Katalizatory Grubbsa

Katalizator Grubbsa I generacji

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C43H72Cl2P2Ru
Masa molowa	822,96 g/mol
Wygląd	fioletowe kryształy
Identyfikacja
Numer CAS	172222-30-9
PubChem	86306055
Właściwości Temperatura topnienia 153 °C (rozkład[1])
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanego źródła[1] Drażniący (Xi) Zwroty R R36/37/38 Zwroty S S26, S36
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Katalizator Grubbsa II generacji

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C46H65Cl2N2PRu
Masa molowa	848,97 g/mol
Wygląd	czerwone kryształki
Identyfikacja
Numer CAS	246047-72-3
PubChem	11147261
Właściwości Temperatura topnienia 143,5–148,5 °C[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2010-08-30] Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według europejskich kryteriów[2].
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Katalizatory Grubbsa – dwa związki metaloorganiczne, które zostały po raz pierwszy otrzymane przez Roberta H. Grubbsa. Związki te są bardzo skutecznymi katalizatorami reakcji metatezy olefin. Ich zaletą w stosunku do innych katalizatorów metatezy jest „odporność” na występowanie wielu grup funkcyjnych przyłączonych do szkieletu alkenowego oraz zdolność do aktywności katalitycznej w wielu rozpuszczalnikach.

Katalizator Grubbsa I generacji jest aktywny w reakcjach tzw. metatezy krzyżowej (ang. cross-metathesis), metatezy z otwarciem pierścienia i metatezy z zamknięciem pierścienia (patrz hasło: metateza). Otrzymuje się go w wyniku stosunkowo prostej, jednoetapowej reakcji dichlorotris(trifenylofosfina)rutenu(II) [RuCl₂(PPh₃)₃] z fenylodiazometanem i tricykloheksylofosfiną. Katalizator Grubbsa jest stosunkowo odporny na kontakt z tlenem i wilgocią, dzięki czemu jest łatwy w użyciu. Nazwa systematyczna: benzylidenodichlorobis(tricykloheksylofosfina)ruten(II).

Katalizator Grubbsa II generacji ma podobne zastosowania, lecz jest wielokrotnie bardziej aktywny. Związek ten jest również odporny na kontakt z tlenem i wilgocią. Otrzymuje się go w reakcji katalizatora I generacji z alkoksylową pochodną 1,3-dimezytylo-4,5-dihydroimidazol-2-ylidenu.

Ciekawym zastosowaniem katalizatora Grubbsa jest przemysł lotniczy. Katalizator ten jest stosowany do otrzymywania poliolefiny, w reakcji polimeryzacji przez metatezę z otwarciem pierścienia cyklopentenu, która jest stosowana jako powłoki zabezpieczające powierzchnie natarcia skrzydeł samolotowych przed uszkodzeniami na skutek kawitacji.

5 października 2005, Robert H. Grubbs, Richard R. Schrock i Yves Chauvin otrzymali nagrodę Nobla w dziedzinie chemii, za badania na reakcją metatezy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Schwab, P.; Grubbs, R. H.; Ziller, J. W. Journal of the American Chemical Society, 1996, 118, 100-110.
• Louie, J.; Grubbs, R. H. Organometallics, 2002, 21, 2153-2164.
• Scholl, M.; Ding, S.; Lee, C. W.; Grubbs, R. H. Organic Letters, 1999, 1, 953-956.
• Trnka, T. M.; Grubbs, R. H. Accounts of Chemical Research, 2001, 34, 18-29.
• Bonser, K. http://science.howstuffworks.com/self-healing-spacecraft1.htm
• Grubbs, R.H. Handbook of Metathesis; Wiley-VCH, Germany, 2003.
• Grubbs, R.H.; Trnka, T.M.: Ruthenium-Catalyzed Olefin Metathesis in „Ruthenium in Organic Synthesis” (S.-I. Murahashi, Ed.), Wiley-VCH, Germany, 2004.