Janusz Staszewski
| Pełne imię i nazwisko | Janusz Wiktor Staszewski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 26 kwietnia 1903 |
| Data i miejsce śmierci | 28 września 1939 |
| Zawód, zajęcie | historyk, archiwista |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
 | |
Janusz Wiktor Staszewski (ur. 26 kwietnia 1903 we Włocławku, zm. 28 września 1939 w Wilnie) – historyk, archiwista, autor prac z historii wojskowości.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Uczył się w szkole powszechnej w Turku, następnie ukończył Gimnazjum im. Adama Asnyka w Kaliszu. Jako ochotnik brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
W latach 1924–1928 studiował historię na Uniwersytecie Poznańskim. W 1934 uzyskał stopień doktora na podstawie pracy: Walki kawaleryjskie pod Mirem i Romanowem w 1812 r. (druk: „Przegląd Historyczno-Wojskowy” tom 7)[1].
W latach 1928–1939 pracował w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Należał do bliskich współpracowników prof. Zygmunta Wojciechowskiego, w latach 30. XX w. był wykładowcą tajnych Powszechnych Wykładów Uniwersyteckich w Prusach Wschodnich, Wielkopolsce, Pomorzu, Śląsku; jego działalność odczytowa związana była prawdopodobnie z pracą wywiadowczą[2].
Zainteresowania historyczne Staszewskiego obejmowały historię wojskowości XIX wieku, dzieje Wielkopolski wschodniej (Kaliskie), biografistykę, edycję źródeł[3]. Przygotował rozprawę habilitacyjną na temat działań wojskowych na Pomorzu w okresie napoleońskim (wydaną pośmiertnie w 1958 pt. Wojsko Polskie na Pomorzu w roku 1807). Należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwa Miłośników Historii Poznania.
W 1939 jako oficer rezerwy – został zmobilizowany, ciężko ranny podczas nalotu w Brześciu nad Bugiem, zmarł w szpitalu w Wilnie prawdopodobnie 28 września 1939[4].
Najważniejsze prace[edytuj | edytuj kod]
- Kaliski wysiłek zbrojny 1806–1813. Kalisz, 1931; publikacja dostępna w wersji zdigitalizowanej http://www.wbc.poznan.pl/Content/108968/index.djvu
- Źródła wojskowe do dziejów Pomorza w czasach Księstwa Warszawskiego; część 1: Zajęcie Pomorza 1806/7 r. Toruń, 1933 (Seria: Fontes – Towarzystwo Naukowe w Toruniu; 26);
- Przeszłość wojenna Śląska. Katowice, Warszawa, 1938;
- artykuły w czasopismach, m.in.: „Roczniki Historyczne”, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, „Rocznik Gdański”, „Kurier Poznański”.
opracowania biograficzne:
- Generał Michał Mycielski i udział rodziny Mycielskich w powstaniu listopadowym. Poznań, 1930 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX);
- Generał Dominik Dziewanowski. Poznań, 1933 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX);
- Generał Józef Załuski. Poznań, 1934 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX);
- Generał Edmund Taczanowski. Poznań, 1936 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX), publikacja dostępna w wersji zdigitalizowanej: Janusz Staszewski, Generał Edmund Taczanowski, Poznań, 1936 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX);
- Generał Józef Biernacki. Poznań, 1936 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX);
pośmiertnie wydano:
- Wojsko Polskie na Pomorzu w roku 1807. Gdańsk, 1958. (Seria: Biblioteka Gdańska; nr 6) – książka zawiera: życiorys Janusza Staszewskiego pióra prof. Stanisława Herbsta oraz bibliografię prac Janusza Staszewskiego.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Był synem Franciszka i Zofii z Orłowskich. Ożenił się z Magdaleną z Przanowskich (1904–1978), córką Jana Przanowskiego (1873–1941). Magdalena Staszewska w czasie II wojny światowej związana była z podziemną organizacją „Ojczyzna”. Współpracowała z prof. Zygmuntem Wojciechowskim przy tworzeniu w Warszawie Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Po wojnie (w latach 1945–1967) pracowała w Instytucie Zachodnim w Poznaniu jako zastępca kierownika Działu Wydawniczego oraz w redakcji Przeglądu Zachodniego.
Staszewscy mieli syna – Wojciecha (1930–1996), dziennikarza.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 marca 1939)[5]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ zob. Katalog Biblioteki Narodowej.
- ↑ Marek Rezler, Polski słownik biograficzny tom 42, s. 525.
- ↑ Wykaz prac Janusza Staszewskiego w katalogu Biblioteki Narodowej.
- ↑ Prof. Kazimierz Tymieniecki pisał: Ranny ciężko w nogę i pachwinę pod Brześciem nad Bugiem, umarł w parę dni później w szpitalu w Wilnie z dala od żony (Magdaleny z Przanowskich) i synka Wojciecha, którym w spuściźnie pozostawił pamięć dobrego człowieka (Roczniki Historyczne 1946).
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 71, poz. 152 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Polski słownik biograficzny tom 42, s. 524–526 (autor biogramu Marek Rezler).
- Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa 1981.
- T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla. Warszawa 1963.
- J. Staszewski, Wojsko Polskie na Pomorzu w roku 1807. Gdańsk, 1958 – zawiera życiorys i bibliografię prac Janusza Staszewskiego.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych. baza.archiwa.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. – informacja o zespole archiwalnym Janusz Staszewski w Archiwum Polskiej Akademii Nauk Oddział w Poznaniu
- Biogram Janusza Wiktora Staszewskiego w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym
- Publikacje Janusza Staszewskiego w bibliotece Polona