Karakara meksykańska
| Caracara lutosa[1] | |||
| (Ridgway, 1876) | |||
| Okres istnienia: do 1903 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | karakara meksykańska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Karakara meksykańska[3] (Caracara lutosa) – gatunek dużego ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae). Wymarły; ostatni raz widziany w 1903. Występował endemicznie na meksykańskiej wyspie Guadalupe na Pacyfiku.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Robert Ridgway. Opis ukazał się w 1. numerze Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories w 1876. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Polyborus Lutosus. Zbadał 20 osobników, w tym 4 pisklęta[4]. Obecnie (2020) akceptowana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny nazwa to Caracara lutosa[5]. Niektórzy autorzy uznawali karakarę meksykańską i czarnobrzuchą (C. plancus) za jeden gatunek[6][7].
W języku angielskim karakara meksykańska zwała się Guadalupe Caracara[5][8][9]; osadnicy nazywali te ptaki „Quelelis”[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Przybliżone wymiary według Ridgwaya (oryginalne podane w calach, przybliżenie do najbliższego 0,5 cm lub do 0,1 cm): długość skrzydła 38–41,5 cm, długość ogona: 26,5–29,5 cm, długość dzioba wzdłuż górnej krawędzi: 32–34 mm, długość skoku: 89–95 mm[4].
U dorosłego wierzch głowy, pokrywy skrzydłowe mniejsze, lotki II rzędu, pokrywy pierwszorzędowe, skrzydełko, zewnętrzna połowa lotek I rzędu i pasek na końcu ogona (szerokość 2,5–4 cm) czarnobrązowe, niekiedy całkowicie czarne. Pokrywy uszne, policzki i gardło brudnobiałe lub izabelowate. Pozostają część ciała pokrywają poprzeczne paski barwy ciemnobrązowej i białobrązowej lub izabelowatej. Najbardziej regularne są na spodzie ciała. Sterówki, poza paskiem na końcu ogona, są pokryte pasami tej samej barwy, co spód ciała; między nimi znajduje się popielaty, zygzakowaty pasek[4]. Na głowie karakar meksykańskich znajdował się czubek – brązowy, a nie czarny, jak u kontynentalnych karakar[7]. U jednego osobnika odłowionego przez Ridgwaya tęczówka była brązowa, a woskówka i nogi – „trupioblade z niebieskim nalotem”; u innego zaś woskówka miała barwę łososiową, a nogi – jasnożółtą[4].
Zasięg występowania, ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Endemit wyspy Guadalupe[8]; według Chestera A. Reeda karakary meksykańskie zamieszkiwały również i pomniejsze, okoliczne wyspy[10]. Na Guadalupe w momencie odkrycia zasiedlały całą wyspę[9]. Prawdopodobnie karakary meksykańskie zamieszkiwały obszary otwarte[8]. W ich diecie ważne były gąsienice[11]. Edward Palmer w 1875 jako pierwszy ornitolog odwiedził tę wyspę (Ridgway odniósł się do zasięgu podanego właśnie przez Palmera[4]). W odniesieniu do obrony terytoriów tych karakar, Palmer napisał o nich tak[9]:
Te ptaki są okrutne do granic możliwości, a tortury, jakie nieraz wymierzają tym bezbronnym zwierzętom, są bolesne dla świadka
Autor wspomniał, że atakowały kury i inne zwierzęta domowe. Zabijały również koźlęta, oddzielając te najsłabsze; według autora zdziczałe kozy broniły się lepiej przed atakami karakar[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Ridgway pisklęta odłowił 10 maja i 11 kwietnia[4]; Chester A. Reed wspomniał o dwóch jajach zebranych 8 czerwca. Znajdowały się w gnieździe z patyków osadzonym na dużym kaktusie[10]. Miały składać 3 jaja, nakrapianiem skorupki podobne do mewich[9]. Upierzenie piskląt było w większości izabelowate, jasne, lub białobrązowe; w okolicy barkówek znajdowała się brązowa plama (według autora – w odcieniu umbry), łącząca się z drugą na skrzydle (dokładniej – na kości promieniowej i łokciowej)[4].
Status i przyczyny wymarcia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek wymarły. Karakara meksykańska była widziana po raz ostatni w 1903[11]. Gwadelupę pokrywała niegdyś gęsta roślinność, która została mocno uszkodzona przez zjadanie i wydeptywanie przez kozy[8]. Ponadto do wymarcia przyczyniło się szczególnie tępienie tych ptaków przez osadników[8], którzy strzelali i truli te ptaki[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Caracara lutosa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Caracara lutosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Polyborini Bonaparte, 1838 (wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-01].
- ↑ a b c d e f g Robert Ridgway. Studies of the American Falconidae: Monograph of the Polybori. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 1 (6), s. 459–461, 1876.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-01]. (ang.).
- ↑ Bierregaard, R.O., Jr & Marks, J.S.: Southern Caracara (Caracara plancus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (15 maja 2016)].
- ↑ a b Carla J. Dove & Richard C. Banks. A Taxonomic Study of Crested Caracaras (Falconidae). „The Wilson Bulletin”. 111 (3), s. 330-339, 1999.
- ↑ a b c d e Guadalupe Caracara Caracara lutosa. BirdLife International. [dostęp 2016-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
- ↑ a b c d e f g Charles Bendire: Life histories of North American birds with special reference to their breeding habits and eggs. 1892, s. 315–319.
- ↑ a b Chester A. Reed: The bird book: illustrating in natural colors more than seven hundred North American birds, also several hundred photographs of their nests and eggs. 1914, s. 224.
- ↑ a b Thomas R. Howell and Tom J. Cade. The birds of Guadalupe Island in 1953. „The Condor”. 56 (5), s. 283-294, 1954.