Joseph Tiefenthaler
| Data i miejsce urodzenia | 27 sierpnia 1710 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
|
Joseph Tiefenthaler (ur. 27 sierpnia 1710 w Bolzano, zm. 5 lipca 1785 w Lucknow, znany także jako Tieffenthaler lub Tieffentaller) – austriacki geograf, misjonarz i jezuita. Jest znany z działalności misyjnej w Indiach i z prac geograficznych dotyczących tego kraju. Interesował się również religioznawstwem, astronomią, językoznawstwem i naukami przyrodniczymi.
Urodził się w Bolzano, w hrabstwie Tyrolu, należącego wówczas do imperium habsburskiego. Niewiele wiadomo na temat jego rodziny, wczesnego okresu życia i edukacji, poza tym, że studiując, spędził dwa lata w Hiszpanii. 9 października 1729 roku wstąpił do zakonu jezuitów, a w 1740 roku uzyskał pozwolenie na wyjazd na misję do Indii. Działał głównie na terenie państwa Wielkiego Mogoła. Zaraz po przybyciu do Goa został mianowany rektorem kolegium jezuickiego w Agrze, która służyła misjonarzom za centrum. W 1737 roku został przeniesiony do Narwar, gdzie przebywał przez osiemnaście lat. W 1759 roku Markiz Pombal wygnał jezuitów ze wszystkich terenów kontrolowanych przez Portugalczyków i Tiefenthaler musiał przenieść się do północnych Indii. Odbył wówczas podróż wzdłuż Gangesu do Kalkuty. W 1778 roku dowiedział się o rozwiązaniu zakonu jezuitów przez papieża Klemensa XIV. Mimo to pozostał w Indiach. Zmarł w 1785 roku w Lucknow
Miał duży talent do języków, potrafił posługiwać się łaciną, włoskim, niemieckim, hiszpańskim i francuskim. Szybko nauczył się również wschodnich języków: arabskiego, perskiego, hindustani i sanskrytu. Napisał kilka prac o tematyce geograficznej, dotyczących Indii. Jedną z najważniejszych była Descriptio Indiae, która zawierała opisł dwudziestu dwóch prowincji indyjskich. Opisywała miasta, fortece oraz niektóre mniejsze miejscowości. Zawierała również ich współrzędne geograficzne, które Tiefenthaler sam obliczył. W jej skład wchodziło wiele map i planów, przedstawiających poszczególne regiony i osady. Inną ważną pracą Tiefenthalera była Cursus Gangae fluvi Indiae maximi, inde Priaga seu Elahbado Calcuttam usque ope acus magneticae exploratus atque litteris mandatus, która opisywała tereny leżące w dolinie Gangesu. Ponadto zawierała ona wiele map o wymiarach 4,572 × 4,572 metrów. Bernoulli nazwał tę publikację "zadziwiającą pracą"[1]. Kolejną ważną publikacją geograficzną był opis indyjskich dorzeczy.
Interesowały go głównie geografia, ale zajmował się także innymi dziedzinami nauki. Pasjonowały go indyjskie wierzenia i napisał o nich kilka prac, między innymi Brahmanism, krytykującą poglądy angielskiego badacza Aleksandra Dow. Zawierały one opisy i rozważania dotyczące wierzeń Hindusów i ich pochodzenia. Poświęcał również uwagę parskiemu zoroastryzmu i indyjskim muzułmanom. Nie ograniczał się do suchych opisów, poruszał także kwestie wzajemnych stosunków między wyznawcami tych religii. W orbicie jego zainteresowań leżała również astronomia. Amatorsko obserwował plamy na Słońcu. Pisał również prace dotyczące hinduskiej astronomii, astrologii i kosmologii. Część jego prac była poświęcona florze i faunie Indii. Był również autorem kilku dzieł historycznych, które pisał w różnych językach. Po łacinie powstała praca o pochodzeniu Hindusów. Po niemiecku napisał relację o ekspedycji Nadir Szacha do Indii. Biografia Wielkiego Mogoła Szacha Alama została spisana po persku, po francusku zaś opisał najazdy Afganów i podbój Delhi. Jako językoznawca napisał pracę o wariancie perskiego, używanego przez Parsów, opracował także słownik który umożliwiał tłumaczenia z sanskrytu na język Parsów.
Rękopisy swoich prac Tiefenthaler wysyłał niemieckiemu uczonemu, Christianowi Kratzensteinowi i Abrahamowi Anquetil-Duperron, który był geografem i orientalistą. Anquetil-Duperron wielokrotnie pochlebnie wyrażał się o Tiefenthalerze i wydawał jego pracę. W 1784 roku dokonał edycji części z nich i opublikował je pod tytułem Carte général du cours du Gange et du Gagra dressée par les cartes particuliéres du P. Tieffenthaler. Dwa lata później, w ten sam sposób, ukazało się Recherches hist. et géogr. sur l'Inde. Kratzenstein umożliwił wgląd do rękopisów Tiefenthalera Bernoulliemu, który poszedł w ślady Anquetila-Duperrona i również dokonał ich edycji i publikacji. Między 1785 a 1787 rokiem w Berlinie i w Gocie ukazała się trzytomowa praca pod tytułem Des Pater Joseph Tieffenthalers d. Ges. Jesu. und apost. Missionarius in Indien historisch-geographische Beschreibung von Hindustan. Została ona później przetłumaczona na francuski i rozszerzona o inne rękopisy. Wydano ją w Paryżu między 1786 a 1791 rokiem, w czterech tomach. Prawdopodobnie niepublikowane dotychczas rękopisy Tiefenthalera znajdują się w Paryżu i Kopenhadze[1].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- NewAdvent.org
- Hosten Henry, Jesuit missionaries in northern India and inscriptions on their tombs, Agra (1580-1803) Calcutta, 1907
- Noti Severin, Joseph Tieffentaller, S.J., a forgotten geographer of India, Nirnaya-sagar Press, Bombay, 1906
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b NewAdvent.org