Jerzy Stankiewicz
 | Ten artykuł od 2023-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | obustronne zapalenie płuc |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | architekt, konserwator zabytków, historyk architektury |
| Miejsce zamieszkania | Gdańsk-Oliwa |
| Narodowość | polska |
| Tytuł naukowy | profesor nadzwyczajny |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej |
| Rodzice | Jerzy Emanuel Wiktor Stankiewicz |
| Odznaczenia | |
    | |
Jerzy Józef Stankiewicz (ur. 11 listopada 1923 w Wilnie, zm. 20 czerwca 1994 w Gdańsku) – polski architekt, konserwator zabytków, historyk architektury, profesor Politechniki Gdańskiej
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Jerzego Emanuela Wiktora, inżyniera mechanika oraz Ireny z Zaleskich, nauczycielki historii i pedagogiki.
W 1938 musiał przerwać naukę w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie z powodu choroby Heinego-Medina (trwały niedowład nogi i ręki). Zdał maturę na tajnych kompletach wileńskiego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza i ponownie w 1945 w liceum ogólnokształcącym w Bydgoszczy. W czasie niemieckiej okupacji Wilna pomagał matce w akcji tajnego nauczania[1].
Od września 1945 mieszkał w Gdańsku-Oliwie i studiował na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. We wrześniu 1950 został kierownikiem zespołu w Pracowni Rekonstrukcji Architektury Zabytkowej Centralnego Biura Projektów i Studiów Budownictwa Osiedlowego w Gdańsku. Na tym stanowisku kierował pracami nad projektem rekonstrukcji wnętrz Domu Uphagena. W grudniu 1950 obronił pracę magisterską pt. Wczesnośredniowieczne koncepcje kościoła cysterskiego w Oliwie. Od września 1951 pracował jako asystent w Katedrze Historii Architektury (w 1953 awansował na adiunkta, w 1957 – na starszego adiunkta)[1].
Nie mógł podjąć pracy w Katedrze Architektury z powodu negatywnej oceny politycznej zarysu dziejów Gdańska opublikowanego w 1949 r. w piśmie Politechniki "Jednodniówka". W latach 1953–1958 pracował z zespołem nad tworzeniem dokumentacji kamienic, murów obronnych Głównego Miasta, zabudowy Wyspy Spichrzów w Gdańsku oraz Starego Miasta w Elblągu. Dokonywał także inwentaryzacji zabytków Pomorza od Elbląga (1956) po Lębork i powiat człuchowski (1967) na potrzeby Katalogu zabytków sztuki w Polsce. Współpracował w tym zakresie z Franciszkiem Mamuszką, Januszem Ciemnołońskim i Ryszardem Massalskim.
W roku akademickim 1956/1957 prowadził wykłady z historii architektury polskiej na kursie magisterskim Politechniki Szczecińskiej. 20 maja 1961 obronił pracę doktorską pt. Średniowieczne fortyfikacje Głównego Miasta w Gdańsku, której promotorem był Marian Osiński. 12 listopada 1963 r. habilitował się na podstawie pracy Kartuzja Gdańska. Dzieje rozwoju układu przestrzennego Kartuz oraz kartuskiego zespołu klasztornego. W 1964 otrzymał stopień docenta, a 3 lutego 1977 – profesora nadzwyczajnego[1]. Prowadził ćwiczenia i wykłady z przedmiotów: historia architektury, ochrona i konserwacja zabytków, rysunek architektoniczny. W latach 1965–1969 był prodziekanem Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej ds. naukowych, od 1 października 1968 kierownikiem Katedry Historii Architektury Polskiej (nazwy po przekształceniach: Zakład Historii Architektury, Katedra Historii i Teorii Architektury). a od 1971 do 1975 – zastępcą dyrektora ds. naukowo-badawczych Instytutu Architektury i Urbanistyki. W latach 1965–1975 redagował "Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej – Seria Architektura". W latach 1975–1982 wykładał także na Politechnice Łódzkiej[2].
Należał do Komitetu Urbanistyki i Architektury Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenia Architektów Polskich (1954–1956 sekretarz oddziału, 1956–1958 wiceprezes), Związku Nauczycielstwa Polskiego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, Towarzystwa Przyjaciół Sopotu[3]. Od 1972 był przewodniczącym Rady Muzealnej Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach. Zasiadał w Radzie Naukowej Muzeum Historii Miasta Gdańska oraz Państwowego Przedsiębiorstwa Pracownie Konserwacji Zabytków (PP PKZ) w Warszawie. W 1973 został członkiem Polskiego Komitetu Narodowego International Council of Monuments and Sites (ICOMOS) oraz Rady Dóbr Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1984–1987 był wiceprezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków (w 1993 został jego członkiem honorowym, a w 2000 – patronem oddziału gdańskiego[4]). W 1984 doprowadził do podpisania umowy o współpracy między Politechniką Gdańską a uniwersytetem technicznym w Kaiserslautern. Współpracował z Polskim Słownikiem Biograficznym.
Nie udało mu się ukończyć opracowywanej z Bohdanem Szermerem monografii Gdańsk. Jego dzieje i architektura. Zmarł na obustronne zapalenie płuc w szpitalu w Gdańsku-Zaspie. Został pochowany na cmentarzu Oliwskim w Gdańsku (kwatera 13-7-6)[5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Jest patronem Zespołu Szkół Budowlano – Architektonicznych w Gdańsku oraz tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów o numerze bocznym 1021[6]. Od 2000 funkcjonuje nagroda imienia prof. Jerzego Stankiewicza przyznawana przez kapitułę reprezentującą gdańskie oddziały Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Sekcji Konserwatorów Dzieł Sztuki przy Związku Polskich Artystów Plastyków[7] za osiągnięcia w dziedzinach historii architektury, urbanistyki, sztuki lub konserwacji na Pomorzu Wschodnim.
Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)
- Złoty Krzyż Zasługi (1970)[1]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978)[1]
- Medal "Za zasługi dla Gdańska" (1965)[1]
- Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”[1]
- Złota Odznaka SARP (1988)
- Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego (1964)[1]
- nagroda Wydziału IV Nauk Technicznych PAN (1970)[1]
- Nagroda Miasta Gdańska (1973)[1]
- nagroda Wojewody Gdańskiego (1974)[1]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1985)[8]
- nagroda Prezydenta Miasta Gdańska (1986)[1].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Strakowscy – fortyfikatorzy, architekci i budowniczowie gdańscy (Gdańsk 1955)
- Oliwa. Dzieje i zabytki (Gdańsk 1959, współpraca – Franciszek Mamuszka)
- Gdańsk. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny oraz powstanie zespołu Gdańsk-Sopot-Gdynia z Bohdanem Szermerem (Warszawa 1958)
- Hasło Gdańsk w Słowniku starożytności słowiańskich (Wrocław 1964)
- Ze studiów nad fortyfikacjami pruskimi na ziemiach polskich (Studia i Materiały do Historii Wojskowości T. 12: 1966 cz. 1)
- Rozwój urbanistyczny i architektoniczny Gdańska z Ryszardem Massalskim w: Gdańsk. Jego dzieje i architektura (Warszawa 1969)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Krzysztof Biskup, Jerzy Stankiewicz, „Wiadomości Konserwatorskie” (19), 1994, s. 16-17.
- ↑ Piwek Aleksander: Jerzy Józef Stankiewicz. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-02-16].
- ↑ prof. dr hab. inż. arch. Jerzy Stankiewicz. inmemoriam.architektsarp.pl. [dostęp 2019-02-16].
- ↑ Jerzy Józef Stankiewicz. arch.pg.edu.pl. [dostęp 2019-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-17)].
- ↑ Jerzy Stankiewicz. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-02-16].
- ↑ Jerzy Stankiewicz. [dostęp 2019-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-17)]. (pol.).
- ↑ NAGRODA IM. PROF. JERZEGO STANKIEWICZA. gedanopedia.pl. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ Nagrody Ministra Kultury i Sztuki w 1985 roku, „Wiadomości Konserwatorskie” (1), 1985, s. 1.