Kamienica Pod Czarnym Orłem (Rynek 59)
 nr rej. A/2910/153 z 15.02.1962[1] | |
.JPG) Kamienica Pod Czarnym Orłem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | Rynek 59 |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy | XIV wiek |
| Zniszczono | 1945 |
| Kolejni właściciele | Hans Baumgarten (1411/14-1439), Margareth i Matthias Filtz (1439-1466), Niklas Filtz (1466-1500), Michael i Christin Böhme (1500) |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′39,81″N 17°01′52,27″E/51,111058 17,031186 | |
Kamienica Pod Czarnym Orłem – kamienica na wrocławskim Rynku, na północnej pierzei rynku, zwanej Targiem Łakoci.
Przed 1945 rokiem kamienica nosiła nazwę Pod Okiem Opatrzności Bożej (j. niem. Zum Auge Gottes).
Historia kamienicy i jej architektura[edytuj | edytuj kod]
Kamienica została wybudowana pod koniec XIII wieku, jako jedna z ostatnich kamienic w tym wieku na wrocławskim Rynku[2]. Jej relikty z tego okresu zachowały się do dnia obecnego[3]. Ściany budynku zostały wzniesione w wątku wendyjskim[4]. Szerokość fasady wynosiła siedem metrów, przez co kamienica była najmniejszą kamienicą przyrynkową. Miała jedną izbę i dwie lub trzy kondygnacje, przy czym poziom dolnej już w momencie budowania znajdował się dwa metry pod poziomem nawierzchni Rynku. Stanowiła dobudówkę do kamienicy nr 60 poprzedzoną przedprożem, skąd prowadziło frontowe wejście do dolnej kondygnacji[4]. Wejście tylne zachowało się do dzisiaj i znajduje się na wysokości piwnicy[3][5].
W połowie XIV wieku kamienica została rozbudowana: budynek otrzymał trakt tylny i w całości został podpiwniczony. Z okresu renesansowego do obecnych czasów zachowało się sklepienie zwierciadlane w sieni frontowej[3]. Około 1495 roku do tylnej części budynku dobudowano oficynę[6]. W XVII wieku fasada zyskała barokowy wygląd; kamienica miała trzy kondygnacje oddzielone od siebie gzymsem oraz szczyt z półkolistym tympanonem. Pod koniec XVIII wieku, kamienicy nadano wygląd klasycystyczny, dodając opaski okienne, podokienniki oraz głowy w medalionach znajdujących się nad oknami 1. piętra. W zwieńczeniu szczytu znajdowało się godło, a nad wejściem orzeł[4].
Przed 1945 rokiem w kamienicy znajdowała się apteka Adler-Apotheke[4], a po 1945 księgarnia Wydawnictwa importowane. W kolejnych latach była tam cukiernia, a obecnie zajmuje ją pijalnia czekolady.
Właściciele i postacie związane z kamienicą[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobnie w latach 1411/14–1439 kamienica należała do Hansa Baumgartena i jego żony Agnes. W 1439 cały majątek odziedziczyła córka Margareth i jej mąż Matthias Filtz i pozostawał w ich rękach do 1466. Po ich śmierci udziały w spadku począł wykupywać ich syn Niklas i jako samodzielny właściciel figurował do 1500 roku, kiedy to sprzedał dom małżeństwu Michaelowi i Christinie Böhme. Państwo Böhme byli wcześniejszymi właścicielami kamienicy przy Rynku 45 i kamienicy przy Rynku 49[7].
W okresie renesansu właścicielem kamienicy był O. Rutte[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Lasota, Chorowska 2010 ↓, s. 166.
- ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 334.
- ↑ a b c d Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 319.
- ↑ Wiśniewski 2002 ↓, s. 65.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 339.
- ↑ Goliński 2015 ↓, s. 345-347.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Zdzisław Wiśniewski: Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych cz.II. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2002.
- Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz2: 1421-1500). Wrocław: Chronicon, 2015.
- Małgorzata Chorowska, Czesław Lasota: O zabudowie murowanej w pierzejach Rynku i ulic. W: Jerzy (pod red.) Piekalski, Krzysztof Wachowski: Ulice średniowiecznego Wrocławia. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii: WRATISLAVIA ANTIQUA 11, 2010.