ILR-33 Bursztyn
 | Ten artykuł od 2017-02 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | suborbitalna |
| Przeznaczenie | Sondaż atmosfery, badania w mikrograwitacji, testy technologii |
| Długość | 5 m |
| Średnica | 230 mm |
| Napęd | Silnik hybrydowy na H2O2 oraz polietylen, 2 silniki pomocnicze na paliwo stałe |
| Prędkość | 4 Ma |
ILR-33 BURSZTYN – polska eksperymentalna wielostopniowa rakieta suborbitalna zaprojektowana przez Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa[1]. Głównym celem prac rozwojowych nad BURSZTYNEM jest zdobycie doświadczeń w budowie silników rakietowych i rakiet[2]. Rakieta może znaleźć zastosowanie w sondażu atmosfery, badaniach w mikrograwitacji oraz jako platforma służąca do testowania technologii rakietowych i kosmicznych.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Rakieta ma wysokość ok. 5 metrów długości i 230 mm średnicy[3]. Składa się z dwóch silników pomocniczych na paliwo stałe oraz hybrydowego stopnia głównego z odzyskiwaną głowicą. Silnik główny rakiety jest polskim silnikiem hybrydowym wykorzystującym jako utleniacz wysoko stężony H2O2. Odzyskanie ładunku odbywa się przez oddzielenie głowicy rakiety drogą pirotechniczną, a następnie zastosowanie spadochronu hamującego oraz spadochronu właściwego. Lądowanie odbywa się przy prędkości ok. 8m/s[1][4].
Docelowo ILR-33 BURSZTYN ma latać do linii Kármána, tj. pułapu 100 km, z ładunkiem użytecznym o masie około 10 kg[2]. BURSZTYN jest sztandarowym projektem Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prace rozwojowe nad rakietą trwają od końca 2014 roku[4]. Jako utleniacz silnika głównego wybrano wysoko stężony nadtlenek wodoru, z uwagi na uzyskanie przez naukowców z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Lotnictwa patentu na nowy sposób otrzymywania wysoko stężonego nadtlenku wodoru metodą destylacji[5]. Na Międzynarodowych Targach Wynalazków i Innowacji INTARG 2018 rakieta ILR-33 BURSZTYN została wyróżniona przez jury platynowym medalem w kategorii „przemysł” oraz dyplom Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju[6]. Z kolei na XXII Moskiewskim Międzynarodowym Salonie Wynalazków i Innowacyjnych Technologii „ARCHIMEDES 2019” Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa otrzymał srebrny medal za rozwiązanie: „Rakieta ILR-33 BURSZTYN jako system wynalazków oraz innowacyjna platforma do badań eksperymentalnych w warunkach obniżonej grawitacji”. Z uwagi na potrzebę dostosowania krajowych obszarów powietrznych do lotów rakiety BURSZTYN i podobnych, doprowadzono do rozszerzenia i podniesienia strefy powietrznej nad CPSP Ustka[7].
Od roku 2019 trwają prace nad nową wersją rakiety o zwiększonych osiągach. Nowa wersja otrzymała oznaczenie ILR-33 BURSZTYN 2K nawiązujące do rakiety Meteor 2K. Rakieta zostanie wyposażona w powiększone silniki pomocnicze, ma miejsce optymalizacja masowa podsystemów. Głowica rakiety jest przygotowywana do współpracy z ładunkami użytecznymi – przyrządami do badania atmosfery lub eksperymentami wykorzystującymi warunki mikrograwitacji[8]
Misje[edytuj | edytuj kod]
W 2017 roku na poligonie w Drawsku Pomorskim odbył się pierwszy lot testowy[9], w którym zweryfikowane zostały podstawowe założenia, mechanizmy, infrastruktura i procedury. Maksymalny pułap był ograniczony z uwagi na ograniczenia obszaru powietrznego w którym odbywał się lot. Planowany na koniec 2018 roku pierwszy lot na wyższe pułapy nie odbył się ze względu na warunki atmosferyczne (silne prądy strumieniowe). W maju 2019 roku miał miejsce kolejny lot testowy w Drawsku pomorskim, w którym przetestowano zmodyfikowaną rakietę, a także nowe systemy, m.in. moduł sterowania. 10 września 2019 roku przeprowadzono start z Centralnego Poligonu Sił Powietrznych. W czasie misji przetestowano system sterowania oraz odzysk głowicy rakiety z powierzchni morza[10]. W październiku 2022 roku przeprowadzono start rakiety w wersji 2K. Testowano ponadto mobilną wyrzutnię rakietową WR-2[11][12].
| Lp. | Data | Miejsce startu | Apogeum | Komentarz | Nagranie z lotu | Źródło |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 22.10.2017 | Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych Drawsko | 15 km | Lot testowy, pozytywna weryfikacja działania systemów rakiety | https://www.youtube.com/watch?v=Dlw61mwYI7E | [9] |
| 2. | 09.2018 | Centralny Poligon Sił Powietrznych Ustka | – | Start został odwołany ze względu na występowanie silnych prądów strumieniowych | [7] | |
| 3. | 26.05.2019 | Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych Drawsko | 10.5 km | Lot testowy z modułem sterowania | https://www.youtube.com/watch?v=Da02FBrtoM4 | [13] |
| 4. | 10.09.2019 | Centralny Poligon Sił Powietrznych Ustka | 23 km | Lot testowy, test sterowania oraz udane podjęcie odzyskiwanej głowicy z Morza Bałtyckiego | https://www.youtube.com/watch?v=x_FnALj66MU | [10] |
| 5. | 10.2022 | Centralny Poligon Sił Powietrznych Ustka | 8 km | Lot testowy rakiety w wersji 2K | https://www.youtube.com/watch?v=-i8Xq84bTZs | [12] |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Meteor – polskie rakiety budowane do lat 70. XX w
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Instytut Lotnictwa: 9. konferencja Development Trends in Space Propulsion Systems. 9 października 2015. [dostęp 2015-10-13].
- ↑ a b Polski Bursztyn w kosmosie [online], Defence 24, 13 października 2015 [dostęp 2015-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-15].
- ↑ Dawid Cieśliński, ILR-33 Bursztyn jako platforma testowa technologii rakietowych, 2018.
- ↑ a b YouTube, Instytut Lotnictwa: Rakieta Bursztyn na konferencji Development Trends in Space Propulsion Systems. 13 października 2015. [dostęp 2015-10-13].
- ↑ Patenty i wynalazki [online], Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa [dostęp 2019-08-21] (pol.).
- ↑ Instytut Lotnictwa doceniony na INTARG 2018. „Bursztyn” z medalem – Space24 [online], www.space24.pl [dostęp 2019-08-21].
- ↑ a b Postępy w projekcie ILR-33 Bursztyn [online], Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa, 12 października 2018 [dostęp 2019-08-21] (pol.).
- ↑ Michał Pakosz i inni, LR-33 AMBER ROCKET – QUICK, LOW COST AND DEDICATED ACCESS TO SUBORBITAL FLIGHTS FOR SMALL EXPERIMENTS, Essen 2019, Conference: 24th ESA Symposium on European Rocket & Balloon Programmes and Related Research.
- ↑ a b Rakieta ILR-33 „Bursztyn” [online], Kosmonauta.net, 14 grudnia 2017 [dostęp 2019-08-21] (pol.).
- ↑ a b Lot rakiety ILR-33 BURSZTYN na centralnym poligonie Sił Powietrznych w Ustce [online], Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa, 13 września 2019 [dostęp 2019-09-16] (pol.).
- ↑ Pierwsze testy poligonowe rakiety BURSZTYN w wersji 2K i mobilnej wyrzutni rakietowej WR-2 [online], Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Lotnictwa, 15 listopada 2022 [dostęp 2023-02-19] (pol.).
- ↑ a b First flight of the 2K version of the AMBER suborbital rocket and the WR-2 mobile rocket launch pad. [dostęp 2023-02-19].
- ↑ Drugi lot rakiety ILR-33 BURSZTYN [online], Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Lotnictwa, 29 maja 2019 [dostęp 2019-08-21] (pol.).