Jean Domat

Jean Domat (lub Jean Daumat) (ur. 30 listopada 1625, zm. 14 marca 1696) – francuski prawnik i zwolennik monarchii absolutnej. David A. Combe określił go mianem najświetniejszego umysłu prawniczego XVII wieku (the greatest legal mind of the 17th century).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Domat urodził się w roku 1625 w Clermont-Ferrand (Owernia). Wśród jego przyjaciół byli janseniści z Port-Royal, z którymi sympatyzował. Jego przyjacielem był m.in. Blaise Pascal. Po śmierci Pascala jego dokumenty i pisma powierzono właśnie Domatowi.

W roku 1689, Domat opublikował monumentalne dzieło: Les lois civiles dans leurr ordre naturel ("Prawa cywilne w porządku naturalnym"), w którym odniósł istniejące przepisy prawne do praw naturalnych. Wiele zyskało przez to prawo rzymskie, ponieważ Domat, jako sprzeczne z prawem naturalnym, postulował zniesienie wszelkich doktryn, reguł i zwyczajów podsycających konflikty międzyludzkie, szkodliwych czy po prostu nieistotnych dla funkcjonowaniu społeczeństwa. W prawie francuskim i europejskim był to prawdziwa rewolucja. Na nieludzkość i absurd przepisów narzekał w XVI wieku m.in. Michel de Montaigne.

Ludwik XIV nagrodził Domata za tę pracę pensją w wysokości 2000 liwrów. Nie przeszkadzały monarsze jansenistyczne sympatie jurysty. Domat podjął się wyjaśnić potrzebę nowej idei jaką była monarchia absolutna w szerszym kontekście struktury społecznej, prawa boskiego i naturalnego.

Domat był szczerym wierzącym i uważał się za "naukowca zajmującego się prawem". Przy tym uważał, że historia ludzka ukazywała jakąś niezmienną ideę równości ludzi, lecz równość ta powinna być ujęta w ramy etyki chrześcijańskiej i na bazie tej etyki powinno być stanowione prawo. Jak mawiał Domat, "Człowiek jest stworzony przez Boga i dla Boga" (L’homme est fait par Dieu et pour Dieu).

Czwarty tom Lois Civiles, zatytułowany "Prawo Publiczne" (Le Droit public) opublikowano w 1697, rok po śmierci autora. Le Droit public dotyczy genezy porządku społecznego i rządu, a także obowiązków i praw królów. Podkreślone zostało w niej znaczenie takich zagadnień jak "prywatna autonomia" (jednostki) Le Droit naturel ("porządek naturalny"). Napoleon Bonaparte oparł swój słynny "Kodeks" na dziele Domata.

Zasługą Domata jest oczyszczenie prawa rzymskiego z mnóstwa przepisów nijak mających się do praktyki codziennej, bądź niewychowawczych.

Domat opublikował też po łacinie ekstrakt z praw Justyniana Wielkiego pt: Legum delectus (Paryż, 1700). Do roku 1777 wznawiano jego dzieła drukiem 25 razy. Dokonano też wielu tłumaczeń. Na język angielski przekładali je zarówno Brytyjczycy jak i Amerykanie. Domat zmarł w Paryżu 14 marca 1696 roku.

Dzieła – pierwsze wydania[edytuj | edytuj kod]

Les Lois civiles dans leur ordre naturel (właściwie: Le droit public, suite des lois civiles dans leur ordre naturel) vol I-III Paris, Jean Baptiste Coignard, 1689.
Les Lois civiles dans leur ordre naturel, vol IV – le droit public et Legum delectus, Paris, 1697
Legum Delectus, Paris, 1701

Dzieła – kolejne wydania[edytuj | edytuj kod]

Les Lois civiles dans leur ordre naturel, Paris, Jean Baptiste Coignard, 1700, 6 vol.
Legum Delectus, Amsterdam, 1701
Les Lois civiles dans leur ordre naturel; le Droit public, et Legum delectus, Paris, 1713
Les Lois civiles dans leur ordre naturel; le droit public et Legum delectus, Paris, 1723
Les loix civiles dans leur ordre naturel; le droit public, et Legum delectus, Paris, Saugrin, 1756
Les Lois civiles dans leur ordre naturel; le Droit public, et Legum delectus, z opracowaniem M. de Bouchevreta, Paris, 1777