Jadwiga Szmidt
| Data i miejsce urodzenia | 8 września 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | kwiecień 1940 |
| Zawód, zajęcie | fizyczka, nauczycielka |
| Narodowość | polsko-rosyjska |
| Rodzice | Ryszard Szmidt |
| Małżeństwo | Aleksander Czernyszew |
Jadwiga Szmidt-Czernyszew (ros. Ядвига Ричардовна Шмидт-Чернышева; ur. 8 września 1889 w Łodzi, zm. w kwietniu 1940 w Leningradzie)[1] – polsko-rosyjska fizyczka. Prowadziła badania w dziedzinie optotechniki, radiologii, radioaktywności i elektrotechniki.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Szmidt urodziła się w 1889 w Łodzi jako córka Ryszarda Szmidta[1]. Początkowo kształciła się w Warszawie, a w 1905 rozpoczęła studia w Żeńskim Instytucie Pedagogicznym w Petersburgu[1]. Po ich ukończeniu była nauczycielką fizyki w Żeńskim Gimnazjum Tagancewa w Sankt Petersburgu[1]. Jednocześnie Szmidt należała do grupy fizyków, którzy regularnie organizowali ze sobą spotkania. Wśród nich byli: Paul Ehrenfest, Abram Ioffe i Dmitrij Rożdiestwienski[1].
W 1911 wyjechała na półroczne szkolenie, które odbyło się w paryskiej Sorbonie. Dzięki wstawiennictwu fizyka Jana Kazimierza Danysza (Jadwiga nie miała licencjatu) mogła podjąć pracę w laboratorium Marii Skłodowskiej-Curie[1]. Tam współpracowała z Ellen Gleditsch, May Sybil Leslie i Evą Ramstedt[2].
Po powrocie do Petersburga Szmidt ponownie pracowała jako nauczycielka fizyki. W tym samym czasie rozpoczęła badania optotechniczne pod kierunkiem profesora Aleksandra Griszuna[1][2]. W latach 1913–1914 studiowała na Uniwersytecie Manchesterskim, jednocześnie podejmując pracę w laboratorium Ernesta Rutherforda. Prowadziła tam badania nad radioaktywnością i na podstawie tych badań opublikowała dwa artykuły w czasopiśmie Philosophical Magazine[2]. Jej badania obejmowały porównanie promieniowania gamma emitowanego przez różne pierwiastki promieniotwórcze i jego późniejszej absorpcji przez gazy[3]. Podczas pracy w laboratorium uległa poważnemu wypadkowi, który prawie spowodował jej śmierć. Otworzyła ona pojemnik, który prawdopodobnie zawierał dwutlenek siarki[1]. Substancja ta omal nie doprowadziła do uduszenia się badaczki[1].
W latach 1915–1916 kontynuowała studia na Petersburskim Uniwersytecie Państwowym. Podczas pierwszej wojny światowej opiekowała się uchodźcami i organizowała dla nich lekcje języka polskiego w szkole[3]. Następnie podjęła pracę w nowo powstałym Petersburskim Uniwersytecie Politechnicznym. W 1918 r. w ramach organizowania tej uczelni powstał Instytut Rentgenowski i Radiologiczny, który został założony przez Joffego i jego współpracowników. Joffe był przez wiele lat kierownikiem tego instytutu, który został przemianowany już po jego śmierci na Instytut Fizyki i Techniki im. Ioffego.
Jadwiga Szmidt odegrała kluczową rolę w organizacji tej placówki. Organizowała zajęcia studenckie w laboratoriach radiologicznych, nadzorowała wykonywane przez nich eksperymenty i prowadziła zajęcia z zakresu radioaktywności. Jednocześnie interesowała się zagadnieniem promieniowania rentgenowskiego i opracowała filtr monochromatyczny wykorzystywany w metodach obrazowania medycznego, wykorzystujących promieniowanie rentgenowskie[2].
W 1923 wyszła za mąż za kolegę i zastępcę dyrektora Instytutu, Aleksandra Czernyszewa, i rozpoczęła wraz z nim pracę w elektrotechnice. Wspólnie zostali prekursorami technologii telewizyjnej i uzyskali patent na oscyloskop[1][3]. W późniejszym okresie Szmidt przetłumaczyła serię prac naukowych. W 1938 Czernyszew musiał przenieść się do Moskwy. Szmidt została w Leningradzie, a para komunikowała się ze sobą listownie.
Zmarła w kwietniu 1940 w Leningradzie[1][3][4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Jadwiga Schmidt – Piękniejsza Strona Nauki [online] [dostęp 2019-12-07] (pol.).
- ↑ a b c d M. Cieślak Golonka i inni, Jadwiga Szmidt (1889–1940), a pioneer woman in nuclear and electrotechnical sciences, „American Journal of Physics”, 62 (10), 1994, s. 947–948, DOI: 10.1119/1.17687, ISSN 0002-9505 [dostęp 2019-12-07].
- ↑ a b c d Marilyn Bailey Ogilvie, Joy Dorothy Harvey, The Biographical Dictionary of Women in Science: L-Z, Taylor & Francis, 2000, s. 1258, ISBN 978-0-415-92040-7 [dostęp 2019-12-07] (ang.).
- ↑ Sabine Brombach, Bettina Wahrig, LebensBilder: Leben und Subjektivität in neueren Ansätzen der Gender Studies, transcript Verlag, 31 lipca 2015, s. 57, ISBN 978-3-8394-0334-1 [dostęp 2019-12-07] (niem.).