Józef Wiłkomirski

Józef Wiłkomirski
Ilustracja
Józef Wiłkomirski
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1926
Kalisz

Data śmierci

1 sierpnia 2020

Instrumenty

wiolonczela

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

dyrygent, wiolonczelista, kompozytor

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Warszawski Krzyż Powstańczy Krzyż Armii Krajowej
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Multimedia w Wikimedia Commons
Józef Wiłkomirski
Szłom
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

15 maja 1926
Kalisz

Data śmierci

1 sierpnia 2020

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Krajowa

Jednostki

Zgrupowanie NOW-AK „Harnaś”

Główne wojny i bitwy

powstanie warszawskie

Późniejsza praca

dyrygent, kompozytor

Józef Wiłkomirski (ur. 15 maja 1926 w Kaliszu[1][2], zm. 1 sierpnia 2020[3]) – polski dyrygent, wiolonczelista i kompozytor, powstaniec warszawski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Alfreda Wiłkomirskiego, brat Wandy oraz przyrodni brat Marii, Kazimierza i Michała[1]. On oraz Wanda byli dziećmi Alfreda Wiłkomirskiego i jego drugiej żony Doroty (urodzonej w rodzinie żydowskiej jako Dwojra Temkin), którą przyszły mąż uczył wcześniej w miejscowej Szkole Muzycznej[4][5].

W latach 1936–1939 uczęszczał do Konserwatorium Muzycznego Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi. W czasie wojny 1943–1944 uczył się gry na wiolonczeli u swojego brata Kazimierza oraz pod kierunkiem Dezyderiusza Danczowskiego w Staatliche Musikschule w Warszawie, której wicedyrektorem był Kazimierz Sikorski. Równocześnie grał w orkiestrze teatru dramatycznego na ul. Kredytowej. Brał udział w powstaniu warszawskim (kapral, ps. „Szłom”, „8073”)[6]. Walczył w Śródmieściu Północnym jako żołnierz 2. kompanii „Genowefa” Zgrupowania NOW-AK „Harnaś”[7]. Po zakończeniu powstania był więźniem stalagu w Sandbostel[1] (nr jeniecki 223119)[8]. W III Rzeczypospolitej awansowany kolejno do stopnia podporucznika i porucznika Wojska Polskiego w stanie spoczynku[7].

W 1946 rozpoczął studia na Uniwersytecie Łódzkim (historia, archeologia), równocześnie w latach 1946–1949 studiował dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi u swojego brata Kazimierza Wiłkomirskiego, Zdzisława Górzyńskiego i Włodzimierza Ormickiego oraz w latach 1949–1950 u Faustyna Kulczyckiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Tam też w latach 1954–1956 odbył aspiranturę pod kierunkiem Waleriana Bierdiajewa[1][2].

Był wiolonczelistą w orkiestrze Filharmonii Łódzkiej (1946–1949) i w orkiestrze Opery Warszawskiej (1949–1950). Następnie pełnił funkcję dyrygenta Państwowej Filharmonii w Krakowie (1950–1951), dyrygenta Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” (1951–1952), kierownika muzycznym Zespołu Pieśni i Tańca „Skolimów” (1952–1954), drugiego dyrygenta Państwowej Filharmonii w Poznaniu (1954–1957), dyrektora i kierownika artystycznego Filharmonii w Szczecinie (1957–1971). W 1978 utworzył Filharmonię w Wałbrzychu. Był jej dyrektorem naczelnym i artystycznym do 2005, gdy przeszedł na emeryturę. Dodatkowo w latach 1978–1991 kierował Zespołem Szkół Muzycznych w Wałbrzychu[1].

W czasie swojej 55-letniej kariery dyrygenckiej występował we wszystkich filharmoniach krajowych, a także w 22 krajach Europy, Ameryki i Azji, dając ponad 1600 koncertów. Dokonał wielu prawykonań polskich kompozytorów, m.in. Wojciecha Kilara, Bolesława Woytowicza, Romualda Twardowskiego, Benedykta Konowalskiego[1]. Od 1967 rozwijał działalność kompozytorską. Jego utwory były wykonywane w 14 krajach Europy, Azji i Ameryki[9].

Działał także jako publicysta (300 artykułów) i prelegent (ponad 200 wystąpień). Współpracował z Telewizją Polską i rozgłośniami regionalnymi Polskiego Radia w Szczecinie, Wałbrzychu i Wrocławiu[1][9]. Pełnił ponadto różne funkcje społeczne, m.in. przewodniczącego stowarzyszeń kulturalnych w Wałbrzychu. Był także przez szereg kadencji radnym miejskim Wałbrzycha i województwa wałbrzyskiego. W 2015 odebrał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kalisza[10].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[11].

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych[1][9])

  • Sonata na wiolonczelę solo (1968)
  • Koncert na harfę i orkiestrę kameralną (1969)
  • Sinfonietta nr 1 na orkiestrę (1969)
  • Przygoda Kacperka, baśń symfoniczna na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1969)
  • Toccata na 2 fortepiany (1969)
  • Mała suita na wiolonczelę solo (1970)
  • Sinfonietta nr 2 na orkiestrę (1970)
  • Stela 70 na orkiestrę symfoniczną (1970)
  • Sonata na skrzypce i fortepian (1971)
  • 'Sonata na wiolonczelę i fortepian (1971)
  • Trio fortepianowe (1971)
  • Zamek Królewski w Warszawie, suita na orkiestrę symfoniczną (1971)
  • Sonata na kontrabas i fortepian (1972)
  • Baśń o królewiczu Jasnym, balet-pantomima (1972)
  • Suita taneczna na kwartet perkusyjny (1972)
  • Koncert na 4 harfy (1972)
  • Poemat żałobny na orkiestrę symfoniczną (1973)
  • Koncert na orkiestrę (1973)
  • Concertino na wiolonczelę i orkiestrę (1974)
  • Sonata na altówkę i fortepian (1975)
  • Sonata na skrzypce solo (1975)
  • Kwartet smyczkowy (1975)
  • Pieśni miłosne (wersja I) na sopran i fortepian (1975)
  • Wrześniowy alarm na sopran, baryton, recytatora, chór i orkiestrę (1976)
  • Pieśni miłosne (wersja II) na sopran i orkiestrę (1976)
  • Elementy na orkiestrę (1977)
  • Isia i kosmoskrzaty, baśń symfoniczna na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1993)
  • Obsesja na orkiestrę symfoniczną (1997)
  • Oberek na orkiestrę symfoniczną (2001)
  • Cenotaf na orkiestrę (2002)
  • Suita koncertowa na marimbę i orkiestrę kameralną (2005)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Mrygoń 2012 ↓, s. 201.
  2. ↑ a b Chodkowski 1995 ↓, s. 958.
  3. ↑ Zmarł Józef Wiłkomirski. Wieloletni dyrektor Filharmonii Sudeckiej i uczestnik Powstania Warszawskiego. Radio Wrocław. [dostęp 2020-08-01]. (pol.).
  4. ↑ Rodzina Wiłkomirskich i ich związki z Kaliszem: Dorota Temkin II voto Alfreda Wiłkomirskiego. Archiwum Państwowe w Kaliszu. [dostęp 2022-09-01].
  5. ↑ Przypadki rodu Wiłkomirskich. Kalisz.pl. [dostęp 2022-09-01].
  6. ↑ Krystyna Cedro-Ceremużyńska: Józef Wiłkomirski „Szłom”. [w:] Muzeum Powstania Warszawskiego. Archiwum Historii Mówionej [on-line]. 2013-11-27. [dostęp 2018-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-10)]. (pol.).
  7. ↑ a b Archiwum Historii Mówionej – Józef Wiłkomirski [online], www.1944.pl [dostęp 2023-08-01] (pol.).
  8. ↑ Powstańcze Biogramy – Józef Wiłkomirski [online], www.1944.pl [dostęp 2023-08-01] (pol.).
  9. ↑ a b c Józef Wiłkomirski. [w:] Polskie Centrum Informacji Muzycznej [on-line]. [dostęp 2018-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-27)]. (pol.).
  10. ↑ Andrzej Kurzyński: Święto Miasta Kalisza. Wybitni kaliszanie uhonorowani. [w:] www.kalisz.naszemiasto.pl [on-line]. 2015-06-13. [dostęp 2018-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-10)]. (pol.).
  11. ↑ Ostatnie pożegnanie Józefa Wiłkomirskiego. Na placu Magistrackim staną urna z prochami i księga kondolencyjna. dziennik.walbrzych.pl, 5 sierpnia 2020. [dostęp 2021-01-17].
  12. ↑ Pan Józef Wiłkomirski. [w:] Starostwo powiatowe Wałbrzych [on-line]. [dostęp 2018-09-10]. (pol.).
  13. ↑ Zasłużeni dla miasta Wałbrzycha – Józef Wiłkomirski. [w:] Uchwała Rady Miejskiej Wałbrzycha [on-line]. [dostęp 2018-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-10)]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Adam Mrygoń: Wiłkomirski Józef. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 201–202. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
  • Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Wiłkomirski&oldid=73221935”