Jorma Sarvanto
| 17 zwycięstw | |
 | |
| Everstiluutnantti | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1937–1960 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    | |
Jorma Sarvanto (ur. 22 sierpnia 1912 w Turku, zm. 16 października 1963 w Inkeroinen) – fiński as myśliwski okresu wojny zimowej (1939-40) i wojny kontynuacyjnej (1941-44), słynny z zestrzelenia podczas jednego lotu bojowego, 6 stycznia 1940 roku, sześciu radzieckich bombowców.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jorma Sarvanto urodził się w szwedzkiej rodzinie zamieszkałej w Turku, noszącej nazwisko Gustafsson. Fińsko brzmiące nazwisko Sarvanto przyjął dopiero później. Po ukończeniu szkoły w 1933 roku został powołany do służby wojskowej w piechocie. Naukę pilotażu rozpoczął rok później, zakończył w 1937 roku[1]. Po krótkim okresie służby w lotnictwie bombowym trafił do 24 dywizjonu (Lentolaivue 24, LeLv 24), do 4. eskadry, latającej na samolotach myśliwskich Fokker D.XXI. Od kolegów otrzymał przezwisko "Zamba"[2]. Po wybuchu wojny zimowej (30 listopada 1939 roku) otrzymała ona zadanie obrony linii komunikacyjnych i obiektów wojskowych przed nalotami radzieckich bombowców[1].
23 grudnia 1939 roku porucznik Sarvanto odniósł swoje pierwsze i drugie zwycięstwa powietrzne, zestrzeliwując dwa bombowce SB-2[3]. Na początku 1940 roku, por. Sarvanto stacjonował wraz ze swoim dywizjonem myśliwskim na lotnisku w Utti. Stacjonowały tam 4 fińskie samoloty Fokker D.XXI, należące do 4. eskadry 24 dywizjonu myśliwskiego. Miały one chronić pobliskie miasta Jyväskylä i Kuopio przed nalotami radzieckich bombowców. O godz. 10:52, 6 stycznia 1940 roku, w Kuopio zabrzmiał dźwięk alarmu przeciwlotniczego. Spowite we mgle miasto było pozbawione osłony artylerii przeciwlotniczej, ale nalot radzieckich samolotów nie wyrządził żadnych szkód. Chwilę potem obserwatorzy zameldowali, że w kierunku miasta zbliża się formacja sześciu (w rzeczywistości było ich siedem) kolejnych bombowców DB-3[a]. Początkowo przeleciały nad miastem, jednak nie przeprowadziły bombadowania, ponieważ ziemia była ukryta we mgle. Niestety, chwilę później wiatr przegnał zwiewną osłonę i radzieckie samoloty wróciły nad Kuopio. Zbombardowały miasto, w którym nie było żadnych oddziałów lub instalacji wojskowych, niszcząc kilkadziesiąt domów i skierowały się na południe, w stronę własnej bazy. O godz. 11:50 nadszedł rozkaz startu dla por. Sarvanto i jego skrzydłowego. Mieli przechwycić wycofujące się bombowce. Sarvanto w kilka minut po starcie zauważył wrogą formację – 7 maszyn błyszczących w promieniach słońca. Myśliwiec zbliżył się od tyłu do swej ofiary. Sarvanto otworzył z bliska ogień z karabinów maszynowych, wrogi bombowiec poszedł w dół, ciągnąc za sobą smugę czarnego dymu. W ciągu kolejnych minut por. Sarvanto zestrzelił jeszcze pięciu napastników, siódmego zestrzelił jego skrzydłowy. W ciągu zaledwie czterech minut, Sarvanto zestrzelił sześć radzieckich bombowców[4].
Z 24 członków ich załóg zginęło 22, dwóch dostało się do niewoli fińskiej[5]. Po wylądowaniu w Fokkerze naliczono 23 przestrzeliny od ognia strzelców pokładowych. Walka ta stała się, dzięki relacjom zagranicznych korespondentów, znana w całej ogarniętej wojną Europie[6].
Ogółem podczas wojny zimowej Jorma Sarvanto zgłosił 13 (12 i 5/6[5]) zestrzeleń samolotów przeciwnika, co stawiało go na pierwszym miejscu wśród fińskich pilotów myśliwskich[7]. Brał również udział w atakach szturmowych na cele naziemne. Wkrótce potem napisał książkę o swych przeżyciach wojennych (Havittajalentajana Karjalan taivaalla – Pilot myśliwski nad Karelią)[1]. W połowie 1940 roku jego eskadra została przezbrojona w samoloty Brewster F2A Buffalo. Na nich wziął udział w działaniach tzw. wojny kontynuacyjnej, początkowo jako zastępca dowódcy[8], później dowódca eskadry[9], zestrzeliwując kolejne cztery samoloty radzieckie. Ostatnie ze swych 17[10] (16 5/6) zwycięstw odniósł 9 maja 1943 roku[1]. Wkrótce potem rozpoczął studia na Akademii Wojskowej, po których otrzymał stanowisko dowódcy rezerwowego dywizjonu uzupełnień (Täydennyslentolaivue 35, TLeLv 35). Po zakończeniu wojny był między innymi komendantem szkoły lotniczej w Kauhava i attaché wojskowym w Londynie. Ze służby odszedł w 1960 roku[11].
Był odznaczony między innymi fińskimi Orderem Krzyża Wolności, Orderem Białej Róży i niemieckim Orderem Zasługi Orła Niemieckiego[11].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W rzeczywistości na początku było ich osiem, ale jeszcze przed nalotem por. Per-Erik Sovelius, będąc na patrolu, zestrzelił jeden z bombowców oraz zameldował pozycję pozostałych maszyn do lotniska w Utti.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Ossi Juntunen: Jorma Sarvanto – czołowy as "Wojny Zimowej". [dostęp 2011-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-05)].
- ↑ Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Finnish Aces of World War 2. s. 9.
- ↑ Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Leitolaivue 24. s. 16.
- ↑ Encyklopedia II wojny światowej nr 4..., s. 7.
- ↑ a b Mirosław Wawrzyński. W cztery minuty sześć bombowców!. „Militaria XX wieku”. 4 (7)/2005. ISSN 1732-4491.
- ↑ Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Leitolaivue 24. s. 20.
- ↑ Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Finnish Aces of World War 2. s. 15.
- ↑ Kari Stenman, Andrew Thomas: Brewster F2A Buffalo Aces of World War 2. s. 13.
- ↑ Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Leitolaivue 24. s. 65.
- ↑ Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Finnish Aces of World War 2. s. 84.
- ↑ a b Kari Stenman. Jorma Sarvanto, talvisodan ässä. „Suomen ilmailuhistoriallinen lehti”. 2/1996. ISSN 1237-2315.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Finnish Aces of World War 2. Botley, Oxford: 1998. ISBN 1-85532-783-X.
- Kari Stenman, Kalevi Keskinen: Leitolaivue 24. Botley, Oxford: 2001. ISBN 1-84176-262-8.
- Kari Stenman, Andrew Thomas: Brewster F2A Buffalo Aces of World War 2. Botley, Oxford: 2010. ISBN 978-1-84908-249-5.
- Encyklopedia II wojny światowej nr 4: Bitwa o Anglię – osamotniona wyspa V 1940 – V 1941. Operacja „Lew Morski” – Walki pod niebem Anglii. Oxford Educational sp. z o.o.. ISBN 83-7425-269-3.