Karol I Podiebradowicz
 Nagrobek w Ząbkowicach Śl. | |
 | |
| Książę ziębicki | |
| Okres | od 24 czerwca 1498 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Książę oleśnicki | |
| Okres | od 10 listopada 1502 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Hrabia kłodzki | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | Albrecht Podiebradowicz, |
| Małżeństwo | |
| Dzieci | |
Karol I Podiebradowicz (ur. 4 maja 1476 w Kłodzku, zm. 31 maja 1536 w Ząbkowicach Śląskich), w latach 1498–1536 książę ziębicki, w latach 1498–1501 hrabia kłodzki (tytularnie do śmierci), w latach 1495–1536 książę oleśnicki. Starosta generalny Dolnego Śląska od 1517 r. oraz Górnego Śląska od 1528 r.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Karol I był piątym dzieckiem i czwartym synem Henryka I Starszego i Urszuli Brandenburskiej. 6 stycznia 1488 r. ożenił się w Głogowie z Anną, córką księcia żagańskiego Jana II Szalonego i Katarzyny, córki księcia opawskiego Wilhelma z dynastii Przemyślidów. W chwili zawarcia ślubu małżonkowie byli jeszcze dziećmi, dlatego też faktyczne zawarcie małżeństwa nastąpiło dopiero wkrótce po 14 lutego 1495 r., zapewne 3 marca 1495 r., czyli w ostatni dzień karnawału. Posag żony wynoszący 6000 dukatów został zabezpieczony na majątkach Podiebradów. Po śmierci ojca Karol rządził razem ze starszymi braćmi Albrechtem i Jerzym. Rezydował początkowo w Kłodzku. Po śmierci Jerzego Karol przeniósł się do Oleśnicy. Po śmierci Albrechta stał się posiadaczem całego ojcowskiego majątku, a w 1515 r. po śmierci bratanka Bartłomieja, syna Wiktoryna, jedynym męskim przedstawicielem dynastii Podiebradów.
Na początku XVI w. doszło do spadku znaczenia jego rodu. 3 maja 1500 r. Ulrichowi von Hardeckowi za 60 000 talarów zostało sprzedane hrabstwo kłodzkie, w 1509 r. książę opolski Jan II Dobry został panem Ziębic, a w 1517 r. Wołowa. Karol sprzedał również Ścinawę Janowi Thurzonowi, młodszemu bratu biskupa wrocławskiego.
Równocześnie Karol był ostatnim Podiebradem, którego znaczenie wychodziło poza Śląsk. W 1515 r. król Władysław Jagiellończyk mianował Karola swoim doradcą, a jego syn nominacje tę odnowił. Dalsza kariera wyglądała następująco: w 1519 r. został zwierzchnim wójtem Górnych Łużyc, w 1523 r. namiestnikiem Królestwa Czeskiego, w 1517 r. starostą generalnym Dolnego Śląska i dożywotnim starostą księstwa głogowskiego ze wszystkimi dochodami i korzyściami, a w 1528 r. został mianowany przez Ferdynanda I starostą Dolnego i Górnego Śląska. W 1532 r. potwierdzono mu dożywotnio wszystkie urzędy. Odzyskał księstwo ziębickie z Ząbkowicami, gdzie w latach 1524–1532 rozpoczął budowę zamku, której jednak nie ukończył z braku pieniędzy.
W 1522 r. nawiązał kontakt z Marcinem Lutrem, ale do śmierci pozostał katolikiem. Karol został pochowany w kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich. W 1541 r. spoczęła tam również jego żona. Dzieci ufundowały im grobowiec wykonany przez Ulryka z Żagania, który stał pierwotnie w prezbiterium świątyni, a od 1815 do dziś w kaplicy Kauffunga[1].
Potomstwo[edytuj | edytuj kod]
Ze związku z Anną, córką księcia żagańskiego Jana II Szalonego i Katarzyny Opawskiej miał dwanaścioro dzieci:
- Henryk (1497–1497)
- Anna (1499–1504)
- Katarzyna (1500–1507)
- Małgorzata (1501–1551), ożeniona z Janem Zajíciem z Hasenburga
- Joachim (1503–1562), biskup brandenburski
- Kunegunda (Kunhuta) (1504–1532), ożeniona z Krzysztofem Černohorským z Boskovic
- Urszula (Vorsila) (1505–1539), ożeniona z Hieronimem Biebersteinem
- Henryk II (1507–1548), książę ziębicko-oleśnicki
- Jadwiga (1508–1531), ożeniona z Jerzym Hohenzollern-Ansbach
- Jan (1509–1565), książę ziębicko-oleśnicki
- Barbara (1511–1539), zakonnica w Strzelinie
- Jerzy II (1512–1553), książę ziębicko-oleśnicki.
Sarkofag[edytuj | edytuj kod]
W kaplicy Kauffunga kościoła św. Anny w Ząbkowicach znajduje się sarkofag księcia Karola I Podiebradowicza i jego żony księżnej Anny Żagańskiej, który pierwotnie stał w prezbiterium oraz epitafia Sigismunda Kaufunga von Chlum (zm. 1573) i jego syna (zm. 1634)[2], rycerzy z ziemi ząbkowickiej. Na ścianach sarkofagu według Hansa Lutscha[3] były herby:
- z przodu
- Sicilien (Królestwa Sycylii)[4]
- Koldicz (von Colditz)
- po lewej stronie:
- Mesisen (Marchii Miśnieńskiej)
- Bayern (Bawarii)
- Meiland (Księstwa Mediolanu)[5]
- Luthringen (Lotaryngii)
- Wirtemberg (Wirtembergii)
- Baden (Badenii)
- leżący nad głową:
- Karola I Podiebradowicza (ks. ziębickiego)
- z tyłu:
- Sagan (księstwa żagańskiego)
- Brandenburg (Brandenburgii)
- po prawej stronie:
- Tschestolowicz (von Czastolowicz)
- Monsterberg (księstwa ziębickiego)
- Troppen (księstwa opawskiego)
- Duringen (Turyngii)
- Sachsen (Saksonii)
- Oppeln (księstwa opolskiego)
- leżący nad głową:
- Anny Żagańskiej (księstwa żagańskiego).
Przodkowie[edytuj | edytuj kod]
| Pradziadkowie | pan Kunštátu (1403–1427) ∞ok. 1419 Anna z Vartenberka (ok. 1402–?) | pan Šternberka (ok. 1390–1433) ∞ok. 1423 Barbara z Pardubic (1408–1431) | elektor Brandenburgii (1371–1440) ∞1401 (1383–1442) | margrabia Badenii (1407–1453) ∞1421 (1407–1439) | ks. żagański (1357–1397) ∞1388 (1367–1420) | elektor Saksonii (1367–1419) ∞1396 (1372–1436) | ks. opawski (1365–1433) ∞ok. 1405 Katarzyna ziębicka (ok. 1390–1422) | pan Častolovic (ok. 1400–1434) ∞ok. 1420 Anna z Koldic (ok. 1405–ok. 1450) |
| Dziadkowie | kr. Czech (1420–1471) ∞1441 (1612-1687) | elektor Brandenburgii (1414–1486) ∞1446 (1431–1457) | ks. żagański (ok. 1385–1439) ∞1408 (1391–1463) | ks. opawski (ok. 1410–1452) ∞1442 Salomea z Častolovic (ok. 1426–1489) | ||||
| Rodzice | ks. ziębicki i oleśnicki (1448–1498) ∞1467 (1450–1508) | ks. żagański (1435–1504) ∞1462 Katarzyna Przemyślidka (1443–1505) | ||||||
| Karol I (1476–1536) ks. ziębicki i oleśnicki | ||||||||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Książę godny placu.
- ↑ Ząbkowice (Frankenstein). [dostęp 2023-11-12].
- ↑ Szukają tarcz herbowych. [dostęp 2023-11-12].
- ↑ Dziadkiem Fryderyka Bawarskiego, ojca Elżbiety bawarskiej był Fryderyk II Sycylijski
- ↑ Praprababką Karola była Elżbieta bawarska
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- S. Głogowski, Genealogia Podiebradów, Muzeum w Gliwicach, Gliwice 1997.
- A. Herzig, M. Ruchniewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej, DOBU Verlag/Oficyna Wydawnicza „Atut”, Hamburg-Wrocław 2006.
- K. Bartkiewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej w wiekach średnich, Ossolineum, Wrocław 1977.
- Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Wrocław 1998.