Jan Przanowski (prawnik)
| Data i miejsce urodzenia | 27 lipca 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 6 grudnia 1980 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | ekonomista |
| Edukacja | |
| Alma Mater | |
| Rodzice | Władysław Przanowski, Teresa z Wojsznarów |
| Małżeństwo | trzykrotnie żonaty |
| Dzieci | bezdzietny |
| Krewni i powinowaci | Edward Przanowski (dziadek), |
| Odznaczenia | |
          | |
Jan Przanowski (ur. 27 lipca 1909 w Warszawie, zm. 6 grudnia 1980 tamże) – polski ekonomista i prawnik, żołnierz 1 Dywizji Pancernej, wieloletni pracownik Polskiego Radia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie Władysława (1880–1937) i Teresy z Wojsznarów. Był wnukiem Edwarda (1845–1929), powstańca styczniowego, inżyniera. Jego stryjem był Stefan Przanowski.
Egzamin maturalny zdał w Gimnazjum im. T. Reytana w Warszawie (1929)[1], a w 1933 uzyskał tytuł magistra nauk ekonomicznych na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego[2].
Od 19 września 1933 do 15 lipca 1934 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, a następnie odbył praktykę w 7 pułku strzelców konnych wielkopolskich w Poznaniu[3]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 35. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[4].
Od 1935 był pracownikiem Polskiego Radia w Warszawie, kolejno w Wydziale Ogólnym w Dyrekcji Administracyjnej, a następnie w Wydziale Aktualności w Dyrekcji Programowej[5].
W 1938 wraz z 24 pułkiem ułanów – jako dowódca plutonu ckm brał udział w zajęciu Zaolzia.
W czasie II wojny światowej był uczestnikiem wojny obronnej 1939: wraz z 24 pułkiem ułanów – walczył jako dowódca 2 plutonu w szwadronie ckm, przebył szlak bojowy od Jordanowa do Lwowa; 19 września 1939 przekroczył razem z 24 pułkiem ułanów granicę węgierską. W 1940 (po ucieczce z obozu internowanych w Parkanach) przedostał się do Francji, a następnie z 24 pułkiem do Anglii; w 1944 awansowany na stopień porucznika. Od 1 lipca 1944 na froncie zachodnim: zastępca dowódcy 2 szwadronu czołgów i dowódca 3 szwadronu czołgów 24 pułku ułanów w ramach 1 Dywizji Pancernej gen. S. Maczka. W 1944 awansowany na rotmistrza. Walczył we Francji (Normandia, Falaise), Belgii (Antwerpia), Holandii (Breda, Moerdijk), Niemczech (Papenburg, Aschendorf). Posiadał przydomek „Przan”[6].
Do Polski powrócił w 1947 i podjął pracę w Polskim Radiu w Biurze Prawnym, a następnie jako kierownik Wydziału Rozrachunkowego Dyrekcji Programowej. Od 1950 pracował w Biurze Planowania Polskiego Radia, w latach 1955–1971 pełnił funkcję dyrektora Biura[5] (z czasem w strukturze Komitetu ds. Radia i Telewizji).
Był rozpracowany w ramach sprawy obiektowej (SO) prowadzonej w latach 1947-1972 przez Wydział II Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego dla m.st. Warszawy[7].
Był autorem wspomnień wojennych, m.in. Bitwa pod Moerdijk [w:] 1 Dywizja Pancerna w walce, praca zbiorowa. Brussels 1947, s. 261–265 oraz [w:] Księga wspomnień: na Zachodzie, red.: J. Przanowski, S. Smoleński. Warszawa: Wyd. Radia i Telewizji, 1972, s. 84–88.
Opracował, wraz ze Stanisławem Smoleńskim, Skrócone kalendarium Polskiego Radia za lata 1924–1939 (druk do użytku wewnętrznego)[8] oraz Kalendarz Komitetu ds. Radia i Telewizji za lata 1944–1973 (maszynopis)[9].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari za kampanię na froncie zachodnim 1944–1945 nr 10522[10]
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie[11]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Złoty Krzyż Zasługi (uchwała Rady Państwa z 8 lipca 1954)[12]
- Odznaka Grunwaldzka (1971)
- Medal Wojska (1946)
- France and Germany Star
- 1939–1945 Star
- Defence Medal
- War Medal 1939–1945
Był trzykrotnie żonaty, nie miał dzieci.
Został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 18 K rząd V nr 31/32).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1929. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za rok akademicki 1933, s. 49.
- ↑ Radomyski 1992 ↓, s. 32, 67, 109.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 167.
- ↑ a b M. J. Kwiatkowski, Jan Przanowski (1909–1980). „Radio i Telewizja” 1980 nr 5, s. 24.
- ↑ Jerzy Nowakowski, Z proporczykiem na antenie. Warszawa, Czytelnik, 1986, s. 61.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], bip.ipn.gov.pl [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ J. Myśliński, Mikrofon i polityka. Warszawa 1990, s. 349; „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1987 nr 3, s. 136.
- ↑ Zob. „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1987 nr 3, s. 137; M. J. Kwiatkowski, Jan Przanowski (1909–1980). „Radio i Telewizja” 1980 nr 5, s. 24.
- ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 488.
- ↑ A. Grudziński: Lista żołnierzy odznaczonych. kresy-siberia.org. [dostęp 2021-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 98, poz. 1160.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- M. J. Kwiatkowski, Jan Przanowski (1909–1980). „Radio i Telewizja” 1980 nr 5, s. 24.
- Jan Marowski, Śladami czołgów Pierwszej Dywizji Pancernej; wyd. 2. Wrocław 1948, s. 193, 353, 406, 409.
- Stanisław Radomyski: Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-06-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
- „Życie Warszawy” 1980 z 10 stycznia 1980, s. 12 (nekrologi).
- J. Szwajcer (Jotes), Polskie Radio. Album karykatur. Warszawa 1937 (karykatura Jana Przanowskiego).