Janusz Głuchowski
 Gen. Janusz Głuchowski (1938) | |
 generał dywizji | |
| Data i miejsce urodzenia | 6 sierpnia 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 11 czerwca 1964 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich |
| Stanowiska | dowódca szwadronu |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
                 | |
.png){kind=small}
Janusz Julian Głuchowski, ps. „Janusz” (ur. 6 sierpnia 1888 w Bukowej, zm. 11 czerwca 1964 w Londynie) – generał dywizji Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 6 sierpnia 1888 w Bukowej, w rodzinie Mariana i Marii z Ziółkowskich. Uczęszczał do gimnazjum w Częstochowie. Był członkiem tajnej organizacji „Promieniści” i wziął udział w strajku szkolnym. W 1905 roku wstąpił do Organizacji Bojowej PPS. Został ranny w czasie akcji na urząd gminy w okolicach Częstochowy. W domu na ręcznej drukarni kopiował „Robotnika”. Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Belgii i rozpoczął studia na Politechnice w Leodium. W 1909 roku założył oddział Związku Walki Czynnej i z czasem został zastępcą dowódcy Związku Strzeleckiego na Belgię. W 1912 roku ukończył oficerską szkołę Związku Strzeleckiego w Stróży pod Krakowem, uzyskując stopień oficera Związku i znak oficerski „Parasol”[1].
W 1914 roku był komendantem plutonu w szkole letniej w Oleandrach[2] i zastępcą Władysława Prażmowskiego ps. „Belina” w patrolu, który w nocy z 2 na 3 sierpnia, jako pierwszy przekroczył granicę zaboru austriackiego z zaborem rosyjskim w Kocmyrzowie i 4 sierpnia wieczorem powrócił do Krakowa, a 6 sierpnia wyruszył wraz z 1 Kompanią Kadrową do Miechowa.
W październiku 1914 roku mianowany porucznikiem, a w listopadzie 1916 roku rotmistrzem[2]. Następnie do 1917 roku służył w 1 pułku ułanów Legionów Polskich; dowodził kolejno szwadronem, dywizjonem, a wreszcie był ostatnim dowódcą pułku. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był komendantem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Jednocześnie wykładał na tym kursie taktykę[3]. Po kryzysie przysięgowym w 1917 roku był internowany w Beniaminowie, a następnie w Oficerskim Obozie Jeńców w Werl. 2 kwietnia 1918 podpisał deklarację o wstąpieniu do Wojska Polskiego, która została wysłana do Rady Regencyjnej w Warszawie za pośrednictwem niemieckiej komendy obozu w Werl[4].
Po uwolnieniu w październiku 1918 roku, w pierwszych dniach listopada, utworzył w Lublinie i Kraśniku, 3 pułk ułanów, następnie przemianowany na 7 pułk ułanów lubelskich, którym jako major, dowodził w zwycięskich bitwach pod Słonimem, Lipniszkami, Berdówką, Chochłem, Gródkiem, Wilją, Wiazyniem, Kamieniem, nad Dźwiną oraz pod Dereguszczem. 29 maja 1920 roku został zatwierdzony w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 roku w korpusie oficerów kawalerii[5]. Stanowisko dowódcy pułku piastował do lipca 1920[6], a następnie objął dowództwo I Brygady Jazdy z którą odniósł sukcesy w Małopolsce Wschodniej i na Wołyniu, wśród nich w bitwie pod Zasławiem.
Po zakończeniu wojny dowodził I Brygadą Kawalerii. W międzyczasie, od 1 grudnia 1924 do 20 sierpnia 1925 roku, był słuchaczem II Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. W październiku 1925 roku powierzono mu dowództwo 4 Dywizji Kawalerii. Później został zatwierdzony na tym stanowisku i 16 marca 1927 roku awansowany do stopnia generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 roku i 5. lokatą w korpusie generałów. 4 czerwca 1930 roku został mianowany komendantem Centrum Wyższych Studiów Wojskowych[7]. 16 marca 1933, po śmierci generała brygady Stanisława Tessaro, został wyznaczony na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[8]. 5 października 1935 roku Prezydent RP mianował go I wiceministrem spraw wojskowych[9]. Był członkiem władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich[10].
We wrześniu 1939 roku wydał, m.in. rozkaz utworzenia Dowództwa Obrony Warszawy z gen. Walerianem Czumą jako dowódcą oraz rozkaz ewakuacji nad granicę rumuńską wszystkich lotników niebędących w pierwszej linii. Internowany w Rumunii w obozie w Băile Herculane[11].
Po wydostaniu się z obozu internowanych w Rumunii przedostał się na Środkowy Wschód, skąd w styczniu 1941 roku został powołany do Londynu, gdzie 21 marca 1941 został generałem do zleceń Naczelnego Wodza. W październiku 1941 roku objął dowództwo Brygady Szkolnej w Szkocji. 23 września 1943 roku został mianowany dowódcą Jednostek Wojska w Wielkiej Brytanii. Na tym stanowisku awansował 1 czerwca 1945 roku do stopnia generała dywizji.
Ostre stanowisko gen. Głuchowskiego względem Rosji oraz w sprawie równych uprawnień dla znajdujących się na terenie Niemiec byłych jeńców wojennych z kampanii wrześniowej i AK, spowodowało, że we wrześniu 1945 został przeniesiony do Londynu w dyspozycję MON.
Na wychodźstwie był jednym z twórców, a z czasem aż do śmierci, prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie. Był też do ostatnich chwil życia prezesem Koła Generałów, prezesem Koła 1 pułku ułanów Legionów Polskich Beliny, Koła 7 pułku ułanów lubelskich, prezesem honorowym Koła 14 pułku ułanów jazłowieckich oraz od 1951 Inspektorem Wyszkolenia Brygadowego Koła Młodych „Pogoń”.
Zmarł 11 czerwca 1964 w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu Brompton w Londynie[12].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)[13][14]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (2 sierpnia 1931)[15]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[16][17][13]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)[13]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 16 marca 1928[18], 10 czerwca 1939[19])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Znak oficerski „Parasol”
- Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”[20]
- Wielki Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)[13]
- Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[13]
- Order Krzyża Orła II klasy (Estonia, 1935)[21][22]
- Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)[13]
- Krzyż Komandorski Orderu Łaźni (Wielka Brytania)
- Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja)[13]
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)[23]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Leżeński i Kukawski 1991 ↓, s. 20 wg autorów oficerską szkołę Związku Strzeleckiego ukończył w 1913 roku.
- ↑ a b Leżeński i Kukawski 1991 ↓, s. 20.
- ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 4.
- ↑ Odpis deklaracji legionistów do Rady Regencyjnej w Warszawie. 1918-04-02. [dostęp 2022-10-20]..
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 21 z 09.06.1920 r.
- ↑ Leżeński i Kukawski 1991 ↓, s. 20 wg autorów dowodził pułkiem do czerwca 1920 roku.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 11 z 18.06.1930 r.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 5 z 11.04.1933 r.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 275 z 6 października 1935 roku, s. 1.
- ↑ Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.
- ↑ Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249) s. 93–94.
- ↑ Grób generała Głuchowskiego znajduje się blisko kaplicy przy samej galerii po wschodniej stronie głównej alei.
- ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 210.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3100 z 30 czerwca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 27, poz. 1089)
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji, administracji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 131, poz. 308 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 18.
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-11-12]. (est.).
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 82, 555, 597.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Cezary Leżeński, Lesław Kukawski, O kawalerii polskiej XX wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, ISBN 978-83-04-03364-1.
- Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.