Józef Napoleon Czerwiński
| Data i miejsce urodzenia | 4 lipca 1870 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 21 stycznia 1940 |
| Narodowość | polska |
Józef Napoleon Czerwiński (ur. 4 lipca 1870 w Warszawie, zm. 21 stycznia 1940 w Warszawie[1]) – polski architekt działający w Warszawie. Założył i prowadził jedno z czołowych przedsiębiorstw projektowo-budowlanych międzywojennej Warszawy[2]. W latach 1909-1914 zaprojektował i zrealizował (wspólnie z Wacławem Heppenem) około 30 warszawskich kamienic[3][4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Józef Napoleon Czerwiński urodził się w Warszawie i tam też spędził dzieciństwo. Jego ojcem był Napoleon Czerwiński (zm. 1875) i Waleria z domu Cretti (zm. 1902)[1]. Na przełomie XIX i XX wieku ukończył Instytut Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, uzyskując tytuł inżyniera architekta. Tematem jego pracy dyplomowej był projekt kościoła w Gatczynie koło Petersburga[1]. Pracował początkowo na stanowisku dyrektora technicznego w warszawskim biurze projektowym Szymona Wagemeistera, a następnie w pracowni projektowej, którą założył wspólnie ze Stanisławem Adamczewskim (od 1904)[5]. Od około 1908 Józef Napoleon Czerwiński prowadził samodzielne przedsiębiorstwo budowlane[6]. Około 1909 Czerwiński zatrudnił Wacława Heppena, z którym wspólnie zrealizował w Warszawie kilkadziesiąt projektów. Oprócz działalności projektowej, przedsiębiorstwo Czerwińskiego prowadziło prace budowlane[7]. W 1909 zdobył III nagrodę w konkursie Koła Architektów w Warszawie nr XXI na projekt rozbudowy gmachu Towarzystwa Kredytowego miasta Warszawy przy ul. Czackiego (wspólnie z Władysławem Turowiczem i Kazimierzem Kopczyńskim[7]. Po zastoju spowodowanym I wojną światową, w 1918 przedsiębiorstwo wznowiło prace, wykonując m.in. projekty dla nowo powstających spółdzielni mieszkaniowych[8] oraz projekty obiektów przemysłowych[9].
Żoną Józefa Napoleona Czerwińskiego była Maria z domu Pietrzykowska, z którą miał dziesięcioro dzieci[1], wśród nich syna Napoleona (1911–1940, plastyk, oficer Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej, zamordowany przez NKWD wkrótce po śmierci ojca)[10].
Czerwiński zmarł na chorobę serca 21 stycznia 1940 w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim[2].
Projekty w Warszawie[edytuj | edytuj kod]
projekty własne[edytuj | edytuj kod]
- kamienica przy ulicy Wspólnej 10
- kamienica przy ulicy Stanisława Moniuszki 4
- kamienica przy Alejach Jerozolimskich 84
- kamienica przy ulicy Pięknej 19[11]
- kamienica przy ulicy Siennej 45
- kamienica przy ulicy Grochowskiej 326[12]
- kamienica Spółdzielni Mieszkaniowej „Nowe Domostwo” przy ulicy Czerwonego Krzyża 6
- kamienica Anny Koźmińskiej przy ulicy Żelaznej 64 (1912)[13]
projekty wspólnie z Wacławem Heppenem (1909-1914)[14][edytuj | edytuj kod]
- kamienica Wildera przy ulicy Bagatela 10 (1911–1912)
- kamienica Zygmunta Lewina (Pod Zegarem) przy ulicy Chłodnej 20 (1912–1913)
- kamienica Henryka Löwenfisza przy ulicy Foksal 17
- kamienica Kazimierza Spinka przy ulicy Górskiego 3
- kamienica Kaweckiej (Lichtenbaumów) przy ulicy Hożej 39 (1911)[15]
- kamienica Chaima Brauna i Janiny Macierakowskiej przy ulicy Hożej 41[16][17]
- kamienica dr Józefa Dawidsona i inż. Chaskiela Kadyńskiego przy Alejach Jerozolimskich 43 (1911, obecnie nr 49)
- kamienica przy Alejach Jerozolimskich 81
- kamienica przy ulicy Kredytowej 9
- kamienica przy ulicy Książęcej 6 (przebudowa dla Wiktora Bychowskiego 1913–1914)
- kamienica Stanisława Ursyn-Rusieckiego przy ulicy Lwowskiej 13 (1912)
- kamienica przy ul. Marszałkowskiej 17
- kamienica przy ul. Marszałkowskiej 25
- kamienica J. Karmańskiego przy ulicy Chłodnej 44
- kamienica Goldstanda przy placu Jana Henryka Dąbrowskiego 8 na rogu z Kredytową 9 (1913–1916)
- kamienica Burcharda przy Alejach Jerozolimskich 75 (obiekt nieistniejący)
- kamienica Pawła Tuskiera przy ulicy Mokotowskiej 41[18]
- kamienica przy ulicy Henryka Sienkiewicza 4
- kamienica Adama Jaszczołta przy ulicy Śniadeckich 10 (1911)
- kamienica przy ulicy Hożej 37
- kamienica przy ulicy Wilczej 29a
- kamienica przy ulicy Poznańskiej 3
- kamienica przy ulicy Waliców 14 (przed 1913)[19]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Kilanowski ↓, s. 11.
- ↑ a b Kilanowski ↓, s. 18.
- ↑ Kilanowski 2021 ↓, s. 10.
- ↑ Czerwińscy ↓.
- ↑ Kilanowski i 11-12 ↓.
- ↑ Kilanowski ↓, s. 12.
- ↑ a b Kilanowski ↓, s. 13.
- ↑ Kilanowski ↓, s. 15.
- ↑ Kilanowski ↓, s. 16.
- ↑ Tucholski ↓.
- ↑ Murator ↓.
- ↑ Herbich ↓.
- ↑ Urzykowski ↓.
- ↑ Kilanowski ↓, s. 30-31.
- ↑ Jerzy S. Majewski ↓.
- ↑ Muzeum Secesji ↓.
- ↑ Warszawa w obiektywie ↓.
- ↑ Fundacja Warszawa1939.pl ↓.
- ↑ Aleksandra Stefaniak. Wolski ostaniec i jego niezwykli mieszkańcy. „Skarpa Warszawska”, s. 66, kwiecień 2024.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Kilanowski, Józef Napoleon Czerwiński (1870-1940) i Wacław Heppen (1866-1939) - sylwetki twórcze, indywidualna działalność oraz współpraca architektoniczno-budowlana w latach 1909-1914, „Ochrona Zabytków” (1(278)/2021), Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2021, ISSN 0029-8247.
- Czerwińscy: Co wiemy o Czerwińskich?. czerwinscy.republika.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-07)].
- Jędrzej Tucholski: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 81. [dostęp 2015-01-14].
- Murator: Biurowiec Piękna 19 w Warszawie - zrewitalizowana kamienica z okresu modernizmu międzywojennego. muratorplus.pl. [dostęp 2015-01-14].
- Piotr Herbich: Sezonowa perspektywa (Grochowska 326). 2013.
- Tomasz Urzykowski: Kamienica z powieści "Zły" Leopolda Tyrmanda została zabytkiem. gazeta.pl. [dostęp 2021-09-18].
- Fundacja Warszawa1939.pl: Kamienica Pawła Tuskiera. warszawa1939.pl. [dostęp 2020-07-03].
- Jerzy S. Majewski: Kamienica przy ul. Hożej 39. hoza39.prv.pl. [dostęp 2015-01-14].
- Muzeum Secesji: Warszawa, Hoża 41. muzeumsecesji.pl. [dostęp 2015-01-14].
- Warszawa w obiektywie: Śródmiejskie kamienice. Cz 1 – Hoża. warszawawobiektywie.waw.pl. [dostęp 2015-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)].