Język kryzyjski
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 5–8 tys. (2007) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | kry | ||
| IETF | kry | ||
| Glottolog | kryt1240 | ||
| Ethnologue | kry | ||
| WALS | krz | ||
| SIL | KRY | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język kryzyjski (nazwa własna КърыцIаь мез) – język Kryzów, zamieszkujących północną część Azerbejdżanu. Należy do zespołu samurskiego, podgrupy dagestańskiej w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich.
Według danych szacunkowych z 2007 r. posługuje się nim 5–8 tys. osób. Jego użytkownicy zamieszkują kilka miejscowości w północnym Azerbejdżanie, w tym Kryz. Pozostałe skupiska użytkowników występują w innych zakątkach kraju[1]. Nazwa języka wywodzi się od nazwy największej wsi, w której zamieszkują użytkownicy języka.
Język kryzyjski genetycznie najbliżej spokrewniony jest z językiem buduchyjskim. Wśród języków zespołu samurskiego, kryzyjski wyróżnia się stosunkowo rozbudowanym wokalizmem oraz ograniczonym użyciem spółgłosek abruptywnych.
Językoznawcy wyróżniają trzy dość różniące się między sobą dialekty języka kryzyjskiego: kryzyjski, chaputlijski oraz dżekijski, a także kilka drobniejszych gwar lokalnych. Różnice między poszczególnymi dialektami zasadniczo nie uniemożliwiają porozumienia między ich użytkownikami.
W literaturze dialekty chaputlijski i dżekijski bywały wzmiankowane jako odrębne języki, ale zostały ostatecznie uznane za dialekty kryzyjskie[2]. Według Ethnologue (wyd. 22, 2019) różnice między dialektami są dość znaczące[3].
Język ten nie wykształcił piśmiennictwa[3]. Zdecydowanie zagrożony wymarciem[4]. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W edukacji i komunikacji ponadlokalnej wykorzystywany jest język azerski[4]. Azerski służy również jako język literacki[3]. W niektórych wsiach kryzyjski został silnie przekształcony pod wpływem azerskiego[5]. Niemniej we wsiach górskich azerski znany jest w ograniczonym zakresie, a kryzyjski pozostaje preferowanym środkiem komunikacji u wszystkich grup wiekowych[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Salminen 2007 ↓, s. 255.
- ↑ The Kryz. The Red Book of the Peoples of the Russian Empire. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).
- ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kryts, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ a b Salminen 2007 ↓, s. 256.
- ↑ Clifton 2009 ↓, s. 40.
- ↑ Clifton 2009 ↓, s. 39.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tapani Salminen, Europe and North Asia, [w:] Christopher Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 211–282, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-7007-1197-0, ISBN 978-0-203-64565-9, OCLC 47983733 (ang.).
- John M. Clifton, The future of the Shahdagh languages, „International Journal of the Sociology of Language”, 2009 (198), 2009, s. 33–45, DOI: 10.1515/IJSL.2009.025, ISSN 1613-3668, OCLC 4957788891 [dostęp 2023-09-24] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kryts, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2007-08-31] (ang.).
- Kryts. Endangered Languages Project. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).
| Oficjalny język |
|
|---|---|
| Języki mniejszości |
