Jakub Sawicki
| Pełne imię i nazwisko | Jakub Teodor Walery Sawicki |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 25 lipca 1899 |
| Data i miejsce śmierci | 3 lutego 1979 |
| Zawód, zajęcie | prawnik, nauczyciel akademicki |
| Tytuł naukowy | |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
    | |
Jakub Teodor Walery Sawicki (ur. 25 lipca 1899 w Wiedniu, zm. 3 lutego 1979 w Warszawie)[1] – polski prawnik, kanonista, historyk prawa, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 25 lipca 1899 w Wiedniu, w inteligenckiej rodzinie Jana Sawickiego, prawnika, i Emmy z Milikowskich[1] (zm. 1933)[2]. Jego młodszy brat Stanisław był germanistą i skandynawistą. Pierwszy okres życia do osiągnięcia pełnoletności spędził w Wiedniu, gdzie w latach 1907–1917 odbywał naukę w Akademii Terezjańskiej, zwieńczoną maturą oraz złotym medalem cesarskim za wybitne wyniki w nauce[1]. W 1918 zaciągnął się do Wojska Polskiego i został przydzielony do polskiego attaché wojskowego w Wiedniu w stopniu podporucznika, jednocześnie był studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Wiedeńskiego. W maju 1919 został odkomenderowany do służby w I Oddziale Naczelnego Dowództwa w Warszawie. W 1920 walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, do września 1921 pracował w Ministerstwie Spraw Wojskowych[1]. Od 1921 kontynuował studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w 1923 uzyskał absolutorium, a w 1926 stopień doktora praw[3]. W latach 1926–1927 pracował jako aplikant w Sądzie Apelacyjnym we Lwowie. W 1927 został starszym asystentem w Katedrze Prawa Kościelnego na Wydziale Prawa UJ. W roku akademickim 1928/1929, dzięki stypendium Funduszu Kultury Narodowej, uzupełniał studia w ośrodkach naukowych w Pradze, Paryżu, Wiedniu i Berlinie. W 1930 podjął pracę w Departamencie Wyznań Ministerstwa Wyznań i Oświecenia Publicznego, gdzie zajmował się sytuacją prawną niekatolickich związków religijnych, a następnie od 1935 w Wydziale Prawnym tego Ministerstwa[4]. Na podstawie rozprawy O stanie prawnym mniejszości religijnych w Państwie Polskim[1] habilitował się w 1937 na Wydziale Prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, po czym na tej uczelni jako docent podjął wykłady z zakresu prawa wyznaniowego[3]. W 1938 przebywał w Rzymie, gdzie prowadził badania w Archiwum Watykańskim[1].
Podczas okupacji hitlerowskiej pracował najpierw w Komisji Likwidacyjnej MWRiOP, a od grudnia 1940 do powstania warszawskiego piastował stanowisko radcy prawnego w Urzędzie Patentowym. Od 1941 prowadził tajne wykłady prawa kościelnego dla studentów Wydziału Prawa UW. Uczestniczył również w dywersji propagandowej Armii Krajowej tzw. Akcji N[1]. Po upadku powstania warszawskiego (w którym zginęli pasierb i brat Jakuba)[5] poprzez obóz w Pruszkowie trafił do Krakowa, gdzie wykładał prawo kościelne na tajnych kompletach[1]. Dojeżdżał także do Kielc aby prowadzić zajęcia dla studentów Wydziału Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1945 jako zastępca profesora prowadził wykłady i ćwiczenia z prawa kościelnego na Wydziale Prawa UJ[4].
Po zakończeniu wojny, w październiku 1945 został zatrudniony na Wydziale Prawa UW, gdzie kolejno zajmował stanowiska zastępcy profesora, docenta i profesora zwyczajnego (od 1947). W latach 1947–1954 kierował Katedrą Historii Państwa i Prawa Polskiego, a potem był pracownikiem tej katedry. W latach 1956–1959 był prodziekanem Wydziału Prawa UW. W latach 1947–1949 przewodniczył komisji rządowej do spraw reformy prawa patentowego[1]. Na emeryturę przeszedł w 1969[3].
Należał do wielu krajowych i zagranicznych towarzystw i organizacji naukowych. Był członkiem m.in. Société d’Histoire de Droit w Paryżu, Institute of Medieval Canon Law w Waszyngtonie, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Towarzystwa Miłośników Historii, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Towarzystwa Naukowego KUL. Należał również do Komisji Prawniczej oraz Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie[1].
Od 1932 był mężem Elżbiety Czarkowskiej z Kirchmayerów[1] (1902–1976)[6].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 48-4-13)[6].
Osiągnięcia badawcze[edytuj | edytuj kod]
Naukowo zajmował się historią prawa i ustroju Polski, prawem kanonicznym Kościoła katolickiego, bibliografią historycznoprawną, prawem patentowym. Był w Polsce prekursorem nauki nowocześnie rozumianego prawa wyznaniowego, jako wykładu norm prawa państwowego regulujących wolność sumienia i wyznania oraz położenie wspólnot religijnych w państwie[7].
Pod jego kierunkiem stopień doktora nauk prawnych otrzymał m.in. ks. Henryk Karbownik (w 1971 na podstawie rozprawy pt. Ciężary stanu duchownego w Polsce na rzecz państwa od roku 1381 do połowy XVII wieku)[8].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Concilia Poloniae. Źródła i studia krytyczne, 11 tomów, Kraków, Warszawa, Wrocław, Lublin 1945–1961.
- Iura Masoviae terrestria, Warszawa 1974.
- Kościół ewangelicki a państwo na polskim Górnym Śląsku, Katowice-Warszawa 1938.
- Materiały do polskiej bibliografii historyczno-prawnej za lata 1944–1953, Poznań 1955.
- Matricularum Regni Poloniae summaria, Warszawa 1961.
- Statuty synodalne krakowskie biskupa Jana Konarskiego z 1509 roku, Kraków 1945.
- Studia nad położeniem prawnym mniejszości religijnych w państwie polskim, Warszawa 1937.
- Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, (wspólnie z Bogusławem Leśnodorskim) Warszawa 1963.
- Wybór tekstów źródłowych z historii państwa i prawa polskiego (kilka wydań, ostatnie: Warszawa 1953).
- Z dziejów ustawodawstwa synodalnego diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego Kraków 1947.
- Z ksiąg Metryki Koronnej. Tekst pierwszych konstytucji sejmowych w języku polskim z r. 1543, Warszawa 1954.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)[9]
- Krzyż Walecznych (za kampanię 1920)
- Złoty Krzyż Zasługi (1939)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[10]
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za całokształt aktywności naukowej (1969)[1]
- Tytuł doktora honoris causa teologii Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Bonn (1971)[1]
- Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL za całokształt dorobku naukowego w duchu humanizmu chrześcijańskiego (1976)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Artur Znajomski. Jakub Sawicki (1899–1979) jako bibliograf. „Archiwa , Biblioteki i Muzea Kościelne”. Tom 118, s. 481–506, 2022. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. ISSN 0518-3766. [dostęp 2024-03-19].
- ↑ Jakub Teodor Walery Sawicki M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-03-19].
- ↑ a b c Grażyna Bałtruszajtys, Jakub Sawicki 1899–1979, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, red. Grażyna Bałtruszajtys, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 184, ISBN 978-82-7334-905-6.
- ↑ a b Grażyna Bałtruszajtys, Jakub Sawicki 1899–1979, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, red. Grażyna Bałtruszajtys, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 185, ISBN 978-82-7334-905-6.
- ↑ Andrzej Zakrzewski: Jakub Sawicki 1899–1979. W: Portrety Uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945, S–Ż. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 48–55. ISBN 978-83-235-2085-6. [dostęp 2024-03-19].
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: Elżbieta Sawicka, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Tadeusz J. Zieliński, Nauka prawa wyznaniowego, [w:] Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. Artur Mezglewski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014, s. 228, ISBN 978-83-255-5570-2.
- ↑ Vir nobili et docto (mąż szlachetny i uczony). Wspominamy śp. ks. prał. prof. dra hab. Henryka Karbownika (1927–1999). opoczno-top.pl, 30 października 2009. [dostęp 2017-08-30].
- ↑ Grażyna Bałtruszajtys, Jakub Sawicki 1899–1979, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, red. Grażyna Bałtruszajtys, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 187, ISBN 978-82-7334-905-6.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje prof. Jakuba Sawickiego w katalogu Biblioteki Narodowej (dostęp: 3 lipca 2014 r.).
- Wspomnienie o prof. Jakubie Sawickim autorstwa Marka Sędka (dostęp: 3 lipca 2014 r.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- G. Bałtruszajtys, Jakub Sawicki 1899–1979, [w:] Profesorowie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 1808–2008, red. Grażyna Bałtruszajtys, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, s. 184–187, ISBN 978-82-7334-905-6.
- J. Senkowski, Jakub Sawicki, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 35, s. 313–316.
- M. Sędek, Profesor Jakub Sawicki 1899–1979, „Rocznik Mazowiecki” t. 8 (1984), s. 261–269.
- A. Śródka, Uczeni polscy XIX-XX stulecia, t. IV, Warszawa 1998, s. 33–35.