Irena Jarosińska-Małek
| Data i miejsce urodzenia | 3 października 1924 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 16 lutego 1996 |
| Zawód, zajęcie | artysta fotograf |
| Narodowość | polska |
Irena Jarosińska-Małek (ur. 3 października 1924 w Szybenem, zm. 16 lutego 1996 w Warszawie)[1] – polska artystka fotograf, fotoreporterka. Członkini Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Fotografików[2]. Jedna z pierwszych kobiet w PRL pracująca jako fotoreporter prasowy, związana z Grupą 55, animatorka sztuki[3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wykształcenie fotograficzne zdobyła w Liceum Fotograficznym przy ul. Konwiktorskiej w Warszawie. W 1943 roku podjęła studia na Wydziale Chemii na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej. Po wojnie pracowała w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych (1946–1947) oraz w Referacie Fotografiki w Ministerstwie Kultury i Sztuki (1949–1950)[4]. Związana z fotograficznym oraz artystycznym środowiskiem stolicy – mieszkała i fotografowała w Warszawie[5]. Szczególne miejsce w jej twórczości zajmowała fotografia reporterska, fotografia architektury (w dużej części Warszawy), fotografia portretowa (w zdecydowanej większości osób związanych ze światem artystycznym – aktorów, fotografów, malarzy, muzyków, poetów)[5], oraz fotografia aktu[6]. Jako fotoreporterka współpracowała m.in. z czasopismami Fotografia, Świat, Polska[5][1]. Dużo miejsca w swojej twórczości poświęciła fotoreportażowi, związana z artystyczną neoawangardą – sporządzała dokumentację fotograficzną z jej działalności. W latach 70. XX wieku podjęła się roli animatorki sztuki. W swojej pracowni – 10A (będącej nieformalną pracownią artystyczna artystki) inicjowała wiele wydarzeń artystycznych (wernisaże, happeningi, dyskusje, spektakle teatralne).
Irena Jarosińska-Małek była inicjatorką, autorką (współautorką) wystaw fotograficznych[1][7][8][9]; indywidualnych i zbiorowych – między innymi aktywnie uczestniczyła w Ogólnopolskich Wystawach Fotografiki, organizowanych pod egidą Polskiego Związku Fotografików (późniejszego – od 1952 roku – Związku Polskich Artystów Fotografików), w wystawach Grupy 55, w latach 1956–1961, w Galerii Krzywe Koło[5][10][11]. W 1950 roku rekomendowana przez Zbigniewa Dłubaka i Leonarda Sempolińskiego – została przyjęta w poczet członków Okręgu Warszawskiego ZPAF[2]. Prowadziła również zajęcia dla uczniów Studium Fotograficznego przy Związku Polskich Artystów Fotografików, ucząc nie tylko techniki fotograficznej, ale przede wszystkim organizując dla nich wykłady z udziałem malarzy, teoretyków sztuki, fotografów. W latach 80. XX wieku wiele podróżowała – między innymi do Indii, Nepalu, Izraela, Egiptu i Afganistanu, czego pokłosiem była dokumentacja fotograficzna z licznych podróży – prezentowana na ekspozycjach autorskich (m.in. „Wystawie Afgańskiej”).
Irena Jarosińska-Małek zmarła 16 lutego 1996, po ciężkiej chorobie.
Fotografie Ireny Jarosińskiej-Małek (ok. 40 tysięcy zdjęć) znajdują się w zbiorach Archiwum Fotografii Ośrodka Karta[5][1][12][13]. W 2013 roku ukazał się album z obszernym zbiorem fotografii artystki (ok. 250 zdjęć), w polsko-angielskiej wersji językowej – Irena Jarosińska: pismo obrazkowe, wydany przez Fundację Ośrodka Karta[5].
Publikacje (albumy)[edytuj | edytuj kod]
- Irena Jarosińska: pismo obrazkowe (2013). Wydawca – Fundacja Ośrodka Karta[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d W międzywojennym Jaworniku-Szybenem nad Czeremoszem (Płaj 49) | Karpaccy.pl [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ a b Byli członkowie ZPAF – Związek Polskich Artystów Fotografików [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ Portrety Komedy i Mrożka, zdjęcia Warszawy lat 50. i 60. [online], web.archive.org, 8 kwietnia 2012 [dostęp 2020-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-08].
- ↑ Irena Jarosińska, "Pismo obrazkowe", „Culture.pl” [dostęp 2018-05-25] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Premiera albumu „Irena Jarosińska: pismo obrazkowe” - Telewizja Polska SA [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ Irena Jarosińska, kobieta, która spała w utrwalaczu [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ Fotografia subiektywna w sztuce polskiej 1956–1968 - CoJestGrane24.pl [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ Fotografia subiektywna w sztuce polskiej 1956–1969 – Galeria Labirynt [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ KALENDARIUM [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ III Ogólnopolska Wystawa Fotografiki - Zachęta Narodowa Galeria Sztuki [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ III Ogólnopolska Wystawa Fotografiki [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ Fotokarta / Nasze zbiory / Kolekcje / Lata 50., brak miejsca. Fotografka Irena Jarosińska z matką Zofią Małek. Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
- ↑ Fotokarta / Nasze zbiory / Kolekcje / Lata 50., Kazimierz Dolny, Polska. Zofia Małek - matka fotografki Ireny Jarosińskiej. Fot. Irena Jarosińska, zbiory Ośrodka KARTA [online], 25 maja 2018 [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-25].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Warszawski ferment. Wystawa fotografii Ireny Jarosińskiej – informacja o wystawie oraz wybrane prace.
- Irena Jarosińska, kobieta, która spała w utrwalaczu – artykuł o Irenie Jarosińskiej.