Iwan Dziuba

Ten artykuł od 2020-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Iwan Dziuba

Ivan Dziuba (2004)
Data i miejsce urodzenia	26 lipca 1931 Mykołajiwka, USRR, ZSRR
Data i miejsce śmierci	22 lutego 2022 Kijów
Minister kultury Ukrainy
Okres	od 17 listopada 1992 do 19 sierpnia 1994
Poprzednik	Łarysa Chorołeć
Następca	Dmytro Ostapenko
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Iwan Mychajłowycz Dziuba (ukr. Іван Михайлович Дзюба, ur. 26 lipca 1931 we wsi Mykołajiwka w obwodzie donieckim, zm. 22 lutego 2022 w Kijowie^[1]) – ukraiński pisarz, redaktor.

Jeden z liderów pokolenia lat 60. (szistdesiatnykiw), sekretarz Wydziału Literatury, Języka i Wiedzy o Sztuce Akademii Nauk Ukrainy, redaktor czasopisma „Suczasnist’” (ukr. „Сучасність”) (1992-1995), prezes Narodowego Stowarzyszenia Ukraińców, współprzewodniczący kolegium red. wydawnictwa Енциклопедія Сучасної України (Encyklopedia współczesnej Ukrainy). Były minister kultury Ukrainy. Prześladowany i więziony w czasach reżimu komunistycznego. Pozostaje jednym z najbardziej szanowanych i cenionych działaczy kultury ukraińskiej. Mieszkał w Kijowie.

W swoim głośnym eseju pt. Internacjonalizm czy rusyfikacja? (Інтернаціоналізм чи русифікація?), nie odstępując od podstawowych założeń oficjalnej ideologii marksistowsko-leninowskiej, próbował zwrócić uwagę władz na sytuację narodu ukraińskiego w ZSRR. Najmocniejszy wydźwięk miały fragmenty poświęcone rusyfikacji, przykładom ukrainofobii, historii rosyjskiej ekspansji i wielkomocarstwowego szowinizmu. Pracę wkrótce rozpowszechnił samwydaw, czytano ją w odpisach na całej Ukrainie. Szybko trafiła też za granicę. W 1968 roku wydawnictwo Suczasnist w Monachium jako pierwsze wydało ją w formie książkowej. Później została przetłumaczona na wiele języków. Publikacja książki za granicą spowodowała prześladowania Dziuby, wykluczenie ze Związku Sowieckich Pisarzy Ukrainy, uwięzienie i zesłanie. Złamany przez władzę, zmuszony do publicznej samokrytyki i częściowego przyznania się do winy, został ostatecznie ułaskawiony.

Utwory[edytuj | edytuj kod]

• Zwyczajna liudyna czy miszczanyn? (Звичайна людина чи міщанин?, 1959);
• Internacionalizm czy rusyfikacija (Інтернаціоналізм чи русифікація?, 1965);
• Hrani krystała (Грані кристала, 1978);
• Stefan Zorian w istoriji wirmenśkoji literatury (Стефан Зорян в історії вірменської літератури 1982);
• Awtohrafy widrodżennia (Автографи відродження 1986);
• Sadriddin Ajni (Садріддін Айні 1987);
• U wsiakoho swoja dola (У всякого своя доля, 1989);
• Bo to ne prosto mowa, zwuky (Бо то не просто мова, звуки, 1990);
• Zastukały serdesznu wolu… (Застукали сердешну волю…, 1995);
• Miż kulturoju i politykoju (Між культурою і політикою, 1998);
• Spraha (Спрага, 2001);
• Pastka (Пастка, 2003).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]