Jakow Dżugaszwili
 | |
 starszy porucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | 18 marca 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 14 kwietnia 1943 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1940–1941 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | 14 pułk haubic |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 | |
Jakow Iosifowicz Dżugaszwili (ros. Яков Иосифович Джугашвили, gruz. იაკობ ჯუღაშვილი; ur. 5 marca?/18 marca 1907 w Badżi, zm. 14 kwietnia 1943 w Sachsenhausen) – radziecki wojskowy, Gruzin, syn Józefa Stalina.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w 1907 roku we wsi Badżi (inne dane: w Baku), był synem Józefa Stalina (nazwisko rodowe: Dżugaszwili) i jego pierwszej żony Jekateriny Swanidze. Gdy miał 8 miesięcy, jego matka zmarła na gruźlicę, a ojciec był więziony, więc wychowaniem Jakowa zajęła się ciotka. Uczył się w Tbilisi, w 1921 roku przeprowadził się do ojca do Moskwy w celu dalszej nauki. Następnie pracował w Leningradzie jako robotnik w elektrowni. Ukończył Moskiewski Instytut Inżynierów Transportu, po czym pracował w zakładach samochodowych imienia Stalina (ZiS). Na życzenie ojca, w 1938 roku rozpoczął naukę w Akademii Artyleryjskiej im. F. Dzierżyńskiego, którą ukończył w 1940 roku, po skróconym toku nauki, w stopniu starszego lejtnanta (porucznika).
Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku Dżugaszwili zgłosił się do służby frontowej. Walczył na Białorusi jako dowódca baterii 14. pułku haubic kaliber 122 mm. Będąc w okrążeniu niemieckim, 16 lipca 1941 roku dostał się do niewoli niemieckiej pod Liozną, w okolicy Witebska. Niemcy, zorientowawszy się w osobie jeńca, podejmowali próby wykorzystania tego faktu propagandowo, jak też próbowali bezskutecznie nakłonić go do współpracy z III Rzeszą. Był przetrzymywany m.in. w oflagu XIII D w Hammelburgu. Po nieudanej próbie ucieczki został w 1942 roku przewieziony do oflagu X Z pod Lubeką, gdzie spotkał się m.in. z przetrzymywanymi tam polskimi oficerami (polscy oficerowie, pod dowództwem por. Mariana Więclewicza, dzielili się z nim paczkami żywnościowymi Czerwonego Krzyża i przydzielili mu jako oficerowi ordynansa – kpr. Władysława Chmielińskiego).
W 1943 roku Dżugaszwili został przeniesiony z oflagu do obozu w Sachsenhausen. Niemcy zaproponowali Stalinowi wymianę Jakowa Dżugaszwilego na wziętego do niewoli pod Stalingradem feldmarszałka Paulusa, lecz Stalin odmówił mówiąc „Nie mam syna w niewoli w Niemczech”[1]. Kontakty Stalina z Jakowem nigdy nie były serdeczne, a po wzięciu go do niewoli Stalin podtrzymał swoje oficjalnie powtarzane stanowisko, że nie ma jeńców wojennych – są zdrajcy ojczyzny. Sam Dżugaszwili na przesłuchaniu 18 lipca 1941 roku powiedział, że gdyby miał taką możliwość, zastrzeliłby się, zamiast dostać się do niewoli. Często w obozie popadał w depresję i odmawiał jedzenia. 14 kwietnia 1943 roku odmówił powrotu do baraku mieszkalnego i rzucił się w kierunku ogrodzenia z drutów pod napięciem, po czym został zastrzelony przez straż, względnie porażony prądem.
Pierwsza żona – Zoja Gunina (ślub 1925), córka popa – nie została zaakceptowana przez Stalina. Jakow próbował się zastrzelić, ale nieskutecznie, co Stalin skomentował „Nie potrafił nawet celnie strzelić”. Z drugą żoną, tancerką Julią Melcer, miał syna Jewgienija (1936–2016) i córkę Galinę (1938–2007). Gdy Jakow dostał się do niewoli, Julia została aresztowana przez NKWD na podstawie rozkazu nr 270 (m.in. aresztowanie rodzin dezerterów i żołnierzy trafiających do niewoli) i więziona około dwóch lat. Na kontakty z córką Galiną, nazywaną Gulią, Stalin zgodził się dopiero po 1943 roku[2]. Julia Melcer zmarła w 1962 roku.
28 października 1977 roku Prezydium Rady Najwyższej ZSRR pośmiertnie nadało Jakowowi Dżugaszwilemu order Wojny Ojczyźnianej I stopnia. Po pierwszych walkach wojny, przed wzięciem do niewoli, był przedstawiony do odznaczenia orderem Czerwonego Sztandaru, co nie doszło do skutku.
| Ekaterine Geladze | Besarion Dżughaszwili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jekatierina Swanidze | Józef Stalin | Nadieżda Alliłujewa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Julija Melcer | Jakow Dżugaszwili | Wasilij Stalin | Swietłana Alliłujewa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jewgienij Dżugaszwili | Galina Dżugaszwili | Aleksandr Burdonski | Nadieżda Stalina | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jakow Jewgienjewicz Dżugaszwili | Wissarion Jewgienjewicz Dżugaszwili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Iosif Dżugaszwili | Wasilij Dżugaszwili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Filmy dokumentalne[edytuj | edytuj kod]
- Tajna historia ZSRR – Syn marnotrawny nr 1, autor: Maciej Zakrocki
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Roj A. Miedwiediew, Ludzie Stalina, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989, s. 64, ISBN 83-202-0785-1.
- ↑ Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara, wyd. Warszawa 2014, Wydawnictwo Magnum.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Джугашвили Яков Иосифович (ros.)
- ГОЛГОФА ЯКОВА ДЖУГАШВИЛИ. fsb.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-03-01)]. (ros.).