Jan Papadopulos
 Św. Jan Papadopulos przedstawiony w XV-wiecznym kodeksie muzycznym w klasztorze Wielkiej Ławry | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie | 1 października?/14 października |
| Patron | śpiewaków kościelnych[1] |
Jan Papadopulos (in. Ioannis Papadopoulos Koukouzelis, Kukuzeles, Koukuzeles; ur. ok. 1280 w Dirachionie, Bułgaria, zm. 1375 na Górze Athos, Grecja) – bułgarski śpiewak na dworze cesarskim w Konstantynopolu, kompozytor, teoretyk muzyki, twórca notacji neobizantyńskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
O jego życiu nie mamy żadnych informacji źródłowych, a jedynie dwie wersje życiorysu oraz liczne wzmianki w późniejszych rękopisach[2].
Jan Papadopulos urodził się w Dirachionie, na terenach ówczesnej Bułgarii (obecnie Durrës, Albania), i jako dziecko przeniósł się do Konstantynopola. Tam był śpiewakiem na dworze cesarskim i ze względu na swój głos uzyskał miano Angelophōnos („anielski głos”)[3]. Przezwisko Koukouzelis („fasola i groch”), zostało mu nadane po tym, jak na pytanie, co jadł na obiad na pełnych przepychu ucztach na dworze cesarskim, odparł „fasolę i groch”[1]. Podczas pobytu na dworze pobierał nauki w zakresie muzyki u Jana XIII Glykysa[2]. Następnie wstąpił do monastyru Wielka Ławra, w którym zarówno wykonywał, jak i komponował utwory muzyczne[2]. Po śmierci w 1375 roku został pochowany w kaplicy archanioła w monastyrze Wielka Ławra[2].
Działalność kompozytorska[edytuj | edytuj kod]
Jako kompozytor wprowadził muzykę bizantyńską w nowy okres, który trwał aż do końca XVIII wieku i jest określany mianem „drugiego źródła muzyki greckiej” (po św. Janie z Damaszku)[3]. Stworzył między innymi tak zwany wielki ison śpiewu papadiczewskiego (zbiór 60 formuł śpiewów bizantyńskich o charakterze dydaktycznym), układał księgi śpiewów (akoluthia) oraz pisał utwory ze wszystkich gatunków muzyki bizantyńskiej[2]. Jako teoretyk muzyki napisał Hermenēja tēs parallagēs tou trochou, usystematyzował neumy i zwiększył ich liczbę, tworząc notację neobizantyńską[2].
Kult[edytuj | edytuj kod]
W późniejszym okresie Jan Papadopulos został uznany za świętego Kościoła prawosławnego, jego wspomnienie przypada 1?/14 października[1][4].
Imię Jana Papadopulosa nosi szkoła muzyczna w Durrës[5] oraz zatoka Kukuzela na wyspie Livingstona (Szetlandy Południowe)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Venerable John (Koukouzelis) the Hymnographer of Mt. Athos, Albania. The Orthodox Church in America. [dostęp 2017-08-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Elżbieta Dziębowska (red.): Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4: Część biograficzna: hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 407-408. ISBN 83-224-0453-0.
- ↑ a b Eno Koço: A Journey of the Vocal Iso(n). Cambridge Scholars Publishing, 2015, s. 24. ISBN 978-1-4438-7578-3.
- ↑ St. John Kukuzelis. Orthodox America. [dostęp 2017-08-09]. (ang.).
- ↑ Durres hosts eighth classical music biennale. „Tirana Times”, 2017-07-28. (ang.).
- ↑ Kukuzel Cove. SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. [dostęp 2017-08-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Koukouzelis, Greek Byzantine Choir, Lycourgos Angelopoulos. YouTube, 2015. [dostęp 2017-08-09]. – wybór najważniejszych dzieł muzycznych św. Jana Papadopulosa w wykonaniu Greek Byzantine Choir, pod kierownictwem Lycourgosa Angelopoulosa