Idzi Świtała
 Idzi Świtała | |
| Pełne imię i nazwisko | Idzi Świtała |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 1 września 1877 |
| Data i miejsce śmierci | 8 grudnia 1928 |
| Poseł do Reichstagu | |
.png)
.png)
Idzi Świtała (ur. 1 września 1877 w Topoli Wielkiej, zm. 8 grudnia 1928 w Bydgoszczy) – lekarz-dentysta, poseł do Izby Deputowanych Sejmu Pruskiego (niem. Preußisches Abgeordnetenhaus).
Idzi Świtała był wszechstronnie wykształconym patriotą (medycyna, teologia, ekonomia, prawo, dziennikarstwo). W latach 1901-1902 należał do studenckiej organizacji Polaków w Uniwersytecie Lipskim „Unitas” (należeli do niej: Jan Czarnocki, Marian Głowacki, Jan Knabe, Stefan Kurzyna, Hugo Lissner, Bronisław Swiderski, Idzi Świtała, Kazimierz Ziembicki, Stanisław Ziemiński). Był członkiem Ligi Narodowej[1]. Był redaktorem „Przemysłowca” oraz „Pracy”. W 1907 został skazany na dwa miesiące więzienia za krytyczne uwagi o wojsku pruskim w związku z wydarzeniem w Köpenick.
W wyborach do XXI kadencji sejmu pruskiego w czerwcu 1908 r. Polacy zdobyli 15 mandatów: 9 w Poznańskiem, 3 w Prusach Zachodnich i 3 na Górnym Śląsku. Wśród posłów polskich znaleźli się czołowi działacze endecji: Wojciech Korfanty, Marian Seyda, ks. Antoni Stychel, Idzi Świtała i Felicjan Niegolewski.
W 1911 roku założył w Szamotułach pierwszą w Wielkopolsce drużynę harcerską[2].
Aktywnie występował w obronie praw Polaków w pruskim Landtagu (Berlin), będąc posłem i sekretarzem należącym do Koła Polskiego. Należał do poznańskiej endecji (Narodowa Demokracja). Kandydował w roku 1923 na burmistrza miasta Leszna.
Za aktywność społeczną Rada Miejska nadała mu tytuł honorowego radcy.
Wykonywał zawód stomatologa[2] – jego gabinet znajdował się w kamienicy przy ulicy Kościelnej 2 w Szamotułach[3].
Jest autorem książki „Myśl o potrzebie normalnego rozwoju naszego życia narodowego” oraz patronem wybudowanego przed II wojną światową kompleksu sportowego Gwiazdy Bydgoszcz na Miedzyniu przy ul. Nakielskiej, który nazywany był powszechnie „stadionem Świtały”. Pochowany został na Cmentarzu Nowofarnym w Bydgoszczy przy ulicy Artyleryjskiej.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 2021 roku dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Szamotułach poświęconej Idziemu Świtały[2][3]. Jest on także patronem ogródków działkowyh przy ulicy Zamkowej w Szamotułach[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 585.
- ↑ a b c d Magda Prętka, Szamotuły upamiętniły pioniera skautingu w mieście i Wielkopolsce. Odsłonięto tablicę poświęconą Idziemu Świtale, [w:] Głos Wielkopolski [online], 24 października 2021 [dostęp 2023-11-25] (pol.).
- ↑ a b Idzi Świtała – założyciel pierwszej drużyny harcerskiej, działacz społeczny, publicysta i dentysta [WIDEO] [online], Szamotulok.pl - Portal Informacyjny, 28 października 2021 [dostęp 2023-11-25].