Józef Sidor (kapitan)
.JPG) | |
 kapitan pilot | |
| Data i miejsce urodzenia | 10 stycznia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | do 1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 75 pułk piechoty |
| Stanowiska | dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
  | |
.svg){kind=small}
Józef Sidor (ur. 9 kwietnia 1895 w Przedmieściach Góry, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan lotnictwa Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Przedmieściach Góry (ówczesny powiat krasnostawski, obecnie sołectwo Krasnegostawu), w rodzinie Jana i Katarzyny z Bojarskich. Podczas I wojny światowej był żołnierzem I Korpusu Polskiego w Rosji. Po zakończeniu wojny wstąpił do Wojska Polskiego. Wziął udział w walkach podczas wojny polsko-bolszewickiej w szeregach 75 pułku piechoty. W 1922 ukończył Niższą i Wyższą Szkołę Lotniczą w Bydgoszczy. Został awansowany na stopień porucznika w korpusie oficerów aeronautycznych ze starszeństwem z dneim 1 czerwca 1919[1], a następnie na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923[2]. Jako oficer nadetatowy 3 pułku lotniczego w 1923, 1924 służył w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu., w tym w 1923 pełnił funkcję oficera ordynansowego[3][4]. Służył także w 4 pułku lotniczym, Wyższej Szkole Pilotów w Poznaniu. W 1928 był oficerem Oddziału Służby Lotnictwa Poznaniu[5]. W 1928 był przydzielony do Batalionu Lotnictwa, gdzie służył w kolejnych latach[6]. Pracował na stanowiskach dowódcy eskadry, dowódcy kompanii. W 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.
Jego żoną była Zofia, z domu Wroniecka, z którą miał córkę Hannę.
Po wybuchu II wojny światowej 1939, w okresie kampanii wrześniowej był dowódcą rzutu kołowego Bazy Lotniczej Nr 3 (dołączyła do niego m.in. ppor. pilot Janina Lewandowska). Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców[7]. 17 kwietnia 1943 Niemcy wysłali do Katynia grupę polskich oficerów, przetrzymywanych wówczas w oflagach. Wśród nich był podporucznik pilot, który znał kpt. Sidora i rozpoznał w masowych grobach w Katyniu autentyczny dokument przy jego zwłokach[8]. Było to pismo odmowne wobec wniosku kpt. Sidora o reaktywację wydane w imieniu dowódcy 3 pułku lotniczego, podpisane w zastępstwie przez mjr. Mateusza Iżyckiego (we wcześniejszych latach ww. podporucznik wiedział o staraniach kpt. Sidora celem przywrócenia do służby).
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora[9]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[10].
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” Józefowi Sidorowi poświęcono Dąb Pamięci w Krasnymstawie[11].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie
- Medal Niepodległości – 3 czerwca 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[12][13]
25 czerwca 1938 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył wniosek, lecz „Krzyża Niepodległości nie przyznano”[13].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- Obozy NKWD dla jeńców polskich
- Ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
- Zbrodnia katyńska
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 945.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 864.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 932, 1528.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 853, 1388.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 539, 550.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 230, 746.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 146. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów. Londyn: Gryf, 1982, s. 197.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Bohaterowie. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2018-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-10)].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 131, poz. 172.
- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-22]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.