Język zachodniofryzyjski (frysk) − język zachodniogermański używany głównie w prowincji Friesland (Fryslân) w północnej Holandii, jeden z trzech języków fryzyjskich. Na terenie Holandii nazywany jest zwykle fryzyjskim (język niderlandzki: Fries), jednak nazwa stosowana w językoznawstwie to Westerlauwers Fries, dla odróżnienia od dialektów fryzyjskich używanych w Niemczech.
Porównanie z innymi językami[edytuj | edytuj kod]
Język polski | Język angielski | Język niderlandzki | Język zachodniofryzyjski |
Styczeń | January | Januari | Jannewaris (Foarmoanne) |
Luty | February | Februari | Febrewaris (Sellemoanne) |
Marzec | March | Maart | Maart (Foarjiersmoanne) |
Kwiecień | April | April (Grasmaand) | April (Gersmoanne) |
Maj | May | Mei (Bloeimaand) | Maaie (Blommemoanne) |
Czerwiec | June | Juni (Zomermaand) | Juny (Simmermoanne) |
Lipiec | July | Juli (Hooimaand) | July (Heamoanne) |
Sierpień | August | Augustus | Augustus (Rispmoanne) |
Wrzesień | September | September (Herfstmaand) | Septimber (Hjerstmoanne) |
Październik | October | Oktober (Wijnmaand) | Oktober (Wynmoanne) |
Listopad | November | November (Slachtmaand) | Novimber (Slachtmoanne) |
Grudzień | December | December (Wintermaand) | Desimber (Wintermoanne) |
W językach niderlandzkim i zachodniofryzyjskim, miesiące, prócz nazw pochodzących z łaciny, mają swoje alternatywne, germańskie nazwy (niekiedy po kilka). Podano je w nawiasach, o ile niderlandzkie i fryzyjskie mają ten sam źródłosłów.
Język zachodniofryzyjski a język niderlandzki[edytuj | edytuj kod]
Język niderlandzki | Język fryzyjski | Uwagi |
door | troch | „przez” |
in | yn | „w” |
met | mei | „z” |
onder | ûnder | „pod” |
van | fan | „od” (odpowiednik angielskiego of) |
voor | foar | „dla” |
- Wyrażenie niderlandzkie in de w języku fryzyjskim skraca się do yn'e.
Język niderlandzki | Język fryzyjski | Uwagi |
andere | oare | „inny” |
vele | protte | „dużo” |
Język niderlandzki | Język fryzyjski | Uwagi |
als | as | „jako” |
en | en | „i” |
alleen | alleen | „tylko” |
maar | mar | „ale” |
Język niderlandzki | Język fryzyjski | Uwagi |
aan- | oan- | |
ge- | | Zwykle pomijany we fryzyjskim |
hoofd- | haad- | „główny” |
in- | yn- | |
on- | ûn- | |
onder- | ûnder- | |
ont- | ûnt- | |
over- | oer- | |
semi- | semy- | „pół-” |
tegen- | tsjin- | |
toe- | ta- | |
toegen- | ta- | |
uit- | út- | |
ver- | fer- | |
voor- | foar- | |
voort- | fuort- | |
zelf- | sels- | |
zoge- | sa- | |
Język niderlandzki | Język fryzyjski | Uwagi |
-ent | -int | Rzecz lub osoba, która coś wykonuje: (fryz.) presidint, assistint |
-land | -lân | Końcówka nazwy państwa |
-lijke | -like | Tworzenie przymiotnika lub przysłówka (odpowiednik niemieckiego -lich). Niderlandzką literę e przed tym przyrostkiem pomija się we fryzyjskim: nid. mogelijke – fryz. mooglike |
-schap | -skip | Odpowiednik ang. -ship |
-tie | -sje, -tje (po s) | Litera a przed końcówką -tie w niderlandzkim wyrazie jest podwajana w jego fryzyjskim odpowiedniku: nid. combinatie – fryz. kombinaasje. |
- Niderlandzkiemu c przed a, o, u lub przed spółgłoską t odpowiada fryzyjskie k, ale nie musi być odwrotnie: nid. combinatie, factoren – fryz. kombinaasje, faktoaren.
- Literze v w wyrazach niderlandzkich odpowiada f we fryzyjskich, choć niekoniecznie w odwrotną stronę: nid. variatie – fryz. farjaasje. Są wyjątki od tej reguły, głównie tam, gdzie v czyta się jak polskie „w” (np. w wyrazach zakończonych -ieve (fryz. -ive).
- Niderlandzkiej grupie -th- odpowiada fryzyjskie -t-, ale nie musi być odwrotnie: nid. theorie, methode – fryz. teory, metoade.
Ojcze Nasz po zachodniofryzyjsku[edytuj | edytuj kod]
Us Heit yn 'e Himel,
lit jo namme hillige wurde,
lit jo keninkryk komme,
lit jo wil dien wurde
op ierde likegoed as yn 'e himel.
Jou ús hjoed ús deistich brea
en ferjou ús ús skulden,
sa't wy ús skuldners ek ferjûn hawwe;
en lit ús net yn fersiking komme,
mar ferlos ús fan 'e kweade.
want jowes is it keninkryk
en de krêft
en de hearlikheid
oant yn ivichheid.
Amen!