Józef Przyborowski
_(cropped).jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | 7 marca 1823 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 13 maja 1896 |
| Zawód, zajęcie | |
Józef Tomasz Przyborowski (ur. 7 marca 1823 w Gałęzewie, zm. 13 maja 1896 w Warszawie) – polski filolog, archiwista, bibliotekarz, numizmatyk i archeolog. Profesor Szkoły Głównej Warszawskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem burgrabiego grodzkiego w Przedeczu Kazimierza Przyborowskiego oraz Marcjanny z domu Waliszewskiej[1][2]. W 1843 roku ukończył gimnazjum w Trzemesznie. Był także absolwentem studiów filologicznych we Wrocławiu, gdzie działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim[3]. Uczył łaciny, greki i języka polskiego: w latach 1852–1854 w gimnazjum w Trzemesznie, a w latach 1854–1863 w poznańskim gimnazjum Marii Magdaleny[1]. W Poznaniu pełnił również w latach 1857–1863 obowiązki archiwisty akt dawnych. Dysponując bogatym źródłem materiałów, publikował studia z dziedziny literatury, historii i numizmatyki w „Tygodniku Poznańskim”, „Ateneum” i „Bibliotece Warszawskiej”[1].
W 1862 w Szkole Głównej został profesorem języka polskiego i historii literatury polskiej i był w niej do 1869 wykładowcą oraz naczelnym bibliotekarzem Biblioteki Głównej[4]. W latach 1871–1887 był lektorem języka niemieckiego po przekształceniu uczelni w uniwersytet rosyjski[1]. W Bibliotece Zamoyskich był bibliotekarzem od 1872 do końca życia. Redagował w latach 1874–1882 „Wiadomości Archeologiczne”, a razem z Janem Aleksandrem Karłowiczem oraz Adamem Antonim Kryńskim zainicjował redagowanie Słownika języka polskiego[1].
Głównie poświęcał się studiom archeologicznym i językowym. W Poznaniu w 1861 wydał rozprawę z dziedziny gramatyki historii Vetustissima adiectivorum linquae polonae declinatio, monumentis ineditis illustrata[5]. Współredaktor jubileuszowego wydania Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego w tomach 1-3, a wydanego w latach 1884–1886 oraz autor książki Wiadomości o życiu i pismach J. Kochanowskiego wydanego w Poznaniu w 1857[6]. Był autorem publikacji o literaturze staropolskiej[7]. Badał osady wydmowe, a także opisał krzemienne grociki igiełkowe[1].
Żonaty z Marianną Scholz od roku 1853[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 598.
- ↑ Józef Tomasz Przyborowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, Instytut Historii PAN/Narodowy Instytut Audiowizualny, 1986 [dostęp 2017-06-29].
- ↑ Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 914.
- ↑ Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1817-2017. Miscellanea (PDF), WUW, s. 526-527, DOI: 10.31338/uw.9788323531760 [dostęp 2023-05-18] (pol.).
- ↑ Józef Przyborowski, Vetustissimam adjectivorum linguae poloniae declinationem, Posnaniae 1861.
- ↑ Józef Przyborowski, Wiadomość o życiu i pismach Jana Kochanowskiego, Poznań: Jan Konstanty Żupański, 1857.
- ↑ Marta M. Kacprzak, Między nauką a biblioteką? Profesor Józef Przyborowski, bibliotekarz Biblioteki Ordynacji Zamojskiej, i jego publikacje o dawnej literaturze i książce, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” (8(11) cz.2), 2018, s. 109–125, DOI: 10.32798/pflit.71, ISSN 2658-2503 [dostęp 2023-05-18] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski słownik biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 598. ISBN 83-01-02722-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Przyborowski Józef, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-05-29].
- Grób Józefa Przyborowskiego. mojecmentarze.blogspot.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-31)]. na Starych Powązkach w Warszawie
- Publikacje Józefa Przyborowskiego w bibliotece Polona
- Józef Przyborowski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-23].