Jan Siestrzyński
Jan Siestrzyński (ur. 24 czerwca 1788 w Szczebrzeszynie, zm. 4 maja 1824 w Końskich) – polski lekarz, fizjolog mowy ludzkiej, litograf i pedagog.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się jako syn Kazimierza, pisarza propinacyjnego w dobrach ordynacji Zamoyskich (następnie dzierżawcy), i Konstancji z Zawadzkich[1]. Po ukończeniu liceum w Zamościu podjął naukę w Instytucie Ekonomicznym Galicyjskim (wydalony zeń jako "obcokrajowiec" po wcieleniu obwodu zamojskiego do Księstwa Warszawskiego w roku 1809). Studia medyczne ukończył w 1813 w Wiedniu (dyplom magistra chirurgii i akuszera), gdzie następnie pracował jako asystent w jednym ze szpitali (Powszechny Szpital Wiedeński). Tam też w roku 1815 zetknął się z ks. Jakubem Falkowskim. Za jego namową i dzięki poparciu E. Lubomirskiego podjął przygotowania do zawodu nauczyciela w organizowanym przez Falkowskiego instytucie głuchoniemych. W tym okresie zwiedzał zakłady głuchoniemych w Niemczech i Czechach, a jednocześnie zgłębiał tajniki litografii u F. Weishaupta (Monachium). Do Warszawy powrócił w 1817. 22 kwietnia 1818 poślubił Antoninę Jarocką. Był nauczycielem w Instytucie Głuchoniemych do 1821, zajmując się organizacją zakładu litografii dla Instytutu. W marcu 1821 odszedł z Instytutu z powodu narastającego sporu z jego dyrektorem, ks. Falkowskim, co do metody nauczania głuchoniemych. Zdał egzamin państwowy na stopień licencjata medycyny i chirurgii, który uprawniał go do podjęcia praktyki lekarskiej. Od maja 1822 pracował jako lekarz batalionowy w 7. pułku piechoty liniowej (w stopniu kapitana). Zorganizował tam szkołę wzajemnego nauczania według metody J. Lancastera. Zmarł w wieku 36 lat w czasie epidemii tyfusu (24 maja 1824 w Końskich).
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Siestrzyński uczył się litografii w Monachium; w roku 1818, wraz z Aleksandrem Chodkiewiczem, po raz pierwszy w kraju zastosował tę technikę druku. Utworzył w Warszawie pierwszy w Polsce warsztat litograficzny. Opublikował pracę pt. O litografii (wyd. J. Muszkowski, 1928), pozostawił w rękopisie (z roku 1820) Teorja i mechanizm mowy....
Ważniejsze dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Teoria i mechanizm mowy z zastosowaniem do nauki czytania dla wszystkich, a do nauki wymawiania dla głuchoniemych dzieci, z dodanymi oraz uwagami nad sposobem uczenia tychże, powst. 1820; niewydane fragm. z rękopisu będącego w posiadaniu J. Szczygielskiego, rektora Instytutu Głuchoniemych, ogł. L. Jenike, "Biblioteka Warszawska" 1856, t. 3
- O litografii, z rękopisu Biblioteki Krasińskich, wyd. J. Muszkowski, Warszawa 1928.
Listy[edytuj | edytuj kod]
- Korespondencja z Komisją Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z lat 1817-1821, m.in. podanie o dymisję z 3 kwietnia 1820; znajdowała się w Archiwum Oświecenia Publicznego w Warszawie, zniszczona w roku 1944.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 178.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik polskich pionierów techniki. Bolesław Orłowski [red.]. Wyd. I. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 1984. ISBN 83-216-0339-4.
- Uzupełnienie do Wielkiej ilustrowanej encyklopedii powszechnej Wydawnictwa "Gutenberga". [T. 22 (uzupełniający), N - Ż].. Warszawa: "Gutenberg-Print", 1996, s. 44. ISBN 83-86381-34-5.
- T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 178-179.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Małkowska Monika: Widokówki ręcznie wykonywane. Rzeczpospolita, Księga Kresów Wschodnich 24.06.2010, 21, 15. [1] [dostęp 07.07.2010]