowice	50°56′42″N 19°56′26″E/50,945000 19,940556
0541931	Łęg Januszewski	osada wsi	Januszewice	50°56′25″N 19°56′09″E/50,940278 19,935833
0541954	Kowale	część wsi	Jeżowiec	50°59′52″N 19°54′05″E/50,997778 19,901389
0541960	Bytomka	przysiółek wsi	Jeżowiec	50°59′50″N 19°53′22″E/50,997222 19,889444
1019622	Pod Kościołem	część wsi	Kluczewsko	50°55′46″N 19°55′01″E/50,929444 19,916944
1019600	Pod Chojną	część wsi	Kluczewsko	50°55′28″N 19°54′34″E/50,924444 19,909444
1019591	Ośrodek	część wsi	Kluczewsko	50°55′43″N 19°54′50″E/50,928611 19,913889
1019639	Pod Szosą	część wsi	Kluczewsko	50°55′55″N 19°54′30″E/50,931944 19,908333
0542008	Bobrowska Wola Kamienna	przysiółek wsi	Kolonia Bobrowska Wola	50°56′53″N 19°53′18″E/50,948056 19,888333
0541820	Dąbrowy	wieś	Komparzów	50°54′49″N 19°51′23″E/50,913611 19,856389
0542095	Gęsiarnia	osada wsi	Mrowina	50°59′51″N 19°51′32″E/50,997500 19,858889
1019616	Pod Korzeniem	osada	Pilczyca	50°56′20″N 19°53′37″E/50,938889 19,893611
0542161	Dąbrowa	przysiółek wsi	Pilczyca	50°56′31″N 19°53′42″E/50,941944 19,895000
0542178	Kąty	przysiółek wsi	Pilczyca	50°56′59″N 19°54′00″E/50,949722 19,900000
0542184	Kolonia Pilczyca	wieś	Pilczyca	50°57′16″N 19°54′51″E/50,954444 19,914167
0542209	Biały Brzeg	osada leśna wsi	Rączki	51°02′19″N 19°52′25″E/51,038611 19,873611
0542238	Poręba	przysiółek wsi	Rączki	51°00′50″N 19°55′33″E/51,013889 19,925833
0542215	Błota	przysiółek wsi	Rączki	51°01′12″N 19°52′07″E/51,020000 19,868611
0542221	Gradek	przysiółek wsi	Rączki	51°01′51″N 19°53′02″E/51,030833 19,883889
0542296	Zmarłe	przysiółek wsi	Rzewuszyce	50°55′05″N 19°58′01″E/50,918056 19,966944
0542280	Rudka	przysiółek wsi	Rzewuszyce	50°55′38″N 19°58′52″E/50,927222 19,981111
0542333	Żabiniec	przysiółek wsi	Stanowiska	50°58′25″N 19°56′16″E/50,973611 19,937778
0542327	Lubicz	wieś	Stanowiska	50°59′12″N 19°56′59″E/50,986667 19,949722
0542310	Koprusza	wieś	Stanowiska	50°57′59″N 19°54′58″E/50,966389 19,916111
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-04-25

Piramida wieku mieszkańców gminy Kluczewsko w 2014 roku^[1].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Północna część gminy znajduje się na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego, w obrębie którego znajdują się rezerwaty przyrody Murawy Dobromierskie oraz Bukowa Góra.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół parafialny św. Wawrzyńca w Kluczewsku z początku XIX wieku.
Kościół parafialny św. Jakuba Apostoła w Stanowiskach
Neogotycki spichlerz dworski z XIX wieku.
Zbór kalwiński w Łapczynej Woli z początku XVII wieku.

Spisy ludności[edytuj | edytuj kod]

Spis ludności 1921[edytuj | edytuj kod]

Według spisu ludności z 1921 roku w skład gminy Kluczewsko wchodziło 29 miejscowości, w których znajdowało się w sumie 650 domów oraz 2 inne zamieszkałe budynki. Gmina liczyła 4195 mieszkańców (mężczyźni: 2023, kobiety: 2173). Na terenie gminy mieszkali wyznawcy: rzymskiego katolicyzmu – 3998, ewangelicy – 57, prawosławni – 1, wynania mojżeszowego – 139^[10].

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Krasocin, Przedbórz, Wielgomłyny, Włoszczowa, Żytno

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Kluczewsko w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Kielcach
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dziennik praw Królestwa Polskiego, 1867, T.67, nr.222-226, str. 370 (j.rosyjski), 371(j.polski) [online] .
↑ Dziennik praw Królestwa Polskiego, 1867, T.67, nr.222-226, str. 368 (j.rosyjski), 369(j.polski) [online] .
↑ Uchwała Nr XVII/79/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 8 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie kieleckim (Dz. Urz. WRN w Kielcach z 1972 r. Nr 26, poz. 173)
↑ Strona internetowa stanicy harcerskiej. [online]
↑ Szlak rowerowy -"Lasami dookoła Włoszczowy" [online] .
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 4 : Województwo kieleckie [online] .

[populacja2016-1] Gmina Kluczewsko w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[us-2] Urząd Statystyczny w Kielcach

[autonazwa2-3] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] Dziennik praw Królestwa Polskiego, 1867, T.67, nr.222-226, str. 370 (j.rosyjski), 371(j.polski) [online] .

[5] Dziennik praw Królestwa Polskiego, 1867, T.67, nr.222-226, str. 368 (j.rosyjski), 369(j.polski) [online] .

[6] Uchwała Nr XVII/79/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 8 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie kieleckim (Dz. Urz. WRN w Kielcach z 1972 r. Nr 26, poz. 173)

[7] Strona internetowa stanicy harcerskiej. [online]

[8] Szlak rowerowy -"Lasami dookoła Włoszczowy" [online] .

[autonazwa1-9] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[10] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 4 : Województwo kieleckie [online] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Wsie	Bobrowniki Bobrowska Wola Boża Wola Brzeście Ciemiętniki Dąbrowy Dobromierz Eliaszówka Jakubowice Januszewice Jeżowiec Kluczewsko Kolonia Bobrowska Wola Kolonia Łapczyna Wola Kolonia Mrowina Kolonia Pilczyca Komorniki Komparzów Koprusza Krogulec Lubicz Łapczyna Wola Miedziana Góra Mrowina Nowiny Pilczyca Praczka Rączki Rzewuszyce Stanowiska Zabrodzie Zalesie Zmarłe
Kolonia	Rudka
Osada	Pod Korzeniem
Części wsi	Kowale Kresy Ośrodek Pod Chojną Pod Kościołem Pod Szosą Za Rzeką
Osady wsi	Gęsiarnia Łęg Januszewski
Osada leśna wsi	Biały Brzeg
Przysiółki wsi	Błota Bobrowska Wola Kamienna Bytomka Dąbrowa Gradek Kąty Kopalina Lubicz Pagory Poręba Stoczyska Żabiniec

Miasta	Włoszczowa
Gminy miejsko-wiejskie	Włoszczowa
Gminy wiejskie	Kluczewsko Krasocin Moskorzew Radków Secemin

Przynależność wojewódzka	gubernia kielecka (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Koniecpol (← od 1959) Kurzelów (do 1870) Lelów (do 1870) Secemin (do 1870) Szczekociny (do 1870 i od 1923) Włoszczowa (do 1870 i od 1919)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Chrząstów (do 1954) Dobromierz (← 1923–54) Drochlin (do 18??) Irządze Kluczewsko Koniecpol (od 1973) Krasocin Kurzelów (do 1954) Lelów (od 1870) Moskorzew Nieznanowice (do 1870) Oleszno (do 1954) Radków (do 1954) Rokitno (do 1954) Secemin Słupia (do 1946 →) Sokolniki (do 1870) Szczekociny (1870–1922) Szczekociny (od 1973) Włoszczowa (od 1870)
Gromady (1954–72)	Bebelno (1954–68) Biała Wielka (1954–59) Bieganów (1954–68) Bodziejowice (1954–68) Bonowice (1954–59) Bukowa (1970–72) Chlewice (1954–72) Chrząstów (1954–61) Cieśle (1954–69) Czarnca (1954–72) Dobromierz (1954–72) Drochlin (1954–61) Drużykowa (1954–59) Goleniowy (1954–61) Irządze (1954–72) Kluczewsko (1954–72) Komorniki (1954–61) Koniecpol (← 1959–72) Konieczno (1954–72) Kossów (1954–61) Krasocin (1954–72) Kuczków (1954–59) Kurzelów (1954–72) Kuźnica Grodziska (1954–69) Lelów (1954–72) Ludynia (1954–68) Łachów (1954–61) Łapczyna Wola (1954–59) Mieczyn (1954–72) Międzylesie (1954–59) Moskorzew (1954–72) Nakło (1954–72) Nieznanowice (1954–59) Oblasy (1970–72) Oleszno (1954–72) Podlesie (1954–72) Psary (1954–68) Radków (1954–72) Rogienice (1954–61) Rokitno (1954–72) Secemin (1954–72) Sokolniki (1954 →) Starzyny (1954–72) Szczekociny (1961–72) Ślęzany (1954–59) Włoszczowa (1961–72) Żelisławice (1954–61)